جشن فانوس در لیون
روشنایی در شهر تنها یک عامل امنیتی نیست بلکه راهکاریست برای توسعه پایدار و یکی از ابزارهای شهرسازی برای زیباشناسی و کاهش آلودگی تصویری.توانایی‌های شهرداری لیون در ترکیب نور در روشنایی شهر یکی از دلایل شهرت این شهر در جهان است. مسئولان با برگزاری همه ساله جشن نور و با تهیه طرح روشنایی، محیط‌زیست اجتماعی شهری و فرهنگی لیون را متحول کرده‌اند و این شهر رابه قطب توانایی‌ها و مهارت‌های خارق‌العاده در زمینه روشنایی شهری تبدیل کرده‌اند.
جشن نور نسخه جدید یکی از سنت‌های منحصر به فرد منطقه، به نام جشن فانوس است که همه ساله در 8 دسامبر برگزار می‌شود. جشن فانوس از سال 1852، یعنی بیش از یک قرن و نیم و به مناسبت پرده‌برداری از مجسمه مریم مقدس روی تپه شهر شروع شد. در ضمن این جشن نشانه آغاز زمستان نیز می‌باشد.
امروزه جشن نور نمایشگاهی از هنر خلاقیت و مهارت‌های فنی است که طی چهار روز میلیون‌ها بازدیدکننده را از سراسر دنیا جذب می‌کند. شرکت‌های منطقه فرصتی می‌یابند تا خلاقیت و سطح بالای توانایی‌های فنی خود را حتی برای اجرا در خارج از مرزها به نمایش بگذارند.
کارخ ارمیتج در سن پترزبورگ، بنای ریاض‌الفتح در الجزایر، مناره مراکش و برج‌های پتروناس در کوالالامپور مثال‌های با ارزشی از هنر هنرمندان لیون هستند. آنان با به کار بردن تصویر، حرکت و رنگ، ترکیبی از نور را بر ساختمانها می‌تابانند تا ویژگی‌های بنا بیشتر نمایان شود.
به علاوه لیون در سال 1989، طی یک اقدام سیاسی، فنی و هنری، و به لطف این تبادلات بین‌المللی و با تکیه بر غنای تجاربش طرح جدیدی از روشنایی شهری ارائه کرد. این هدف آینده‌نگر در قلب پیشرفت‌های شهری، اقتصادی و فرهنگی این کلان‌شهر تحقق می‌یابد تا چهره زیباتری را مقابل دیدگان گردشگران به نمایش بگذارد.
آنچه در این طرح قابل بحث است، جنبه‌های نو مانند محیط‌زیست، نوآوری، خلاقیت و زمان است که از نور شاخه‌ای کاملاً جدا از تحولات دیگر شهری می‌سازد که اهدافی جداگانه برای شهر دنبال می‌کند. یکی از این اهداف، توسعه پایدار است. به این صورت که نسبت نقاط نورانی به تعداد ساکنین در ده سال به‌طور قابل توجهی افزایش یافت، اما قسمت بیشتری از این لامپ‌ها کم مصرف‌اند تا ضمن حفظ همان درجه روشنایی، مصرف انرژی کاهش یابد.
روشنایی شهری بدون در نظر گرفتن میزان انرژی مصرفی دیگر قابل قبول نیست. به‌کارگیری سیستم‌های کنترل از راه دور تنظیم دقیق روشنایی لامپ‌ها، براساس نیاز مسیر تغییر فشار برق و نیز استفاده از مواد و مصالح نو در این زمینه از قبیل لامپ‌های با مکانیسم خودکار کاهش دهنده آلودگی‌های سطح شیشه و غیره… باعث صرفه‌جویی در انرژی می‌شود.
مکانیسم این لامپ‌ها که خاصیت هیدروفیل(جذب آب) دارند به نحوی است که با جذب قطره‌های باران، آلودگی‌های سطحی را در آب حل می‌کند و لامپ را تمیز می‌کند. این آلودگی‌ها مسئول کاهش هشت درصدی نور لامپ هستند. در هر حال این طرح حاصل یک کار گروهی و متمرکز در کارگاه‌های تخصصی با کمک گروه‌های تحقیق، سازندگان، کارشناسان و دانشگاهیان است.
در بررسی جنبه‌های اجتماعی روشنایی شهری، چیزی که ذهن طراحان را مشغول می‌کند، علاوه بر ارزش‌گذاری به آثار باستانی و ملی، خیابان‌ها و محله‌ها هستند. محله‌هایی که هر یک جو منحصر به فرد خود، نحوه زندگی و فعالیت بخصوصی دارند.
روشنایی باید با خلق نورپردازیهای هماهنگ با ویژگی‌های هر محله، قادر به بیان تفاوت‌های آنان باشد. در این زمینه توجه به حساسیت‌های ساکنین به رنگ‌های مختلف لامپ‌ها می‌تواند راه‌گشا باشد. بدین ترتیب از مشکلات ناشی از هرج و مرج‌های اجتماعی نیز کاسته می‌شود.
مسأله دیگر توجه به میزان نور برای کم بینایان است. اما در این ضمن، کیفیت منظره شب نباید قربانی شود. در واقع روشنایی شهر نه تنها باید مناظری آشنا و تحسین برانگیز خلق کند، بلکه باید از آلودگی نوری و لطمه به طبیعت اجتناب کند. در هر حال طرح روشنایی شهر لیون با باز کردن زمینهای انعطاف‌پذیر و منطبق با زمان، از نور برای پیشرفت شهری استفاده مفیدتری کرده است تا گویای شهری جدید، جوان، زنده و جذاب باشد.
این ویژگی‌ها باعث شده که لیون شبکه جهانی شهرهای نور LUCI را با عضویت 35 شهر جهان از جمله تورن، شانگهای، هامبورگ، بیرمنگهام، میلان، بوداپست و… به وجود آورد تا این شهرها با مدیریت شهرداری لیون به تبادل تجارب و مهارتهایشان در این زمینه بپردازند. در هر حال نباید فراموش کرد که روشنایی شهری ظرفیت‌هایی دارد که هنوز به کار گرفته نشده‌اند.
منبع:همشهری