ابنیه و جاذبه های گردشگری

حوادث طبیعی و جنگهای مختلف در منطقه ی آذربایجان در مقاطع مختلف تاریخی ویرانی آثار تاریخی دوره های قبل را در پی داشته است. با این وجود آثار ارزشمند چندی از دوره های گوناگون از گزند حوادث برکنار مانده و همچنان پایدار و استوار برجای مانده اند. از میان آنها بازار تبریز و کلیسای استپانوس مقدس در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند.

موزه های شهر تبریز

-مساجد استان آذربایجان شرقی

-کلیساهای استان آذربایجان شرقی

-پارک ائل گلی

-مقبره الشعرا

-آرامگاه شیخ محمود شبستری

-آثار تاریخی شهر مراغه

-کاروانسراهای استان آذربایجان شرقی

-قلعه های استان آذربایجان شرقی

-استحکامات بابک در استان آذربایجان شرقی

-سنگ نوشته های تاریخی

-پل های تاریخی استان آذربایجان شرقی

-عمارتها و بناهای مشهور استان آذربایجان شرقی

–روستاهای استان آذربایجان شرقی

-غارهای استان آذربایجان شرقی

-چشمه های استان آذربایجان شرقی

-مناظر طبیعی استان آذربایجان شرقی

بازار تبریز

بازار تبریز مجموعه ای آجری و سرپوشیده شامل اجزای مختلف و مرتبط با کاربری های گوناگون است و یکی از بهترین نمونه های نظام فرهنگی و تجاری سنتی ایران را به نمایش میگذارد. علاوه بر اماکن تجاری و اقتصادی، بازار تبریز محلهایی جهت اجتماع مردم، اجرای فرایض دینی و نیز آموزش و تعلیم دارد. از این رو این بازار یکی از کاملترین مجموعه ها ی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است. در قرون بعد نقش سیاسی، مذهبی نیز به خود گرفته و از لحاظ سبک معماری نیز جایگاه ویژه ای کسب کرده است. علاوه بر حجره ها، راسته بازار و تیمچه ها که چهل نوع شغل مختلف را در خود جای داده اند، تعدادی سرا، کاروانسرا، دالان و چهارده مسجد نیز از دیگر اجزای به هم مرتبط این مجموعه اند. با توجه به قرارگیری شهر تبریز در مسیر جاده ی ابریشم، از آن زمان شهر و بازار آن یکی از مهمترین اماکن تبادل فرهنگ و تجارت بین شرق و غرب بوده است.

کلیسای استپانوس مقدس

میراث ارمنیان مسیحی در ایران که به ثبت یونسکو نیز رسیده است شامل سه کلیسای ارمنی است که در آن ها سبک معماری ارامنه با معماری ایرانی و رومی در هم آمیخته. یکی از آنها به نام استپانوس مقدس در جلفا و کرانه ی رود ارس واقع است. تاریخ ساخت کلیسای استپانوس مقدس به روشنی مشخص نیست. اما بنای آن به وسیله ی هفت برج نگهبانی و بارویی بلند احاطه شده. دروازه ی آن در سمت غرب دری از جنس چوب و طاق نمایی با نقش برجسته ی سنگی از مریم مقدس و کودکی حضرت عیسی دارد. حکاکی های نمای بیرونی کلیسا و گنبدهای آن از زیبایی های منحصر به فرد بنا به شمار میرود. نمای داخلی سه بخش اصلی کلیسا شامل نمازخانه، اجاق دانیال و برج ناقوس شامل حجاری های بدیع و مقرنس است. در کنار کلیسا دیری قدیمی نیز وجود دارد که جهت اسکان زائران استفاده میشده.

موزه های شهر تبریز

از مهمترین موزه های شهر تبریز میتوان به موزه ی آذربایجان، خانه ی مشروطه، موزه ی ارامنه، موزه ی قاجار و عمارت شهرداری اشاره کرد.

موزه ی آذربایجان

در نزدیکی مسجد کبود، موزه ی آذربایجان در سال 1341 افتتاح شده و در آن گنجینه های نفیس دوران پیش از اسلام و همچنین بعد از آن نگهداری می شوند. سفالهای هفت هزار ساله ی تپه ی اسماعیل آباد، سنگهای منقوش، انواع زیورآلات، ظروف سفالی و نیز لعابدار و همچنین مجسمه های چندین هزار ساله از جمله ی اشیایی است که در این موزه در معرض دیدی عموم قرار دارند.

خانه ی مشروطه

خانه ی مشروطه در غرب بازار تبریز به سبک خانه های دوره ی قاجار در سال 1247 ساخته شده. این خانه که متعلق به حاج مهدی کوزه­کنانی از تجار تبریز بوده محل اجتماع سران مشروطه خواه تبریز در آن زمان بوده است. ارسی پنجره ها، منبت کاری درها، آیینه کاری و گچ­بری و غیره از زیبایی های این خانه به شمار میروند.

موزه ی ارامنه ی تبریز

موزه ی ارامنه ی تبریز در کلیسای مریم مقدس از اصلی ترین موزه های شهر تبریز و تحت نظارت خلیفه گری ارامنه ی آذربایجان است. کتابهای نفیس، شمعدانها، تاجها و نشانها و غیره از مواردی است که در این موزه نگهداری و نمایش داده میشوند.

موزه ی قاجار

موزه ی قاجار یا خانه ی امیرنظام در زمان ناصرالدین شاه ساخته شده است. ساختمان دوطبقه با ارسی و شیشه های رنگی، تزئینات آینه کاری و گچبری، حیاط بیرونی و اندرونی و نیز حوض ها و باغچه ها اصالت یک بنای ایرانی را به نمایش می گذارد. گنجینه هایی مانند انواع سکه، اسلحه و غیره که در این موزه نگهداری میشوند در تالارهای مختلف به نمایش درآمده اند.

عمارت شهرداری تبریز

عمارت شهرداری تبریز در زمان رضاشاه در سه طبقه به سبک معماری آلمانی قبل از جنگ جهانی دوم ساخته شده است. در هر سمت برج ساعت، ساعتی قراردارد و زمان را به اطلاع مردم شهر میرساند. موزه ی برپاشده در این عمارت از جاذبه های دیدنی شهر تبریز به شمار میرود.

مساجد استان آذربایجان شرقی

مسجد کبود

مسجد کبود در شهر تبریز به شیوه ی معماری آذری در زمان جهان شاه قره قویونلو در سال 845 هجری ساخته شده. این بنای آجری با کاشی کاریهای معرق لاجوردی و فیروزه ای علاوه بر گنبد اصلی و گنبد جنوبی، هفت گنبد کوچکتر نیز دارد. در زلزله ی سال 1158 قسمتهای اعظمی از مسجد فرو ریخت که تا سال 1318 و آغاز مرمت آن دستنخورده باقی ماند.

مسجد جامع شهر تبریز

مسجد جامع شهر تبریز در زمان سلجوقیان پایه گذاری شده و در دوره های بعد قسمتهایی به آن اضافه شده است. این بنای آجری هم اینک مستطیل شکل است و دو ورودی، گلدسته های بی نظیر و شبستانهای متعدد دارد. عظمت بنا، گنبدها و ستونهای متعدد و نیز گچبری های دل انگیز از زیبایی های این بنا به شمار می روند.

مسجد زرگران

مسجد زرگران در شهر بناب متعلق به دوره ی صفویه است و برای ساخت آن از مصالحی مانند سنگ، آجر و چوب استفاده شده است. نحوه ی به کارگیری این مواد در به ساخت بنا، هشت ستون و نقاشیهای زیبای آنها، سرستونهای چوبی و تزئینات مقرنس آنها و نیز کتیبه های سقف از ویژگیهای این مسجد تاریخی با نمای آجری است. مسجد مهرآباد این شهر را نیز در همین زمان با شبستان و مناره های کاشی کاری شده ساخته اند.

مساجد شهر بناب

مسجد جامع سراب در قرن نهم و بدون گلدسته بنا شده است و یک شبستان بزرگ و یک حیاط کوچک دارد. سقف شبستان با شصت گنبد کوچک پوشیده شده و کاملا منحصر به فرد است. کاشی کاری و تزئینات نقاشی برخی قسمتهای این مسجد قابل توجه اند.

مسجد جامع شهر اهر

مسجد جامع شهر اهر در دوره ی سلجوقی ساخته شده و در دوره های مختلف تغییراتی در آن ایجاد شده است. امروزه شبستان این مسجد وسیع بیست و یک گنبد آجری نسبتا کم ارتفاع دارد.

مساجد شهر اسکو

مسجد جامع سبزه میدان در شهر اسکو متعلق به دوره ی صفوی است. این مسجد یکی از بزرگترین مساجد استان آذربایجان شرقی به شمار میرود، پانزده گنبد و یک مناره و همچنین تعدادی شاهنشین و استراحتگاه دارد. در روستای میلان از توابع شهرستان اسکو نیز مجموعه ای شامل مسجد، قنات، حمام و غیره وجود دارد که مسجد آن به تعدادی گنبد و آب نما مزین شده است.

مسجد و مقبره ی شیخ شهاب الدین اهری

مسجد و مقبره ی شیخ شهاب الدین اهری عارف و شاعر قرن هفتم در زمان صفویه در شهر اهر ساخته شده. مجموعه شامل آرامگاه، خانقاه، مسجد، مناره، ایوان و تعدادی غرفه است. گچبری ها و تزئینات نقاشی بنا از ویژگیهای منحصر به فرد آن می باشد. خانقاه نیز تبدیل به موزه ی عرفان گردیده است.

مسجد جامع تسوج

مسجد جامع روستای تسوج از توابع شهرستان شبستر مربوط به دوره ی ایلخانی است. سردر آن به فرمانی از سلطان محمدخدابنده که به خط ثلث بر سنگ مرمر نگاشته شده است مزین گردیده. ستونهای سنگی و آجری شبستان، سرستونهای مقرنس و گنبدهای متعدد از ویژگیهای آن به شمار میرود. خواجه نشین، زیرزمین و سرداب از دیگر بخشهای این مسجد است.

مسجد سنگی

بنای اصلی و نمای بیرونی مسجد سنگی در شهر تَرک از توابع شهرستان میانه تماما با سنگ ساخته شده و محراب و ستون های آن نیز از سنگ قرمز است. در ساخت شبستانهایی که بعدا به این بنا اضافه شده اند از آجر استفاده شده. کتیبه های نستعلیق، حجاری ستونها و گنبد بنا از بخشهای دیدنی این مسجد به شمار می رود.

مسجد پیربالا

گمان میرود که بنای کنونی مسجد پیربالا یا مسجد بازار در روستای پیربالا از توابع شهرستان مرند بر روی مقبره ی همسر حضرت نوح ساخته باشد؛ از این رو این مکان در نظر مسیحیان و ارامنه نیز بسیار محترم و گرانقدر است. گچبری ستونها و سقف های هلالی شکل از زیبایی های این بناست.

کلیساهای استان آذربایجان شرقی

بر بالای کول تپه در منطقه ی باستانی مرند بقایای چهار آتشکده ی بزرگ به نامهای مانداگرانا، مرکید، مزگید و گرگر مربوط به هزاره ی چهارم قبل از میلاد وجود دارد. علاوه بر این کلیساهای دیگری نیز در استان آذربایجان شرقی در قرون بعد ساخته اند.

کلیسای مریم مقدس که هم اینک موزه ی ارامنه را در خود جای داده و مراسم مذهبی ارامنه ی تبریز در آن برگزار میشود قدیمیترین کلیسای شهر تبریز است. ساخت بنای اولیه به سبک معماری ارامنه ی مربوط به حکومت ایلخانان مغول بوده اما با ویرانی آن در زلزله ای شدید بنای جدیدی به سبک معماری صفویه در مکان قبلی ساخته شده است. حیاط مشجر این کلیسا پذیرای نخستین دستگاه چاپ تبریز نیز بوده است.

کلیسای شوغاگات

کلیسای شوغاگات در دوران پهلوی اول به همت سیمون منوچهریان در گورستان ارامنه ی تبریز احداث شده است. بنا به سبک معماری ارامنه با نمای سنگی ساخته شده و نام گذاری آن به دلیل تشابه نام مادر بانی با یکی از راهبه های مسیحی صورت گرفته. هم اینک ارامنه ی تبریز از این کلیسا جهت انجام مراسم مختلف استفاده می کنند.

کلیسای هوهانس مقدس

به نظر میرسد که بنای اولیه ی کلیسای هوهانس مقدس در شهر مراغه مربوط به قرون اولیه ی اسلام و یا پیش از آن باشد که بارها به دلایل مختلف ویران شده است. بنای فعلی را معماران روس و فرانسوی در دوره ی قاجار به صورت مستطیل و با نمایی آجری ساخته اند.

کلیسای موجومبار

کلیسای موجومبار یا سورپ هریپسیمه در روستای موجومبار در نزدیکی تبریز در محلی که سابقا نیایشگاه آیین های میترایی بوده بناشده و احتمالا با توجه به نام دختر پادشاه ارمنستان نامگذاری شده است.

کلیسای چوپان یا آندره ورتی

کلیسای چوپان یا آندره ورتی در منطقه ی دره شام حوالی شهر جلفا را دو برادر چوپان و جهت عبادت چوپانان مسیحی ساخته اند. هماهنگی این کلیسای کوچک با محیط طبیعی منطقه از ویژگیهای آن به شمار میرود.

پارک ائل گلی

پارک ائل گلی گردشگاهی سلطنتی، زیبا و باصفا است که در زمان آق قویونلوها پی ریزی شده و در زمان صفویه و قاجاریه توسعه یافته است. آب دریاچه ی آن در گذشته از یکی از شاخه های رودخانه ی لیقوان تامین می شده که اکنون از میان رفته. عمارت کلاه فرنگی که در میانه ی این دریاچه قرار دارد در سال 1346 جایگزین ساختمان خشتی قدیمی آن شده است.

مقبره الشعرا

یکی دیگر از نمادهای شهر تبریز بنایی است که در سال 1350 مهندس غلامرضا فروزان مهر طراحی کرده و به مقبره الشعرا معروف است. این بنای یادبود در قبرستان قدیمی تبریز که مدفن چهارصد تن از نام آوران و مشاهیر ایران از جمله خاقانی شروانی، اسدی طوسی، شهریار، ظهیر فاریابی، انوری ابیوردی و همام تبریزی است قرار دارد.

آرامگاه شیخ محمود شبستری

آرامگاه شیخ محمود شبستری سراینده ی کتاب گلشن راز و از عارفان قرن هفتم و هشتم در شبستر در دوره ی ایلخانی در باغ گلشن که محل دفن استاد ایشان بوده، ساخته شده و در دوره های مختلف از جمله در زمان محمدشاه قاجار تجدید گردیده است. امروزه این آرامگاه به گردشگاه هنرمندان و دوستداران هنر بدل شده است.

آثار تاریخی شهر مراغه

رصدخانه­

بقایای پی و سدس سنگی رصدخانه ی مراغه بر روی تپه ی صدرداغی در نزدیکی این شهر قرار دارد. این رصدخانه به همت خواجه نصیرالدین توسی به همراه کتابخانه و مرکز علمی بزرگی در قرن هفتم ساخته شده و دانشمندان علوم مختلف را از نقاط مختلف گرد هم می آورده. علاوه بر بقایای این رصدخانه آثاری از مراکز علمی و تحقیقاتی و نیز محلهای مخصوی ابزارسازی و ریخته گری در این منطقه قرار دارند. امروزه گنبد بزرگی جهت حفظ بقایای این رصدخانه برروی آن کشیده شده است.

گنبد کبود

به نظر میرسد گنبد کبود مراغه از بناهای دوره ی سلجوقی یا ایلخانی و به جهت آرامگاه و مقبره ساخته شده باشد. این بنای ده ضلعی بیش از شش متر ارتفاع دارد و بخشی از تزئینات زیبای داخلی و خارجی آن به مرور زمان از بین رفته است. بنا شبستانی مرتفع و سردابی سنگی در قسمت پایین دارد. در فاصله ی بسیار اندکی از این بنا، برج مدور پیش از گنبد کبود ساخته شده است. این بنا به خوبی نشانگر تکامل ساخت آجر و فنون معماری است.

گنبد سرخ

گنبد سخ مراغه در زمان سلجوقیان ساخته شده و آغازگر به کارگیری سبک معماری آذری و استفاده از آجر و کاشی جهت تزئین بنا در معماری ایرانی است. این بنای چهارضلعی با سرداب و اتاق اصلی بر روی سکوی سنگی با کاربری آرامگاه ساخته شده و اکنون در حاشیه ی جنوب غرب شهر مراغه واقع است.

کاروانسراهای استان آذربایجان شرقی

کاروانسرای جمال آباد در جنوب شرقی شهر میانه در مسیر راه ابریشم در قرن هشتم بنا شده است. این کاروانسرا در گذشته های دور در اوج شکوفایی و رونق بوده تا آنجا که در زمان صفویه تجدید شده. اما از زمان قاجار به بعد و تغییر مسیرهای رفت و آمد،کاروانسرا و منطقه از اعتبار افتاده و امروزه متروکه است.

کاروانسرای گویجه بل در مسیر تبریز به اهر در زمان صفوی به سبک کاروانسراهای زمستانی و مخصوص مناطق کوهستانی و برفگیر ساخته شده. کاروانسرا بدون حیاط با یک سالن و تعدادی غرفه و دیوارهایی از سنگ و سقفی از آجر است. سبک معماری این بنا و تفاوت آن با کاروانسراهای فلات ایران از شاخصه های اصلی آن به شمار میرود.

قلعه های استان آذربایجان شرقی

ارگ علیشاه معروف

در شهر تبریز از بنایی که به دستور تاج الدین علیشاه وزیر الجایتو ساخته شده و به ارگ علیشاه معروف است تنها دیوار جنوبی آن باقی مانده. به نظر میرسد که کاربری اولیه ی بنا مسجد بوده اما در زمانهای بعد به عنوان قلعه ای نظامی و بنایی دفاعی مورد استفاده قرارگرفته است.

قلعه ی قوشا حووض لار

قلعه ی قوشا حووض لار در شهرستان هریس از بزرگترین دژهای تاریخی و نظامی در استان آذربایجان شرقی و در دامنه ی کوه سبلان واقع است. در این مجموعه دفاعی که امروز قسمتهایی از آن زیر خاک مدفون است از منابع طبیعی منطقه جهت رفع نیاز مردم و نیز استحکام بیشتر قلعه استفاده ی بهینه و هوشمندانه می شده است.

استحکامات بابک در استان آذربایجان شرقی

در غرب کلیبر برفراز قله ای مرتفع قلعه ی بابک قرار دارد که در زمان اشکانیان و ساسانیان مورد استفاده بوده و بعدا محل استقرار بابک خرمدین و مقاومان در مقابل تهاجم اعراب بوده است. از دیگر استحکامات بابک خرمدین در قره­داغ آذربایجان قلعه ی آوارسین در شهرستان خداآفرین است که در زمان ساسانیان ساخته شده.

قلعه ی ضحاک

قلعه ی ضحاک در شهرستان هشترود برفراز قله ای منفرد به سبک معماری اشکانی ساخته شده و به نظر میرسد که بقایای معبدی زرتشتی و یا استحکامات نظامی است. سه جهت این دژ مشرف به پرتگاه است و همین امر دسترسی به آن را بسیار دشوار می کرده است. در داخل قلعه قسمتهای مختلفی مانند محل اجتماع، آب انبار، آسیاب، انبار و غیر وجود دارد.

سنگ نوشته های تاریخی

حوالی شهر سراب در صخره ای از کوه زاغان سنگ نوشته ی رازلیق به خط میخی قابل مشاهده است که آن را به قرن هشتم و هفتم پیش از میلاد و پیروزی یکی از پادشاهان اورارتو نسبت میدهند. همچنین حوالی ورزقان نیز سنگ نوشته ی سنقدل مربوط به قرون پانزده و یا شانزده قبل از میلاد فرمان یکی از شاهان اورارتوئی را به خط میخی نشان میدهد.

پل های تاریخی استان آذربایجان شرقی

با توجه به گذر رودخانه های تلخه رود و مهرانه رود از شهر تبریز از دیرباز پلهایی بر روی آنها ساخته شده است. از مهمترین این پلها پل آجی چای بر روی تلخه رود است که در زمان صفویه احداث شده و شانزده دهانه دارد. اهمیت تاریخی آن با توجه به قرارگیری در مسیر راه ابریشم قابل ملاحظه است. پل سنگی بر روی تلخه رود از سازه های دوره ی قاجار از سنگ و آجر با چهار دهانه است. در زمان مشروطه این پل از محلهای درگیری مشروطه خواهان و قوای دولتی بوده است. پل قاری روی مهرانه رود از پلهای ساخته شده در دوره ی قاجار است و از پرترددترین و زیباترین پلهای تبریز به شمار میرود. سرستونهای به شکل قوچ، نرده های آجری و ستونهای کوچک سنگی این پل و نیز بانی سالخورده اش از دلایل شهرت آن به شمار میروند. پل شَهَرچای در میانه بر رودخانه ی شهرچای در زمان صفویه با بیست و سه طاق ساخته شده. پل قیزلار (دختران) حوالی ملکان در دوره ی صفوی و قاجار با سنگ و آجر بنا شده است. پل تاریخی لیلان بر روی رودخانه ی لیلان­چای در دوره ی قاجار و به جهت اتصال همدان و کردستان به مراغه و تبریز ساخته شده است. لازم به ذکر است که رود لیلان پس از پیوستن به زرینه رود در حوالی شهر میاندواب به دریاچه ی ارومیه میریزد. پل شاه عباس نیز در عهد صفوی بر روی رودخانه ی کلیبر (بویوه چای) ساخته شده است.

عمارتها و بناهای مشهور استان آذربایجان شرقی

خانه ی پروین اعتصامی و شهریار در شهر تبریز و نیز حمام نوبر از دیگر مکانهای دیدنی این شهر هستند. کبوترخانه بناب در سه طبقه مربوط به دوره ی قاجار، حمام چهار سوق آذرشهر، بازار سرپوشیده ی شهر اهر، کاخ هلاکو حوالی مرند، عمارت تومانیانس و موزه ی شهر خداآفرین، مسجد صخره ای روستای عنصررود، حمام کردشت حوالی جلفا از دیگر جاذبه های فرهنگی و گردشگری این استان محسوب میشوند.

اواخر عصر قاجار در شهر بناب عمارت سیف العلما در دو طبقه با آجر ساخته شده که هم اینک به عنوان موزه جهت حفظ و نگهداری آثار دوره ی صفوی از آن استفاده میشود.

خانه ی دکتر قاسم اهری از رجال ساسی دوره ی پهلوی اول و نماینده ی شهرستان اهر در چهار دوره ی مجلس شامل عمارتی زیبا ساخته شده در دوره ی قاجار در باغی بزرگ است.

روستاهای استان آذربایجان شرقی

-روستای کندوان

-روستای حیله ور

-روستای جراغیل

–روستای سور

-روستای توته خان

-روستای اشتبین

روستای کندوان

روستای صخره ای کندوان نزدیک به شش هزار سال قدمت دارد و خانه های مخروطی و سنگی، آن را منحصر به فرد می سازد. خانه های خاص و سبک زندگی مردم در این روستا از بهترین جلوه های هماهنگی انسانها و طبیعت و استفاده ی بهینه از امکانات طبیعی است. ساکنان این روستا خانه های خود را در دل مخروط های سنگی که حاصل فعالیت آتشفشانی و طبیعی است حفر کرده اند. هرخانه قسمتهای مختلف دارد و هر مخروط تا چهارطبقه را در خود جای میدهد. طبقات از درون به هم دسترسی ندارند اما از بیرون و به وسیله ی پله های حجاری شده به هم مرتبط می شوند.

روستای حیله ور

حوالی کندوان روستای حیله ور به صورت مستتر و در دل زمین ایجاد شده است. با توجه به جهت خانه ها که به سوی شرق و غرب هستند قدمت روستا به دوره ی مادها و نیز پرستش آیینهای میترایی نسبت داده میشود. اهالی این روستا که اکنون متروکه است خانه های خود و آغل گوسفندان را در زمین حفر کرده اند تا از تهاجم دشمنان در امان بمانند. اما این روستا به دلایل نامعلومی خالی از سکنه شده و امروزه جاری شدن برخی نهرهای فصلی بخشی از آن را زیرآب می برند.

روستای جراغیل

روستای جراغیل از توابع شهرستان آذرشهر نمایی سنگی و تاریخی دارد. مسجد آن در دل صخره و بدون استفاده از مصالح ساختمانی حفر شده است. حفره ها و خانه های دیگری نیز در دل همین صخره ها سابقا وجود داشته اند که دسترسی به آنها در گذر زمان از دست رفته است. این خانه ها و نیز رود خروشان، چشمه­ی مهر و طبیعت بکر منطقه این روستا را به مکانی مناسب جهت گردش و لذت بردن از طبیعت بدل می کنند.

روستای سور

سابقا روستای سور از توابع شهرستان بناب روستایی زیرزمینی و دستکند بوده است. اما به مرور بر روی خانه هایی که در دل زمین حفرشده بودند خانه های آجری ساخته شده اند. و با توجه به قرار گیری روستا در دامنه ی کوه، همینک این روستا به صورت پلکانی در دامنه ی کوه گسترده شده است. تعدادی خانه ی متروکه ی زیرزمینی نیز به صورت مجزا در روستا دیده می شود.

روستای توته خان

روستای توته خان از توابع بناب در شیب کوه واقع شده و به صورت پلکانی است. این روستا با کوهها احاطه شده و از این رو تابستانهایی معتدل و خوش آب و هوا و زمستانهای بسیار سرد دارد. برای جلوگیری از نفوذ سرما در و پنجره های خانه ها کوچک اند.

روستای اشتبین

روستای اشتبین از توابع جلفا روستایی پلکانی با چشم اندازی از رود ارس و طبیعتی بکر و شگفت انگیز است که هر بیننده ای را مسحور زیبایی خویش میسازد. معماری روستا، ساخت خانه ها، و ارسی آنها از زیبایی این روستای محصور بین باغها و ناهمواریهای صخره ای است. زمستانهای منطقه سرد و طولانی اما تابستانهایی بسیار مطبوع و دلپذیر دارد.

غارهای استان آذربایجان شرقی

غارهای منطقه ی آذربایجان از زیبایی خیره کننده ای برخوردارند.

غار قدمگاه

غار قدمگاه در روستای قدمگاه از توابع شهرستان آذرشهر متعلق به پیش از اسلام است که در دوره های مختلف کاربری های گوناگون مانند محل اجتماع دراویش، سنگر مبارزان و برگزاری مراسم محرم داشته است. فضای داخلی غار به شکل دایره است که دهلیز و سپس دالانی آن را به بیرون وصل می نماید. روزنه ای نیز در بالای محوطه ی دایره ای هوای مورد نیاز را تامین میکند.

غار اسکندر

در دره ی سعیدآباد حوالی شهر بستان آباد غار اسکندر با هفت تالار وجود دارد. ریزش غار باعث مسدود شدن برخی تالارها شده و هم اینک تنها دو تالار که قندیلهای عمودی زیبایی دارند قابل بازدید است.

چشمه های استان آذربایجان شرقی

-چشمه ی آب معدنی قزل داغ و چشمه ی تاپ تاپان

-چشمه های آب گرم بستان آباد

چشمه ی آب معدنی قزل داغ و چشمه ی تاپ تاپان

چشمه ی آب معدنی قزل داغ حوالی آذرشهر از دل کوههای آتشفشانی میجوشد و به دلیل آهک موجود در خاک خاصیت درمانی دارد. دمای آب این چشمه در فصول مختلف ثابت است. علاوه بر این چشمه ی تاپ تاپان در همین منطقه نیز به دلیل وجود رسوبات اکسید آهن قهوه ای رنگ است. این چشمه نیز که از کوه آتشفشانی سهند میتراود با دمای ثابت و مطلوب خواص درمانی نیز دارد.

چشمه های آب گرم بستان آباد

چشمه های آب گرم بستان آباد از دیگر جاذبه های استان آذربایجان شرقی با خواص درمانی هستند. گفته می شود که مبیرزا نائب السلطنه فرزند فتحعلی شاه هنگام اقامت در عمارت چمن اوجان از یکی از این آبگرمها جهت استحمام استفاده می کرده و از این جهت سازه ای در آن احداث شده است.

مناظر طبیعی استان آذربایجان شرقی

تالاب قره قشلاق

–جنگلهای ارسباران

–منطقه­ی حفاظت شده ی آینالو

–آبشار هرگلان

-تپه های ماسه ای قوم تپه

تالاب قره قشلاق

تالاب قره قشلاق در حاشیه ی جنوب شرقی دریاچه ی ارومیه و حد فاصله رودخانه های زرینه رود و صوفی چای در فصل سرما و بهار میزبان پرندگان مهاجر مانند فلامینگو و درنا است که از نقاط دیگر از جمله سیبری به آنجا می آیند. این منطقه ی زیبا با انواع مختلفی از پرندگان بومی و مهاجر، آبزیان و غیره و نیز با نیزارهای وسیع و درختان گوناگون به عنوان پناهگاه حیات وحش در نظر گرفته شده و شکار ممنوع است.

جنگلهای ارسباران

جنگلهای ارسباران از دیگر مناطق طبیعی و زیبای استان آذربایجان شرقی و محل زندگی گونه های جانوری مانند سیاه خروس، خرس قهوه­ای، مارال، گراز، پلنگ و افعی است. این جنگلها که در کرانه ی جنوبی رود ارس کشیده شده اند در گذشته وسعت بیشتری داشته اند. پوشش گیاهی منطقه با توجه به ارتفاع و شرایط اقلیمی گوناگون و متنوع است. درختان بلوط، سماق، انار وحشی و گلابی وحشی در کنار بوته های تمشک و در برخی نواحی مراتع چشم انداز غالب منطقه را تشکیل میدهند.

منطقه ی حفاظت شده ی آینالو

منطقه ی حفاظت شده ی آینالو در منطقه ی خداآفرین زیستگاه مارال یا گوزن خزری است و بازدید بخشهایی از آن برای عموم امکان پذیر است. تنوع گیاهی و جانوری و نیز چشم اندازهای طبیعی منطقه آن را به یکی از غنی ترین و زیباترین نواحی ایران تبدیل کرده است. شرایط اقلیمی باعث شده جنگلهای انبوه این ناحیه در بیشتر روزهای سال زیر پوششی از مه پنهان باشند.

آبشار هرگلان

حوالی شهرستان عجبشیر، آبشار هرگلان با ارتفاع تقریبی پنجاه متر از کوه سهند به پایین میریزد و از مناظر دیدنی استان آذربایجان به خصوص در اردیبشهت ماه به شمار می آید.

تپه های ماسه ای قوم تپه

در شمال غربی تبریز بر عکس طبیعت سرسبز منطقه، تپه های ماسه ای قوم تپه وجود دارد که کویر کوچک و زیبایی را تشکیل میدهند و زمینه را برای پرورش شتر اهالی فراهم آورده ­است.

صنایع دستی استان آذربایجان شرقی

صنایع دستی هر منطقه علاوه بر رفع نیاز سازندگان به ابزار و وسایل مختلف، منبع درآمد و نیز معرف فرهنگ و بینش آنان بوده است. از دیرباز دسترسی به مواد اولیه، آب و هوا و اقلیم هر منطقه نقشی تعیین کننده در رونق گرفتن برخی تولیدات داشته است. برخی از مهمترین صنایع دستی استان آذربایجان و شهر تبریز از شهرت فراوان برخوردارند. از آن جمله به موارد زیر میتوان اشاره کرد:

-دست بافت های استان آذربایجان شرقی

-نگارگری و تزئین پارچه

-سفال و سرامیک

دست بافت های استان آذربایجان شرقی

فرش تبریز از هنرمندانه ترین و خوشنام ترین فرشهای ایران است و محبوبیتی فراگیر دارد. علاوه بر نقشه های ظریف و متنوع، استفاده ی خلاقانه از انواع رنگها مانند بهره گیری از طیف های مختلف یک رنگ و ایجاد سایه روشن و عمق دادن به طرح و نیز پرکردن فضاهای خالی با رنگهای گوناگون از جمله وجوه تمایز و نوآورانه ی فرش تبریز در دههای اخیر است. اما اوج شکوفایی فرش تبریز به دوران صفویان باز میگردد که تبریز کانون هنرمندان و نقاشان بزرگ مانند استاد بهزاد شد و همین امر زمینه ساز توسعه و رشد بافت فرش در تبریز و منطقه ی آذربایجان گشت. استفاده از پشم و ابریشم، بافت ریز و گره ترکی از ویژگیهای این نوع فرش به شمار میرود. علاوه بر تبریز فرشهایی که در شهر هریس بافته می شوند بسیار معروف و متنوع اند و پشم مورد استفاده ی آنان را ایل شاهسون تامین میکرده اند. علاوه بر این گلیم های بسیار مرغوبی در ایل شاهسون بافته میشوند و استفاده از رنگها و طرحهای سنتی و محدود از مهمترین ویژگیهای این گلیم ها به شمار میرود. گلیم های دورو و ورنی نیز در استان آذربایجان شرقی با استفاده از پشم و پنبه و طرح و نقش حیوانات بافته میشود. نمدمالی، گیوه دوزی و چاروق دوزی از دیگر هنرهای این استان به شمار می روند. همچنین بافت انواع پارچه ی ابریشم، حریر و مخمل در دوران صفوی به اوج شکوفایی رسید. سبد بافی نیز در تبریز رواج فراوان دارد. در شهر مراغه و اطراف آن برای بافت سبد از چوب موسون و در مرند، بناب و روستاهای آنها از ساقه ی گندم در بافت سبد استفاده میشود.

نگارگری و تزئین پارچه

استقرار شاه طهماسب در تبریز زمینه ساز حضور هنرمندان صاحب نام از جمله استاد نقاش کمال الدین بهزاد در این شهر و ظهور مکتب نگارگری تبریز شد. از مشخصه های این مکتب کم شدن تعداد افراد و بزرگترشدن اندازه ی آنها و نیز استفاده از صخره، درخت و آسمان است. علاوه بر این، استان آذربایجان شرقی یکی از مراکز مهم چاپ کلاقه ای (باتیک) است. در این هنر که در عصر صفوی شکوفا شده، از روشهای گوناگون برای طرح دار کردن پارچه های ساده یا سفید استفاده می شود. ممقان دوزی هنری دستی است که در منطقه ای به همین نام حوالی تبریز انجام میشود و ایجاد دوختهایی ابریشمی و رنگارنگ جهت تزئین پارچه است، به گونه ای که پارچه ی زمینه مشخص نیست. امروزه از این هنر در تهیه ی کیف، کمربند، رومیزی، زیرلیوانی و غیره استفاده میشود.

سفال و سرامیک

سفالگری و سرامیک سازی از جمله فعالیتهایی است که در استان آذربایجان و به خصوص در شهرهای زنوز، تبریز و کوزه کنان رونق فراوانی دارد. هنرمندان نقره ساز از دیرباز در تبریز به این هنر اشتغال داشته اند و با انجام مراحل مختلف ظروف و وسائل نقره ای زیبایی تهیه می کنند. اما متاسفانه امروزه این هنر گرانبها رو به فراموشی است. تراش سنگهای قیمتی نیز اخیرا در تبریز با استقبال مواجه شده است.

آداب و رسوم مردم استان آذربایجان شرقی

-مراسم زمستانه

-مراسم نوروزی

-موسیقی آذربایجان 

مراسم زمستانه

همانند سایر نقاط کشور، ساکنان استان آذربایجان شرقی نیز برای مراسم شادی و غم آداب و رسوم خود را دارند. شب چله در این استان همراه با شب نشینی خانواده و دوستان و صرف خشکبار و شیرینی و نیز پخت برنج سفید به نیت سپیدروزی همراه است. در این شب برافروختن آتش و تیراندازی برای فراری دادن پیرزن سرما نیز مرسوم است. مراسم چهارشنبه سوری در این استان از سایر مناطق مفصل تر برگزار می شود. شب قبل از آخرین چهارشنبه ی سال پخت برنج سفید، خوردن آجیل و شیرینی و نیز برگزاری مراسم شال اندازی مرسوم است. این رسم که کماکان در برخی مناطق روستایی انجام میشود، فرصتی جهت خواستگاری نیز محسوب می گردد. با توجه به کاهش چشم گیر سرما از نیمه ی اسفندماه، در قدیم صبح آخرین چهارشنبه ی سال مردم و به خصوص زنان بر سر چمشه ها میرفته، کوزه های خود را پر میکرده اند و از روی آب می پریده اند. سپس از این آب برای پر کردن سماور و پختن نان و غذا استفاده میشود. در روستاها این روز چهارشنبه خاتون نامیده میشود و زنان در این روز بالای اجاق تصویر خاتون را میکشند و برای او شانه و آئینه ای میگذارند؛ چون او نماد باروری زمین است. خوردن انواع شیرینی، پختن غذاهای شیرین و فرستادن شیرینی و میوه برای عروس از دیگر مراسم این روز است.

مراسم نوروزی

در آذربایجان مانند سایر نقاط کشور نوروزخوانان از چند روز قبل با نغمه سرایی در کوچه و خیابان آمدن نوروز را به اهالی خبر میداده اند. بدیهه خوانی، مدح بهار و نوشدن طبیعت از ویژگیهای ترانه های این آوازخوانان که در آذربایجان سایاچی نامیده میشوند بوده است. علاوه بر این در قدیم تکم گردانی که نوی عروسک گردانی است به همراه نوروزخوانی در جشنهای شاد نوروزی انجام می شده. خانه تکانی، خرید عید، سبزکردن سبزه، پخت سمنو، سفره ی هفت سین، دید و بازدید اقوام و آشنایان و نیز گردش در طبیعت در سیزده بدر از دیگر سنتهای مشترک ایرانیان نقاط مختلف است که در این استان نیز انجام می شود. در سفره ی هفت سین علاوه بر اجزای اصلی در این منطقه خوراکی هایی مانند برنج سفید، گوشت، شیرینی، ماست و تخم مرغ نیز به عنوان نماد برکت و روزی میگذارند. در قدیم نیز صبح روز عید کودکان با کیسه ای کوچک به خانه ی اقوام رفته و از آنها هدیه های کوچکی مانند شیرینی، گردو، تخم مرغ رنگ کرده و غیره میگرفته اند. برای تازه عروسان نیز خوانچه های حاوی کفش، پارچه، شرینی و غیره فرستاده می شود. سنت بایرام پایی فرستادن غذا از خانه ی پدر به خانه ی دختران ازدواج کرده است که گاه تا زمان حیاط والدین انجام میشود.

موسیقی آذربایجان

موسیقی و رقص آذربایجان از زیباترین هنرهای این منطقه است و عاشق ها که هم زمان نوازنده، خواننده، شاعر آن هستند نقش محوری در اجرا، گسترش و انتقال آن به نسلهای بعد داشته اند. موسیقی مقامی نیز در این منطقه بسیار رایج است و با اندکی تفاوت نسبت به سایر مناطق اجرا میشود.

غذاهای سنتی

غذاهای خوشمزه ی آذربایجان در سایر شهرهای کشور طرفداران زیادی دارند. مشهورترین آنان کوفته تبریزی با طمع دل انگیز است که حاوی گوشت چرخ کرده، سبزیجات معطر، لپه و آلو می باشد. در پخت کوکوی لوبیاسبز نیز که بیشتر در ماه رمضان تهیه میشود از لوبیاسبز، گوشت چرخ کرده، هویج، تخم مرغ و زعفران استفاده میشود. خورشت هویج با اضافه کردن هویج تفت داده شده در روغن به گوشت و پیاز و رب تهیه میشود. میتوان آلو را نیز به این خورشت اضافه کرد. در آخر برای چاشنی به آن آبلیموی تازه اضافه می کنند تا طعمی ترش و شیرین داشته باشد. کباب بناب از معروف ترین و خوشمزه ترین غذاهای این منطقه است که تفاوتهای اساسی با سایر کبابها دارد و همین امر آن را متمایز و ممتاز می سازد.

آش میوه غذایی متفاوت حاوی حبوبات، سبزی و رشته آش، کلم برگ، گوجه و میوه هایی مانند آلو، زردآلو، زغال اخته، آلوچه و آلبالو است. به عنوان چاشنی برای این آش از سرکه استفاده میشود که طعمی ترش و ملس به آن می بخشد. آش ماست و آش کشک از دیگر آشهای خوشمزه ی این منطقه هستند که عموما با حبوبات و سبزی آش تهیه میشوند. آبگوشت تبریز از غذاهای مقوی و خوش طعم است که با گوشت گوسفند، دنبه، لپه یا نخود، سیب زمینی، گوجه و رب گوجه پخته میشود. آش گوجه فرنگی با حبوبات، سبزی آش، برنج و گوجه فراوان طبخ می گردد. معمولا از دلمه ی برگ مو در کنار غذای اصلی برای رنگین کردن سفره ها استفاده میشود. دویماج که برای عصرانه و یا صبحانه سرو میشود با استفاده از پنیر محلی، گردو، سبزی خوردن،  کره و نان خشک تبریزی تهیه می گردد.