علی خوشتراش – همشهری آنلاین: «لافندبازی» اصطلاح گیلکی «بندبازی» هست که از گذشته‌های دور در مناطق جلگه‌ای گیلان برپا می‌شود، اما رونق گذشته را ندارد. زیرا تا چند دهه پیش مردم به بهانه برپایی مراسم و جشنی مانند عروسی فرزندان، لافند بازان را برای اجرای نمایش لافند بازییا بندبازی به مکان برگزاری مراسم دعوت می‌کردند تا زمینه شادی و سرگرمی دعوت شدگان را فراهم سازند، اما اکنون این نمایش ورزشی بیشتر در جشن‌ها و رسم‌های عمومی به اجرا در می‌آید و کمتر کسی از آنها برای حضور در عروسی‌ها دعوت می‌کند.

لافندبازی در گیلان

این ورزش آئینی کم‌نظیر در اکثرشهرها و روستاهای  مناطق جلگه‌ای گیلان به ویژه خمام، لشت نشاء، لنگرود و رودسر  و بخش غربی مازندران مانند رامسر و تنکابن که از نظر فرهنگی با فرهنگ گیلانی قرابت صد درصدی دارند، طرفداران زیادی دارد و اغلب در جشن‌های عروسی، نوروز، سیزده بدر، همایش‌ها، جشنواره‌ها و حتی در بازارهای هفتگی اجرا می‌شود.

این بازی دارای چند شخصیت اصلی و فرعی است. به لافند باز یا بندباز که شخصیت محوری و بازیگر اصلی است پهلوان می‌گویند. کار پهلوان اجرای انواع نمایش‌های آکروباتیک و هیجان‌آور روی بند است که یکی از آنها پهن کردن رختخواب روی بند و خوابیدن روی آن است. در این بخش پهلوان حتی لحافی روی خود می‌کشد. لنگر هم وسیله‌ای چوبی‌است که باعث حفظ تعادل پهلوان روی بند یا لافند می‌شود.

پهلوان دستیاری نیز به همراه دارد که در پایین طناب و روی زمین می‌ایستد که به آن «پهلوانِ شیطونی» یا شیطانک می‌گویند که کارش شیطنت کردن، دلقک بازی و اجرای حرکات خنده‌آور است. این شخصیت مجاز است هنگام شوخی کردن حتی با تماشاگران و حتی چهره‌های خاص روستا و شهرستان نیز شوخی کند و آنها را دست بیاندازد.

در این میان دو نفر دیگر که نقش نقاره‌چی و سرناچی هم با نواختن آهنگ‌های شادمحلی زمینه‌های نشاط آوری و هیجانی‌تر شدن بازی را فراهم می‌سازند.

البته باید ذکر کرد که بسیاری از پهلوانان هنگام بندبازی از افراد دیگری بهره می‌برند که این افراد را نباید جزو کاراکترها و شخصیت‌های آئینی و نمایشی لافند بازی به شمار آورد. این افراد معمولا فرزندان واقعی(پسر و دختر) و حتی همسر پهلوان هستند که با او روی بند می‌روند و به اجرای نمایش می‌پردازند که آنها نیز در غالب پرسوناژ و شخصیت پهلوان گنجانده می‌شوند.

لافندبازی روی طنابی که به ۲ ستون فلزییا چوبی محکم که به صورت ضرب دری طرف مهار شده، انجام می‌شود. طول طناب لافند بازی۴۵ تا۵۰متر است و ارتفاع آن از زمین ۵ تا  ۶متر است.

وجود سندهای قابل اعتنا

متاسفانه با وجود تاریخی بودن این نمایش آکروباتیک و مهیج، سند تاریخی خاصی از زمان شکل‌گیری و پیدایش آن وجود ندارد و فقط در برخی منابع به صورت مختصر به آن اشاره شده و معلوم نیست که بندبازی مورد نظر مربوط به مردم کدام منطقه بوده است. یکی از این مستندات کتاب «نمایش در عصر صفوی» یعقوب آژند، پژوهشگر ارشد حوزه تاریخ هنر است که در آن به انواع نمایش‌ها و بازی‌های اجرا شده در مجموعه میدان نقش جهان اصفهان و در عصر صفوی اشاره می‌کند که یکی از آنها بندبازی است، ولی ذکری از خاستگاه آن نمی‌شود.

تیم خبری همشهری آنلاین که به تازگی هنگام تهیه گزارش و تصویر به کاشان در استان اصفهان رفته بود، هنگام عکاسی از مجموعه تاریخی باغ فین کاشان به سقف‌نگاره‌هایی برخورد می‌کند که تا حدی خاستگاه و قدیمی‌ترین زمان برگزاری این بازی را نمایش می‌دهد.

در سقف یکی از کوشک‌های مجموعه تاریخی باغ فین که به نگارگری ایرانی مزین است، تابلوهایی قرینه‌وار دیده می‌شود که در هریک بازی‌ها، تفریحات و مجالس مختلفی به تصویر کشیده شده‌اند. در یک بخش از سقف دو تابلو قرینه‌وار کنار هم قرار دارند که یکی مربوط به شکار و دیگری مربوط اجرای نمایش بندبازی است. اما اینکه بخواهیم این بندبازی را به لافند بازی گیلانی نسبت بدهیم کار دشوار و رای دادن بدون پشتوانه است. به همین دلیل باید عناصر دیگر و تابلوهای سقفی دیگرکوشک را مورد مداقه و مطالعه قرار داد تا به نتیجه رسید. در  پس‌زمینه دو تابلوی شکارگاه و بندباز نقاش از نمادها و المان‌های استفاده کرده که در دیگر تابلوها وجود ندارد و هر سقف‌نگاره‌ای که دورتادور سقف بنا را پوشانده نیز المان‌های مختلفی دارند. مثلا دریکی از تابلوها المان‌هایی وجود دارد که مبین آن است که نقاشی مزبور مربوط به مناطق کویری است. زیرا بادگیرها و نوع پوشش گیاهی تابلو این موضوع را بیان می‌کند.

در تابلوی شکارگاه نیز همین اتفاق روی‌داده زیرا نگارگر در پس زمینه تابلو بناهایی را کشیده که همگی دارای شیروانی و شبیه معماری رایج گیلانی هستند. همچنین پوشش گیاهی نشان داده شده در این دو تابلو با پوشش گیاهی سایر نقاط متفاوت است که به نظر خالق اثر می‌خواستهاقلیم‌های فرمانبردار و تحت حاکمیت را نمایش بدهد. از نکات قابل توجه دیگر شیوه بستن بند و ستون گذاری برای بستن طناب در تابلو نقاشی است که هنوز همین شیوه ترسیم شده در سقف‌نگاره‌های کوشک فین بین لافندبازان گیلانی مرسوم است.

این بازی آیینی در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به ثبت ملی رسیده است.

منبع:همشهری

خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ شهر مشهد ٢۴٠ هتل، ٣٠٠ هتل آپارتمان، ٣٩٠ مهمانپذیر و ٧۵٠ خانه مسافر دارد با بیشترین خانه‌های غیرمجاز و البته بیمارستان‌های مجهز و دلالانی که در پی کسب سود بیشتر از مسافران این شهر هستند. مسافرانی که یا به قصد درمان به مشهد می‌روند یا برای درمان.

مبدا بسیاری از کشورهای گردشگرفرست نیز کشورهای عربی هستند. کویت، عربستان، عراق، بحرین مهمترین گردشگران مشهد بوده‌اند. در کنارش آذربایجانی‌ها و پاکستانی‌ها و افغانستانی‌ها نیز به این شهر سفر می‌کنند. اما در میان همه آنها عراق بیشترین گردشگر را به مشهد می‌فرستد. گردشگرانی که بیشتر خانوادگی یا انفرادی به ایران می‌آیند.

یوسف بیدخوری معاون گردشگری استان خراسان رضوی به خبرنگار مهر می‌گوید که شاید از ۹ میلیون گردشگر ورودی ایران نصف آن گردشگران عراقی بوده‌اند. آمار بالای مسافران عراقی زمانی ملموس‌تر می‌شود که مجتبی احمدی رئیس یکی از مدیران آژانس‌های مسافرتی مشهد که در حوزه ورودی کار می‌کند نیز به خبرنگار مهر می‌گوید در آبان ماه امسال یعنی از زمانی که روادید گردشگری ایران پس از ۲۰ ماه وقفه صادر شد، هر روز تقریباً هزار نفر به مشهد آمده‌اند.

یکی از معضلاتی که همیشه ایرانی‌ها و عراقی‌ها در حوزه ورود گردشگران عرب زبان به ایران داشته‌اند؛ وجود دلالانی است که به دلیل تسلط به زبان عربی، با هماهنگی مراکز درمانی کمتر شناخته شده یا حتی غیرمجاز، مسافران بی خبر از همه جا را به ایران کشانده و با گرفتن هزینه‌های هنگفت آنها را به مراکز درمانی یا اقامتی هدایت می‌کردند و بعضاً مشکلاتی به وجود می‌آوردند. مشکلاتی مانند راضی نبودن مسافر از مراکز درمانی، هزینه‌ها یا محل اقامت.

این مشکلات زمانی به مرحله بحرانی می‌رسید که ضرر یا اتفاق جبران ناپذیری متوجه مسافر می‌شد در آن صورت نه دلال پاسخگو بود نه مراکز نظارتی می‌توانستند کاری از پیش ببرند.

اما حالا اتفاقاتی پیش رو است که اگر به درستی اجرا شود هم مشکلات برطرف خواهد شد هم گردشگران خارجی با رضایت بیشتری سفر کرده و خدمات می‌گیرند و هم ایرانی‌ها از حضور خارجی‌ها منتفع می‌شوند. به خصوص گردشگران شهر مشهد که زوار امام رضا (ع) محسوب شده و باید تکریم شوند.

چندی پیش پس از اینکه ایران اقدام به صدور روادید گردشگری کرد، دستورالعمل ورود گردشگران خارجی به ایران نیز منتشر شد. در این دستورالعمل آمده برای سفر در ایران لازم است همه گردشگران، واکسن معتبر زده و دو هفته از دز دوم آن گذشته باشد. همچنین تست پی سی آر آنها منفی بوده و محل اقامت شأن از قبل رزرو شده باشد. این افراد یا به صورت گروهی یا انفرادی با این پیش شرط‌ها می‌توانند وارد ایران شوند.

از آنجا که عراق مهمترین بازار هدف ایران چه در حوزه ورودی و چه خروجی است، لازم بود هماهنگی لازم برای هدایت و ساماندهی سفر عراقی‌ها به ایران با نگاهی به این دستورالعمل انجام شود.

به همین منظور تشکل‌های صنفی در مشهد برای اولین بار پس از انقلاب، نشستی را با حضور آژانس‌های مسافرتی ایرانی فعال در مشهد و عراقی برگزار کردند. تعداد ۴۰ آژانس فعال در کربلا، نجف اشرف، بصره به ایران دعوت شدند که در حوزه سیاحت، زیارت و درمان با ایران کار می‌کنند.

طی ۷۲ ساعت، از سوم تا پنجم آذرماه ۱۴۰۰ این افراد که برخی از آنها تجربه سفر به استان‌های مرزی از جمله کردستان و کرمانشاه را نیز داشتند در شهر مشهد با آژانس‌های ایرانی جلسات مختلفی برگزار کردند که نتیجه آن امضای قراردادهایی برای اعزام گردشگران عراقی به ایران شد. مدیران آژانس‌های گردشگری عراقی در طول برگزاری جلسات رو در رو خواسته‌های خود، مشکلات و پکیج ها را بررسی کردند.

ایرانی‌هایی که در این برنامه حضور داشتند نیز به آنها چند موضوع را تبیین کردند از جمله اینکه گردشگرانی که به ایران می‌آیند باید یا واکسن زده باشند یا تست آنها منفی باشد. برخی می‌گفتند که شرط تست برداشته شود. اما مدیرکل کنسولی وزارت خارجه که در این برنامه حضور داشت، این تصمیم گیری را به عهده ستاد کرونا دانست.

عراقی‌ها از وجود دلالان در مشهد برای کارهای درمانی گلایه کردند که مسئولان وزارت خارجه و وزارت میراث فرهنگی حاضر در این نشست‌ها پاسخ دادند: اگر عراقی‌ها با تور وارد ایران شوند هم امنیت آنها را می‌توان به راحتی تضمین کرد و هم نحوه خدمات دهی به آنها را. اما نمی‌توانیم سفر بدون برنامه‌ریزی آنها را کنترل کنیم.

عراقی‌ها درخواست کردند ایران لغو ویزای ورودی از طریق مرزهای زمینی را برای گردشگران عراقی انجام دهد اقدامی که نیاز به عمل متقابل است

مورد مطرح شده دیگر این بود که عراقی‌ها می‌خواستند تا ایران لغو ویزای ورودی از طریق مرزهای زمینی را برای گردشگران عراقی انجام دهد این درحالی است که محمود ادیب مدیرکل کنسولی وزارت خارجه گفت: چندی پیش ایران اعلام موافقت کرد در صورتی که عراق روادید زمینی را برای ایرانی‌ها انجام دهد ما هم عمل متقابل انجام خواهیم داد اما هنوز این اتفاق نیفتاده است و تنها ویزای سفرهای هوایی برای هر دو طرف لغو شده است.

در حاشیه این گردهمایی، سید موسی موسوی از آژانس داران عراقی به خبرنگار مهر گفت: ده سال است که به ایران مسافر تفریحی و زیارتی می‌آورم ما در حوزه ارز مشکل داریم. قیمت‌ها در ایران بسیار تغییر می‌کند و موجب می‌شود که بین هتلداران ایرانی و مسافران و آژانس‌ها اختلاف نظر پیش بیاید. عراقی‌های زیادی تنهایی به ایران می‌آیند قرار شد تا آنها در قالب سفرهای گروهی تنها بتوانند با آژانس‌ها سفر کنند. ما به ایران آمدیم تا از نزدیک هتلداران و آژانسداران ایرانی را برای همکاری بیشتر ببینیم. دیدارهای رو در رو اطمینان خاطر بیشتری را برای دو طرف به وجود می‌آورد. ما باید گردشگران عراقی را ترغیب و تشویق کنیم که به صورت گروهی به ایران سفر کنند این فرهنگ باید جا بیفتد. چون همیشه آنها از طریق فیس بوک پزشک پیدا کرده و اقامت‌هایشان را رزرو می‌کنند. ما با پزشک‌هایی که در ارتباط بودیم می‌توانستیم مسافران عراقی را هدایت کنیم. گردشگران عراق پس از درمان به مشهد، قم و جمکران می‌رفتند و در فصل گرم به استان‌های شمالی ایران سفر می‌کردند.

سید رائد معاون گردشگری کربلا هم در حاشیه همایش ایران و عراق که در مشهد برگزار شد به خبرنگار مهر گفت: هدف از آمدن به ایران تقویت روابط بین دو کشور ایران و عراق و هماهنگی بین آژانس‌های مسافرتی و کشور است. ۳۸ آژانس در این همایش از استان‌های مختلف عراق حضور پیدا کردند. هدف اصلی ایجاد زمینه همکاری به خصوص در حوزه گردشگری سلامت است. حدود ۳۰ درصد از آژانس‌های مسافرتی عراقی با ایران در زمینه گردشگری زیارتی و درمانی کار می‌کنند. قبل از کرونا تسهیلات سفر بین دو کشور زیاد بود ولی بعد از کرونا وزارت بهداشت قوانینی وضع کرد که باید به آنها احترام گذاشت چون قانون تنها برای عراقی و ایرانی نیست الان هم از کشورهای مختلف دنیا برای دیدن عراق می‌آیند پس باید پروتکل‌ها رعایت شود.

طی این جلسات آژانس‌های مسافرتی ایرانی به همتایان خود پکیج‌هایی را معرفی کردند تا عراقی‌هایی که همیشه در فرهنگ شأن سفر انفرادی و شخصی به ایران وجود داشت را متقاعد به سفر گروهی کنند با این حساب هم آژانس ایرانی و هم عراقی که مدت‌ها پس از کرونا بیکار بوده‌اند، منتفع می‌شوند و هم گردشگران عراقی خدمات بهتری می‌گیرند و مهم‌تر از همه دست دلالان را از روند پذیرش مسافر کوتاه خواهد شد.

در واقع می‌توان گفت برای حل مشکلات بین دو کشور می‌بایست همتایان دولتی و خصوصی حضور می‌داشتند همچنین زمان بیشتری برای سخنرانی به بخش خصوصی داده می‌شد اما این برنامه که حول حل مشکلات دو طرف بود بیشترین تریبون به مقامات دولتی داده شد و تنها در جلسات رو در رو آژانس‌های مسافرتی با یکدیگر گفتگو می‌کردند. اما با تقاضای دو طرف، جلسه پرسش و پاسخی برگزار شد تا طرف عراقی بتواند مشکلاتش را مطرح کند.

در این همایش سه روزه نمایندگانی از کنسولگری‌های کربلا، بصره و نجف، مدیرکل امور کنسولی، معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرتی ایران، مدیران اداره کل میراث فرهنگی استان خراسان رضوی و تعدادی از معاونان گردشگری استان‌های دیگر ایران نیز حضور داشتند اما از دولت عراق نماینده دولتی حضور نداشت. همچنین اگرچه نماینده آژانس‌های مسافرتی عراق دعوت شده بود اما در این برنامه رئیس انجمن دفاتر مسافرتی عراق نبود. آژانس‌های مسافرتی پس از مشهد راهی استان گلستان شدند تا بتوانند با جاذبه‌ها و فعالان گردشگری این استان نیز آشنا شوند.

به طور حتم برگزاری این جلسات برای کشورهای هدف نتایج مطلوب‌تری را به دنبال خواهد داشت به خصوص برای گرفتن نتایج بهتر درباره ساماندهی ورود گردشگران خارجی به ایران.

منبع:خبرگزاری مهر