بافت قدیم بوشهر از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان است که با توجه به سبک خاص و منحصر به‌فرد معماری، دارای جاذبه‌های بسیاری است. بافت تاریخی بوشهر در شبه‌جزیره مثلث شکل و در رأس مثلث که دارای تورفتگی در دریای خلیج فارس است، قرار دارد. بافت تاریخی ۴۰ هکتاری بوشهر حدوداً شامل هزار خانه است که از منحصر به‌فردترین و زیباترین بافت‌های مسکونی ایران محسوب می‌شود اوج شکوفایی بافت بوشهر مربوط به دوره قاجاریه است زمانی که بوشهر دروازه ورود ملل مختلف به ایران به‌شمار می‌رفت.
در خارج از حصار شهر بوشهر زمین‌های پست قرار داشته به‌طوری که در طول زمستان و به خصوص در هنگام مد آب دریا، این منطقه را آب می‌گرفته و به شط‌العرب معروف بوده است. مردم بوشهر با محدودیت زمین مواجه بودند، به‌همین دلیل ساختمان‌های خود را در طبقات و به طور عمودی گسترش می‌داده و کوچه‌ها را نیز تا حد امکان باریک انتخاب می‌کردند تا از زمین موجود حداکثر استفاده به عمل آید.
به طور کلی تا حدود سال ۱۳۳۵ بندر بوشهر منحصر به محدوده بافت قدیم و مهمترین و بیشترین کارکردهای شهری در راستای تضمین حیات ساکنان در آن‌جا متمرکز بوده ولی در پی تقلید، تغییر و تحولات، شهرسازی، بافت ارگانیک شهر دچار ضربه‌های شدید کالبدی، اقتصادی و عملکرد شده که برجسته‌ترین شهود آن کشیدن خیابان انقلاب (ششم بهمن سابق) از وسط بافت و تقسیم آن به دو تکه شرقی و غربی است.
بافت قدیم بوشهر با توجه به استقرار و عناصر خاص خود با بافت دیگر بنادر ساحلی متفاوت بوده و دارای بافتی متراکم است که ویژگی‌های منحصر به‌فردی دارد به جز بافت مسکونی، در گذشته بافت تجاری آن نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده که هم‌اکنون بخش عمده‌ای از آن فاقد وجود عینی کالبدی و فعالیت است و به صورت متروکه در لابه‌لای بافت یافت می‌شود.

جاذبه‌های گردشگری و بناهای معروف بافت قدیم بوشهر

کلیسای گریگوری

این کلیسا در سال ۱۸۰۰ میلادی توسط خانواده آوریان (خانواده سرشناس ارمنی بوشهر) در وسط شهر محله شنبدی به صورت صلیب ساخته شده که انگلیسی‌ها بخشی از هزینه آن را متقبل شدند. در داخل کلیسا کتیبه‌های مرمر به‌کار رفته است در جلوی آن گورستانی به مساحت ۴۰۰ الی ۵۰۰ متر برای دفن مردگان تخصیص داده شده است. با توجه به متون سنگ قبرها از بدو تأسیس تا پایان جنگ جهانی‌دوم، اموات مسیحیان را در این بخش از کلیسا دفن می‌کردند.

 کلیسای ظهور عیسی مسیح
کلیسای عیسی مسیح در محله کوتی بوشهر واقع در خیابان ساحلی جنب کنسولگری سابق انگلیس توسط رالف شارپ خاورشناس انگلیسی در سال ۱۹۱۱ میلادی تأسیس شد این کلیسا به کارمندان و افسران انگلیسی اختصاص داشت.

کنسولگری بریتانیا
یکی از آثار ظهور انگلیسی‌ها در بوشهر کنسولگری آنان در محله کوتی است. این ساختمان به کوتی نیز مشهور است. کوتی واژه هندی به معنی قلعه و حصار است طبق گفته اهالی قدیمی این محل نام آن بر گرفته از شهر یا محلی در هند به‌نام کالا کوت که افراد مهاجر از هندوستان به بندر بوشهر بوده است.

دیگر جاذبه‌های بافت قدیم بوشهر 
وجود ده‌ها مسجد و حسینیه باعث ساخت بافت قدیمی شده در هر محله مسجدی بوده که محل گردهمایی اهالی محل برای ادای فریضه دینی و تصمیم‌گیری‌های عمومی و اجتماعی بوده است.
حسینیه حاج سیدمحمد کازرونی، مسجد فیل، مسجد دهدشتی مسجد شنبدی، مسجد کوفه، مسجد ملک و…..‌ از جمله آن‌هاست.

آب‌انبار قوام

آب‌انبار قوام یکی از آب‌انبارهای عمومی بزرگ است که در قسمت ساحل بافت قدیم واقع شده است. بوشهر در ناحیه گرم و خشک واقع شده بنابراین آب باران را زمستان در آب‌انبار ذخیره و به مصرف تابستانی می‌رساندند. این بنا توسط شخصی به نام علی‌اکبر قوام ساخته شد. این آب‌انبار ۲۶ متر طول ۹ متر عرض و چهار متر ارتفاع دارد این مکان جالب اکنون به رستوران سنتی تبدیل شده است.
بازآفرینی بافت‌های قدیمی واجد ارزش تاریخی موجب ایجاد جاذبه‌های توریستی و کسب درآمد اقتصادی خواهد شد و اقتصاد بافت قدیم جاذبه‌های بالقوه منطقه را به بالفعل در می‌آورد، باعث هویت شهری می‌شود،  وقتی بافت تاریخی از شرایط لازم برای ادامه حیات برخوردار باشد، تبدیل آن به مرکز جذب گردشگران از  بهترین و قوی‌ترین شیوه‌های بازآفرینی اقتصادی در بافت‌های قدیمی به‌شمار می‌آید. این تغییر و تحول ضمن جلوگیری از فرسودگی، تضمین کننده کسب درآمد برای تعمیر و نگهداری و همچنین ایجاد اشتغال برای ساکنان است. با حفظ مراکز تولید، بازآفرینی سنتی و ایجاد مراکز تولید و کوچک و مدرن اقتصادی در مرحله اول ممکن است بسیار پرهزینه باشد. در صورت اتخاذ شیوه‌های درست مدیریتی، بافت‌های قدیمی و فرسوده در عین اینکه هویت تاریخی و فرهنگی خود را حفظ می‌کنند، می‌توانند به مکان‌هایی جذاب برای گردشگران داخلی و خارجی تبدل شوند.

منبع:میراث آریا

مسجد امام خمینی(ره) سمنان که در گذشته به نام‌های «مسجد شاه» و «مسجد سلطانی» معروف بوده است از بناهای تاریخی و پر اهمیت شهر سمنان به‌شمار می‌رود که در دوره قاجار در این شهر بنا شده است.

چهار در این بنا از شمال، جنوب، مشرق و مغرب باز می‌شود و چهار ایوان در چهار سمت دارد، در طرفین ایوان‌ها چهار مهتابی است و ساخت این چهار مهتابی باعث جان‌بخشی به کالبد مسجد شده است، زیر مهتابی‌ها شبستان است و پشت سر مهتابی‌ها حجره‌هایی ساخته‌ شده است.

بالای مقصوره ایوان غربی، گنبد کوچکی است که با کاشی‌های آبی‌رنگ مزین شده و رو به روی آن بالای ایوان شرقی گلدسته‌ای است. معمار این مسجد باشکوه به موجب آن‌چه داخل ایوان شرقی نوشته شده، استاد “صفر علی معمار” بوده است.

انواع هنرهای تزئینی مسجد امام سمنان

طرح اربسک و اسلیمی

اربسک کلمه‌ای لاتین و اسلیمی کلمه‌ای عربی است. که معنی اولی «منسوب به عرب» و معنی دومی «منسوب به اسلام» است. بنابراین طرح اربسک و اسلیمی یعنی طرحی که منسوب به اعراب و مسلمانان که یا اختراع آنان و یا مورد استفاده آنان است.

این طرح تزیینی که در ترسیم آن از شکل گل، شاخه و برگ گیاهان استفاده شده، در مسجد امام سمنان به‌کار رفته و نشان می‌دهد معمار بنا بیشتر از آنچه طبیعت در اطرافش قرار داده، اقتباس کرده است.

گوشوار

گوشوار از دیگر تزئینات مسجد امام سمنان است. گوشوار از نظر لغوی به معنی شبه گوش و نظیر گوش است یا به عبارت دیگر «گوشوار» طاق مورب مستقر شده در هر یک از گوشه‌های یک بنا مربع است که چهار پهلوی بریده شده، تعبیه می‌کنند.

پیچ تزئینی

هر خط غیر مستقیم در واقع پیچ است و می‌توان آن را از حرکت و پیچ گیاهان و مار و گرداب ادراک کرد. پیچ تزئینی در نبش قوس ایوان‌ها و محراب‌ها و یا نبش خارجی دیوارهای طرفین ایوان‌ها و یا نبش قوس‌های داخلی تالارهای مربع مسجد به کار رفته است. پیچ منشأ گیاهی دارد زیرا از آغاز تمدن کشاورزی انسان برای مسکن خود از گیاهان استفاده می‌کرده و هیچ وقت رابطه خود را با این عنصر ساختمانی قطع نکرده است.

طاق نما و نغول

طاق‌نما، نمایش طاق است و کلمه طاق به معنی سقف و قوس به‌کار رفته است. طاق‌نما، ردیف طاق‌ها با ابعاد کوچک و با هدف تزئینی یا استحکامی آن‌ها با ستون‌های کوچک که به‌وسیله نوعی سنگ یا چوب نگه داشته می‌شود و نغول به فرو رفتگی مصنوعی سطح دیوار اطلاق می‌شود که هر دوی این تزئینات در مسجد امام سمنان به کار رفته است.

محراب 

محراب در مسجد مکانی است برای پیشوای مذهبی، هنگامی که نماز را به صورت جماعت می‌گذارد. محراب رو به قبله نمازگزاران بنا می‌شود، گاهی از سطح صحن مسجد گودتر و گاهی در قسمتی از دیوار فرورفته است و معمولاً به صورت طاق‌نما و نصف استوانه و یا نصف منشور است که سقف آن را یک نیم گنبد تشکیل می‌دهد. محراب مسجد امام سمنان نیز در نوع خود زیبا و دیدنی است.

هنر گره چینی

قسمت عمده نماهای مسجد امام پوشیده از گره‌هایی است که به اشکال و ترکیبات زیبای هندسی گوناگونی با کنار هم قرار دادن قطعات کوچک و بزرگ تراشیده شده آجر، کاشی، کاشی معرق، سفال و چوب، در رنگ‌های زنده ایجاد می‌شود.

هنر خط و خوشنویسی تزئینی

خطوط معماری،‌ زیبایی ظاهری بنا را از نظر زیبایی‌شناسی به وجود می‌آورند. خاصیت خط هرچه باشد، هدف آن جنبش و حرکت به سوی مقصدی است. خطوط افقی، عمودی، منحنی، هرکدام نوعی احساس را در بیننده برمی انگیزد. خطوط عمودی نظر را به بالا می‌کشانند و خطوط افقی آرامش می‌بخشند، خطوط مورب محرک‌اند و انحناها نرم و مطبوع هستند. هنرمند در مسجد امام سمنان نیز میان خطوط متنوع هماهنگی و ارتباط برقرار ساخته و برای ایجاد هماهنگی، گاه خط‌ها را تکرار کرده است.

مقرنس تزئینی

مقرنس یا همان گچ‌بری در ساختمان، گچ‌بری و پله‎سازی در سقف اتاق‌هاست و مقرنس‌کاری زیبا در مسجد امام سمنان چشم هر بیننده را به خود جلب می‌کند.

شمسه

مجموعه تزئینات که معمولاً به صورت دایره متداخل است و در مرکز تزئینات دیگر قرار می‌گیرد و در وسط قالی، جلد قرآن و طاق نمای مسجد مشاهده می‌شود.

رسمی بندی و کاربندی

به طور کلی رسمی‌بندی و کاربندی دارای اصولی کلی بوده است. در رسمی‌بندی فضاهایی از استقرار بین کمان‌های قوسی و در نتیجه استقرار لنگه قالب‌ها، پیروی می‌کند.

به طور کلی در رسمی‌بندی و به خصوص کاربندی مسجد امام از کنار هم‌گذاشتن لنگه قالب‌‌ها در یک نقطه و یا نقاط مختلف و به‌کار گیری پوشش‌های اصلی و یا کاذب، پوشش‌های باربر و یا ایستایی کامل و یا تزئینی جالب به‌وجود آمده است.

منبع:میراث آریا

به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط‌عمومی موزه ملی ایران، رودریگو‌دی آزردو سانتوس، سفیر برزیل در تهران روز دوشنبه ۵ آبان ۱۳۹۹ با جبرئیل نوکنده رئیس کل موزه ملی ایران دیدار و گفت و گو کرد.در این ملاقات که در محل موزه ملی ایران برگزار شد، دو طرف بر لزوم حفظ و گسترش همکاری در زمینه‌های فرهنگی و نیز تعامل و نقش‌آفرینی موزه‌ها برای ارتقای این مهم تاکید کردند.

در ابتدای این دیدار رودریگو‌دی آزردو سانتوس با اشاره به روابط تاریخی و دوستانه ایران و برزیل گفت: «مناسبات دو کشور از سابقه مثبت و طولانی برخوردار است و به واسطه گسترش روابط فرهنگی می‌توان در تعمیق آن کوشید.»

او با اشاره به موفقیت نمایشگاه «ایران؛ مهد تمدن» در هلند و اسپانیا و همچنین سابقه برگزاری نمایشگاه موزه ملی ایران در برزیل، نقش موزه‌ها را در تقویت دوستی کشورها بسیار موثر دانست و گفت: «برگزاری نمایشگاه آثار تاریخی‌فرهنگی بستر مناسبی برای ارتقای سطح روابط دو کشور است و از آن می‌توان در راستای منافع دو ملت بهره برد.»

سفیر برزیل در ادامه گفت: «برگزاری نمایشگاه‌های موزه‌ای منجر به شناخت و دوستی پایدار ملت‌ها از یکدیگر و ایجاد تصویر جدیدی از دو طرف شده و باعث تضعیف تبلیغات منفی رسانه‌ها می‌شود.»

او افزود: «توسعه روابط فرهنگی با ایران برای برزیل از اهمیت فراوانی برخوردار است و من در جهت گسترش ارتباطات و همکاری‌ها کوشش و تلاش ویژه‌ای خواهم داشت.»

جبرئیل نوکنده نیز ضمن تاکید بر اهمیت گسترش و تقویت تعاملات فرهنگی موزه‌های دو کشور، برگزاری نمایشگاه‌های متقابل از آثار تاریخی فرهنگی برزیل و ایران با سابقه فرهنگی و تمدنی درخشان را مهم دانسته و از پیشنهادهای سفیر برزیل استقبال کرد.

رئیس کل موزه ملی ایران افزود: «تحقق برگزاری نمایشگاه‌های متقابل در اولویت کاری موزه قرار داشته و موزه ملی ایران آمادگی خود را در جهت توسعه همکاری‌های همه‌جانبه میان موزه‌ای اعلام می‌کند.»

او افزود: «در پی محدودیت‌های ناشی از شیوع کرونا، گسترش فعالیت مجازی به‌عنوان کارکردی مضاعف در عملکرد موزه‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است و برگزاری نمایشگاه‌ها و پروژه‌های مجازی مشترک را تا رفع این همه‌گیری پیشنهاد کرد.»

منبع:میراث آریا

این روستای زیبا در ادامه جاده ناهارخوران قرار دارد. روستایی که کوچه‌ها و دیوارهایش با جاجیم مزین شده تا آن‌ها را به گردشگران و مسافران بفروشند.
روستای زیارت از قدیم محل تولید یک نوع جاجیم خاص بود که متأسفانه به دلایلی در شرف منسوخ شدن بود. حالا یا به خاطر ارزانی دستمزد بافنده یا ضعف درفروش کالا، کم‌کم زنان روستا داشتند علاقه‌شان را به بافت جاجیم از دست می‌دادند. اما این هنر ارزشمند کشور که روزی به‌سوی زوال می‌رفت اکنون با تلاش زنان روستایی، احیا و محصولات آن در بازارهای داخلی و خارجی مورد استقبال قرارگرفته است؛ هنری که از روزگاران دور برای مردم این سامان به یادگار مانده و اکنون ثبت جهانی هم شده است.
در روستای گردشگری زیارت بیش از ۱۰۰ جاجیم‌باف مشغول گره‌زدن تاروپودهای زیبایی هستند که زبانزد خاص و عام است. جاجیم‌بافی زیارت میراثی از گذشتگان است و معلوم نیست تبار و تاریخ آن به چه زمانی برمی‌گردد، اما همین مقدار روشن است که توسط سرانگشتان مادران از نسلی به نسل دیگر منتقل‌شده و هنرمندان عشق را با هنر گره زده و نقش‌های بدیع می‌آفرینند و صدالبته که به خاطر خودکفا بودن روستانشینان، وجود مواد اولیه در دسترس و نیاز به داشتن لوازم زندگی برای رفاه بیشتر در خلق، شکل‌گیری و توسعه آن نقشی جدی دارد.
مردم این ناحیه به زنان پیشکسوت جاجیم‌باف «خاله» می‌گویند. خاله رحیمه، خاله زهرا و… با هرکدام از آن‌ها که سر صحبت را باز می‌کنی، حرف مشترکشان این است که زنان جاجیم‌باف زیارت با هنر دست خود، یاریگر مخارج زندگی بوده و در کارگاه‌هایی که در پستوی خانه‌هایشان برپاست در تکاپوی جان دادن به این هنر هستند.
نمی‌توان به زیارت رفت و دست‌ خالی برگشت، در بساط هنرمندان این دیار انواع پادری، رومیزی، کیف، کوله‌پشتی، سجاده، پاتابه و… یافت می‌شود که می‌توان به‌عنوان سوغات آن را با خود به یادگار برد. در گذشته از جاجیم به‌عنوان زیرانداز، پلاس، فرش و رختخواب‌پیچ استفاده می‌شده و کوچ‌نشینان برای بسته‌بندی و جابه‌جایی اسباب و لوازم و گاهی به‌عنوان بالاپوش گرم استفاده می‌کردند، اما امروزه از ارائه طرح پر نقش‌ونگار این هنر اصیل روی وسایلی همچون انواع پشتی، کیف، ساک، رومبلی، روکش صندلی اتومبیل، روفرشی، سفره نان، روپشتی، سجاده، انواع کیف زنانه، کوسن، دمپایی، جانمازی، جاجورابی، رختخواب‌پیچ، رومیزی، زیرانداز و تن‌پوش‌های گوناگون استفاده می‌شود و به زیبایی پارچه‌ها افزوده و ماندگاری آن را همیشگی می‌سازد.
جاجیم جزو بافته‌های داری است که جاجیم‌بافان با استفاده از نخ‌های پشمی، آن را می‌بافند. این پارچه‌ کلفت شبیه به پِلاس  است و آن را از نخ‌های رنگین و ظریف پشمی یا پنبه‌ای یا آمیزه‌ای از این دو می‌بافند. مواد اولیه جاجیم پشم است و بافت آن شبیه گلیم است، با این تفاوت که جاجیم در چهار تخته بافته شده و پس از بافتن به‌هم متصل و دوخته می‌شوند. جاجیم‌ها پرز ندارند و می‌توان از هر دوروی آن استفاده کرد. جاجیم مناسب‌ترین چیزی بود که در قدیم روی کرسی می‌انداختند.
در گذشته که شغل بیشتر مردم این آبادی، دامداری بود، پشم گوسفند را می‌تراشیدند و زنان آن‌ها را می‌شستند و خشک می‌کردند. بعد آن، پشم‌ها را می‌ریسیدند تا نخ‌های کلفتی به دست بیاید. زنان روستا، نخ‌ها را در دیگ‌های بزرگ، رنگ‌آمیزی کرده و در سینه‌کش کوهپایه آن‌ها را خشک می‌کردند. این رنگ‌ها از درختان پوست گردو و پوست انار، گل بابونه، برگ انجیر، بلوط، تمشک و… به دست می‌آمد.
در سال‌های اخیر، به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی پیشنهاد شده است که زیارت به‌عنوان روستای ملی جاجیم معرفی شود که اگر این امر محقق شود زمینه‌ توسعه و اشتغال پایدار را فراهم خواهد کرد.
کوله‌ات را برمی‌داری و با یکی از ون‌هایی که مسافران پیاده را به شهر می‌رساند، برمی‌گردی گرگان، به این امید که روزی و روزگاری که دوباره به زیارت برگشتی، این روستا به‌عنوان روستای ملی و حتی جهانی جاجیم، ثبت‌شده باشد.

منبع:میراث آریا