شیراز پایتخت فرهنگ و ادب ایران زمین

برای رزرو تور شیراز اینجا کلیک کنید.

جاذبه های گردشگری استان فارس

-تخت جمشید

–پاسارگاد

-چشم انداز باستان شناسی ساسانی منطقه فارس ( فیروزآباد – بیشابور – سروستان )

-باغهای شیراز

–نقش رستم

-مجموعه ی وکیل شیراز

–مساجد معروف شهر شیراز

–اماکن مذهبی شهر شیراز

-آرامگاه شاعران بلندآوازه ی شیراز

-آتشکده های استان فارس

-آب انبارهای شهر لار

-دیوار گلی دارابگرد

با توجه به قدمت و اهمیت این منطقه و رخدادهای گوناگون در طول دوران، استان فارس و شهر شیراز جاذبه های تاریخی و فرهنگی مهمی را در خود جای داده اند.

تخت جمشید

تخت جمشید در فاصله ی 57 کیلومتری شمال شیراز قرار گرفته و از اولین و مشهورترین آثار ایرانی ثبت شده در میراث جهانی یونسکو است. ساخت بنای تخت جمشید که یکی از با شکوه ترین آثار حجاری ساخته دست بشر است، در سال 514 قبل از میلاد به دستور داریوش پادشاه هخامنشی در زمینی به وسعت 125 هزار متر مربع آغاز گردید و طی سالیان متمادی توسط دیگر پادشاهان این سلسله از جمله خشایارشاه و اردشیر اول تکمیل شد. هر یک از تصاویر و نمادهای حجاری شده بر دیوارها، مجسمه ها، ستونها و سرستونهای باشکوه و شگرف بیانگر آرا و فرهنگ سازندگان آن است و از ویژگیهای منحصر به فرد این بنا به شمار میروند. کاخ های تخت جمشید محل گردهمایی ها، جشنها و پایتخت هخامنشیان و آنچنان که بنیانگذار آن، داریوش بزرگ، میخواست نماد شکوه و جلال آنان در قرون مختلف بوده اند. در میان تالارها و قسمتهای مختلف، کاخ آپادانا مهم ترین بخش تخت جمشید از نظر وسعت، ارتفاع و جلوه ی هنر ایرانیان آن زمان است که در قسمت مرتفعی از این بنا و مشرف به جلگه ی مرودشت ساخته شده است. علاوه بر تالارها و کاخهای مجموعه و مشرف به عرصه ی بنا، در سمت شرق سه آرامگاه  در کوه ساخته شده اند و گمان میرود متعلق به اردشیر دوم، اردشیر سوم و داریوش سوم باشند.

پاسارگاد

مجموعه ی پاسارگاد در سال 1383 در لیست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت. در سال 546 قبل از میلاد، کوروش بزرگ، مؤسس سلسله ی هخامنشیان، مقر فرماندهی خود را در محدوده ای به وسعت 190 کیلومتر مربع و در فاصله ی 130 کیلومتری شیراز به نام پاسارگاد بنیان نهاد و بدین ترتیب اولین پایتخت هخامنشیان و پایتخت نخستین امپراطوری چندفرهنگی در غرب آسیا را که از دره رود سند تا شرق مدیترانه و مصر گسترده شده بود، بنا کرد. تنوع فرهنگی این امپراطوری وسیع به خوبی در هنر و آثار برجای مانده از آن دیده می شود. قسمت های مختلف این مجموعه شامل کاخها، باغها و مقبره ی کورش بزرگ جلوه گر هنر سلطنتی و تمدن ایرانیان در ابتدای دوران هخامنشی است. متاسفانه امروزه از باغ ها و کاخ های متعدد آن زمان به جز مقبره کوروش بزرگ و قسمتهایی از کاخ بارعام، مقبره کمبوجیه، تل تخت، کاخ بار اختصاصی و کاروانسرای مظفری اثری باقی نمانده است.

چشم انداز باستان شناسی ساسانی منطقه فارس

چشم انداز باستان شناسی ساسانی منطقه ی فارس مجموعه ای از هشت اثر مربوط به پادشاهی ساسانی در جنوب غرب استان فارس و در شهرستانهای فیروزآباد، بیشابور و سروستان است.

فیروزآباد

بقایای شهر دایره ای گور (اردشیرخوره)، کاخ اردشیر، قلعه دختر و دو سنگ نوشته ی پادشاهی اردشیر و پیروزی او بر اردوان پنجم، آخرین پادشاه اشکانی، در فیروزآباد از آثار باقیمانده از نخستین روزهای دوره ی ساسانی است. معماری خیره کننده ی قلعه ی دختر، نوآوری به کار رفته در ساخت سقف و صعب العبور بودن محل و سختی های کارهای ساخت بنا از ویژگیهای این قلعه که در سه سطح ساخته شده، به شمار می رود. اردشیر بابکان پس از پیروزی بر آخرین شاه اشکانی جهت استقرار حکومت خود، شهری دایره ای به قطر تقریبی دو کیلومتر با طراحی هوشمندانه که با حصاری مستحکم محافظت میشد، بنیاد کرد و نام اردشیرخوره بر آن نهاد. در شمال شهر گور، کاخ اردشیر دارای چند تالار و گچ بری هایی است که در طی قرون و اعصار برجای مانده اند. در محوطه ی کاخ، آتشدانی بزرگ جهت برپایی مراسم مذهبی و چشمه ای که استخری طبیعی ایجاد میکند، قرار دارد. به نظر میرسد کاخ اردشیر و قلعه ی دختر در این مجموعه از اولین بناهایی است که از چهارطاقی و گنبد در آنها استفاده شده است.

بیشابور

به دستور شاهپور اول، در کنار دره ی چوگان و رود شاپور، شهر بیشابور با طرحی خاص و با دو قسمت ارگ سلطنتی شامل: معبد آناهیتا، تالار شاپور، ایوان موزاییک و کاخ به والرین و منطقه ی عامه نشین شامل: خانه های مسکونی، گرمابه، کاروانسرا و بازار ساخته شده است. معبد آناهیتای این مجموعه نیایشگاهی مکعبی شکل است که پایین تر از سطح زمین ساخته شده و 14 متر ارتفاع دارد. این شهر به لحاظ مجاورت با سواحل خلیج فارس در زمان ساسانیان از اهمیت زیادی برخوردار بوده و نیز شهر استخر را به شوش متصل می کرده است. معماری دو شهر گور و بیشابور متاثر از هنر دوره ی هخامنشیان، اشکانیان و نیز رومیان است و تاثیر شگرفی در معماری شهرهای ایران پس از حمله ی اعراب دارد. پیکره ی شاپور اول در دهانه ی غار طبیعی شاپور در واقع قندیل طبیعی است که با دقت و ظرافت فراوان تراشیده شده و شاه ساسانی را در اوج و شکوه نشان میدهد.

سروستان

در زمان بهرام گور بنایی مشابه اما کوچکتر از کاخ اردشیر فیروزآباد با طاقهایی گنبدی آجری در حوالی سروستان ساخته شد و به عنوان اقامتگاه شکارگاهی مورد استفاده قرار می گرفته است. این کاخ ساسانی که در اواخر دوره ی ساسانی ساخته شده، پل ارتباطی هنر پیش و پس از اسلام به شمار میرود.

مکانهای دیدنی شیراز

باغهای شیراز

باغهای شهر شیراز از قدیمی ترین باغهای ایران و از نمونه های باغهای ایرانی ثبت شده در میراث جهانی یونسکو هستند. باغهایی که سبک، ساختار و اجزای مشخص دارند و از زمان اولین باغ در پاسارگاد در زمان کورش بزرگ با الگویی تکرارشونده در اغلب نقاط فلات ایران ساخته شده اند. امروزه از باغ پاسارگاد تنها آبنماهای سنگی آن باقی مانده اند اما اسناد و مدارک تاریخی گواه الگو و نظم حاکم بر باغ هستند. دیگر باغ ایرانی ثبت شده در یونسکو، باغ ارم شیراز است که در گوشه ی شمال غربی این شهر و به احتمال زیاد به دستور اتابک قراچه در زمان سلجوقیان بنا شده. این باغ شامل ساختمان اصلی سه طبقه در سمت غرب باغ و باغ-موزه ی گیاه شناسی است. عمارت باغ با الهام از معماری دوره ی زندیه در زمان قاجاریان ساخته شده و با کاشی کاری، آیینه کاری و نقاشی های زیبا تزئین شده است.

وجود چنین باغهای زیبا و باطراوتی در شیراز و آب و هوای دلپذیر آن از دیرباز لقب شهر گل و بلبل را به این شهر داده است و در علم شهرسازی نوین نیز شیراز را به عنوان یکی از باغ شهرهای جهان می شناسند.

از دیگر باغهای شهر شیراز میتوان به باغهای زیر اشاره کرد: باغ دلگشا از قدیمی ترین باغ های شهر شیراز و مربوط به سه دوره ی ساسانیان، صفویان و قاجاریان است. از علل اهمیت این باغ که در نزدیکی آرامگاه سعدی واقع شده، می توان به قرار گرفتن آن در کنار قنات قدیمی موسوم به کاریز سعدی و قلعه ای به نام کهندژ اشاره کرد. باغ عفیف آباد یا باغ گلشن در دوران صفویه در محدوده ای به مساحت 127 هزار متر مربع بنا شده، و شامل عمارت دو طبقه ی بزرگی است که ارتش جمهوری اسلامی ایران آن را به دو موزه ی سلاح نظامی در طبقه اول و موزه عبرت در طبقه دوم تبدیل کرده است. به دستور علی محمد خان قوام، نارنجستان قوام که به باغ قوام نیز شهرت دارد در بخش انتهایی و شرقی بافت قدیم شهر شیراز در خیابان لطفعلی خان زند ساخته شد. باغ از دو بخش بیرونی شامل موزه نارنجستان و بخش اندرونی (خانه زینت الملوک) تشکیل شده که توسط یک دهلیز به هم متصل می شوند. باغ جهان نما باغی قدیمی و منحصر به فرد است که قبل از دوره ی زندیه آباد و سرسبز بوده و در زمان کریمخان زند نیز تغییراتی در آن ایجاد گردید و حصار بیرونی باغ ساخته شد. عمارت کلاه فرنگی باغ هشت ضلعی با دو طبقه است و با چهار شاه نشین و تعدادی اتاق در مرکز آن قرار گرفته است. باغ نظر شیراز در میانه بازار وکیل و ارگ کریم خانی واقع شده و عمارت کلاه فرنگی آن در سال 1315 به موزه پارس تبدیل گردید. آرامگاه کریم خان زند نیز در همین عمارت قرار دارد.

برای رزرو تور ارزان شیراز اینجا کلیک کنید

نقش رستم

در شش کیلومتری شمال غربی تخت جمشید مجموعه ی نقش رستم قرار دارد که دربردارنده ی نقش برجسته ها و آرامگاه های سه دوره ی ایران باستان شامل آثار دوره ی ایلامی، هخامنشی و ساسانی است. برخی از مهمترین و زیباترین سنگ نگاره های این مجموعه میتوان به سنگ نگاره ی ایلامی، سنگ نگاره های عهد ساسانی مانند اهورامزدا و اردشیربابکان، پیروزی شاهپور ساسانی، آناهیتا و نرسی اشاره کرد. از آثار دوره ی هخامنشی در این مجموعه، آرامگاه های خشایارشاه، داریوش بزرگ، اردشیر اول، داریوش دوم در دل کوه است. در مقابل آنها نیز بنای مکعبی کعبه زرتشت، پیامبر ایران باستان قرار دارد.

مجموعه ی وکیل شیراز

در دوران زندیه و به دستور کریم خان مجموعه ی وکیل شامل ارگ، بازار، مسجد و حمام در شهر شیراز ساخته شد. ارگ کریم خانی در محوطه ای به مساحت 12800 متر مربع و با کاربرد مسکونی-نظامی بنا شده. در زمان سلطنت سلسله پهلوی از این ارگ به عنوان زندان استفاده می شده است. بازار وکیل شامل یک رشته بازار شمالی-جنوبی و یک رشته شرقی-غربی است که در جهت عمران و توسعه شهر شیراز ساخته شده اند. مسجد وکیل در بخش غربی بازار و در انتهای راسته ی شمشیرگرها قرار دارد. شبستان بزرگ این مجموعه با 48 ستون سنگی یکپارچه با مساحت 5 هزار متر مربع در انتهای ضلع جنوبی قرار گرفته است. حمام وکیل با 11 هزار مترمربع مساحت از حمام های وسیع ایران و در غرب مسجد وکیل واقع است. این حمام به جهت تزئینات و نقش و نگارهای کم نظیرش مشهور است. در حال حاضر 30 مجسمه مومی که در این حمام قرار دارد، سبک زندگی قدیم مردم شهر شیراز را به نمایش میگذارند.

مساجد معروف شهر شیراز

از مساجد مهم شهر شیراز میتوان به مسجد عتیق و مسجد نصیرالملک اشاره کرد. مسجد جامع عتیق که با نام های مسجد جمعه و مسجد آدینه نیز شناخته می شود قدیمی ترین بنایی است که از دوره ی اسلامی در استان فارس به جا مانده است. این مسجد در سال 281 هجری قمری و در دوره حکومت عمرولیث صفاری با عملکرد مذهبی-اجتماعی-سیاسی در قسمت شرق حرم شاهچراغ (ع) بنا شده است. در فضای داخلی مسجد منبری چوبی با چهارده پله در نزدیکی محراب شبستان جنوبی قرار دارد. این شبستان از قدیمی ترین بخش های مسجد است و هنوز بخش هایی از طاق های سنگی آن باقی مانده.

مسجد نصیرالملک در زمان قاجار در خیابان لطفعلی خان زند ساخته شده. این مسجد به علت دارا بودن کاشی های رنگی و زیبایی خاصی که با عبور نور از شیشه های رنگی در فضای آن ایجاد می شود شهرتی جهانی دارد. در ورودی و سردر بنا که به زیبایی تزئین شده نویددهنده ی خیره کنندگی فضای درون مسجد با کاشی کاری ها و مقرنس های بی مانند است. هشتی ورودی مزین به شعری از سعدی شیرازی است که به حیاطی مربع با حوضی مستطیل شکل رهنمون میگردد. شبستانها در اضلاع شرقی و غربی و دو ایوان در شمال و جنوب قرار دارند.

برای رزرو تور شیراز اینجا کلیک کنید.

اماکن مذهبی شهر شیراز

بقعه ی میر سید محمد فرزند امام هفتم(ع) معروف به شاهچراغ از اماکن مقدس شیعیان در شهر شیراز قرار دارد. گنبد این آرامگاه نخستین بار در قرن هفتم هجری قمری بنا شده و مقرنس های آیینه کاری شده حرم نشانگر ذوق و هنر هنرمندان شیرازی است. در دو ضلع شمالی و جنوبی صحن حرم حجره های زیادی وجود دارد و در انتهای جنوب شرقی آن دالانی وسیع قرار گرفته که به مسجد جامع عتیق راه دارد. بقعه ی حضرت علی ابن حمزه (ع)، نوه ی حضرت امام موسی کاظم در جنوب دروازه قرآن در شهر شیراز قرار گرفته است. حرم امامزاده با تزئینات گچ بری ، منبت کاری و درهای خاتم پوشیده شده است. در محوطه ی امامزاده درختان چنار کهنسال هفتصد ساله نیز قابل توجه هستند.

آرامگاه شاعران بلندآوازه ی شیراز

سعدیه و حافظیه میعادگاه دوستان شعر و ادب است و صفا و جلوه ای خاص به شهر شیراز بخشیده اند. آرامگاه شیخ اجل سعدی شیرازی در سال 691 هجری قمری در محل خانقاه خود او در گوشه ی شمال شرقی شهر شیراز در تنگه ای به نام تنگ سعدی بنا شده. بنای کنونی با طرحی از محسن فروغی و علی اکبر صادق در سال 1330 در میان حیاطی بزرگ و باصفا ساخته شده است. شاعران و افراد بنام دیگری مانند شوریده ی شیرازی در این مکان مدفون اند.

آرامگاه خواجه شمس الدین متخلص به حافظ و ملقب به لسان الغیب، غزل سرای به نام شیرازی، با مساحتی بالغ بر 20 هزار متر مربع در شمال شهر واقع شده است. در زمان تیموریان و اندکی پس از وفات خواجه، گنبد و بارگاهی بر مقبره ی شاعر بنا نمود پس از آن و در ادوار مختلف مرمت یا تجدید بنا گردیده است. سازه ی کنونی در زمان رضاشاه با طرحی از آندره گدار به سبک معماری عهد کریم خان ساخته شده. شاعران و ادبیان دیگری از جمله اهلی شیرازی، فرصت الدوله شیرازی، لطفعلی صورتگر، رسول پرویزی و نیز قوام السلطنه والی شیراز در عهد قاجار در این مجموعه آرمیده اند.

مقبره ی خواجوی کرمانی شاعر قرن هشتم بردامنه ی کوه صبوری و مشرف به دروازه قرآن که محل عبادت خواجه بوده است قرار دارد. در دوره ی قاجار نقش برجسته هایی در نزدیکی آن ایجاد کردند و در سال 1315 آرامگاهی نیز ساخته شد. محوطه ی سرسبز این آرامگاه با چشم اندازی از دروازه قرآن و شهر شیراز از اماکن گردشگری محبوب این شهر به شمار می رود.

برخی دیگر از جاذبه های تاریخی و گردشگری شهرستانهای استان فارس در زیر آمده است که هر یک خصوصیت و اهمیت خاص خود را دارند.

آتشکده های استان فارس

نظر به اینکه آتشکده ها از مهمترین بناهای دوران باستان هستند و با توجه به مرکزیت نسبی سلسله های هخامنشی و ساسانی در استان فارس، نمونه های متنوعی از این نوع بنا که مربوط به دوران متفاوت اند در این منطقه به چشم میخورد. آتشکده میل اژدها در هفت کیلومتری غرب شهر نورآباد ممسنی در شمال غربی استان فارس قرار دارد. این مناره ی مکعبی شکل متعلق به دوران اشکانیان است و حدود هفت متر ارتفاع دارد. آتش مقدسی در بالای برج نگهداری میشده، و از آن به سایر مناطق آتش میبرده اند.

آتشکده آذرخش در 5 کیلومتری شرق داراب با طرح چلیپایی در دل کوه تراشیده شده و به عنوان نیایشگاه زرتشتیان مورد استفاده قرار می گرفته است. آتشکده قمپ در 20 کیلومتری شهر فسا و به دستور پارس(پسر طهمورث) در دوران سلطنت ساسانیان ساخته شده. در مجاورت این آتشکده آثاری از یک شهر ساسانی مشاهده می شود. همچنین چهارطاقی نقاره خانه یک آتشکده در فاصله 7 کیلومتری جنوب شرقی فراشبند است و در اطراف آن ویرانه های اتاق هایی با سقف هلالی دیده می شود.

آب انبارهای شهر لار

شهرستان لار که یکی از شهرهای مهم جنوب استان فارس است آب انبارهای زیادی دارد و بازاری بسیار قدیمی را در خود جای داده است. بازار قیصریه در حدود 1300 سال پیش در این شهر بنا شده و دارای یک چهارسوق هشت ضلعی با سقف گنبدی با ارتفاع 18 متر می باشد که راسته های شرقی-غربی و شمالی-جنوبی از آن منشعب می شوند. هر راسته دارای 24 حجره است. به علت کمی آب و گرمای شدید تابستان در این منطقه آب انبارها از اهمیت به سزایی برخورداند. از قدیمی ترین آب انبارهای شهر لار، آب انبار سید جعفری لاری است که قطر طاق آن 14 متر و ارتفاع آن 10 متر و عمق مخزن آب 20 متر است.

دیوار گلی دارابگرد

دارابگرد از قدیمی ترین شهرهای ایران کهن است که در فاصله 6 کیلومتری شهر داراب کنونی قرار دارد. کهن ترین دیوار گلی جهان به شکل مخروطی بزرگ به ارتفاعی بالغ بر 10 متر در اطراف این شهر قرار دارد و پیشینه آن به 2600 سال پیش باز میگردد.

جهت آگاهی بیشتر درباره سایر مکانهای دیدنی شیراز، این مطلب را مطالعه فرمایید.

برای سفر به شیراز و لذت بردن از جاذبه های این شهر آژانس گردشگری گشت تور در خدمت شماست تا سفری به یادماندنی را برای شما رقم زند.

برای رزرو تور شیراز اینجا کلیک کنید.

صنایع دستی استان فارس

صنایع دستی استان فارس – خاتم شیراز – معرق کاری و خراطی در شیراز – منبت کاری و مشبک کاری – تزئین ساختمانها در شیراز – قلم زنی و استفاده از فلزات – تهیه­ی ظروف در شیراز – دست بافت های استان فارس

صنایع دستی یا همان ساخت هنرمندانه ی انواع مختلفی از لوازم با دست و یا به کمک ابزارهای دستی، از دیرباز در ایران رونق داشته. استفاده از مواد اولیه ی بومی و تنوع و کاربرد محصولات نشانگر ذوق و سلیقه و نیز سبک زندگی مردم هرمنطقه است. از مهمترین صنایع دستی استان فارس و شهر شیراز میتوان به هنر-صنعتهای زیر اشاره کرد.

خاتم شیراز

خاتم کاری هنر آراستن سطح چوب است با مجموعه ای از مثلث های کوچک از جنس انواع چوب، استخوان، عاج و یا فلزات گوناگون که در قالب طرحهای گوناگون در کنار هم قرار میگیرند. یکی از زیباترین خاتم کاری های کشور مربوط به منبر مسجد جامع عتیق است که قدمتی هزار ساله دارد. باید توجه داشت که هر چه این مثلث های تشکیل دهنده کوچکتر و ظریف تر باشند خاتم مرغوب تر است. در شهرهای شیراز، فسا و لار خاتم کاری از دیرباز رواج داشته است.

معرق کاری و خراطی در شیراز

یکی دیگر از هنرهای دستی شیراز و استان فارس، هنر معرق کاری است که به ایجاد نقش و طرح با استفاده از چوب های مختلف و رنگی، خاتم، فلز، صدف و عاج فیل و قراردادن روی زمینه ای از چوب یا پلی استر معرق می گویند. معرق کاری در ایران در دوره سلجوقیان متداول شد ولی اوج این هنر در دوره صفویان بوده است. معرق را با توجه به زمینه ی کار به دو دسته معرق زمینه چوب و معرق زمینه رنگ ( پلی استر) تقسیم می کنند. همچنین به هنر ساخت اشیا با چوب خراطی می گویند. اشیا چوبی کمی از قدیم به جا مانده است چون عمر وسایل چوبی کوتاه بوده و خیلی زود پوسیده شده و از بین می روند ولی از نقوش برجسته ای که از تخت جمشید به دست آمده است فهمیده می شود که در آن زمان وسایلی چون چهارپایه و تخت به کمک خراطی درست می شده است و این نشان از قدمت این هنر در کشور و استان فارس دارد.

منبت کاری و مشبک کاری

به هنر کنده کاری و حکاکی روی چوب منبت کاری گفته می شود که یکی از قدیمی ترین و زیباترین هنرهای دستی این منطقه است. قدیمی ترین کار منبت موجود در کشور مربوط به یک لنگه در چوبی است که در مسجد جامع عتیق قرار دارد و متعلق به قرن سوم هجری است. اما پیشینه این هنر را می توان به جرات به ابتدای خلقت بشر و از زمانی که انسان ها توانستند با ابزار تیز و برنده، چوب را تراش دهند نسبت داد. ماده اصلی کار منبت چوب بوده و مهمترین عامل برای انتخاب چوب استحکام، فشردگی و یکدستی آن است. در انتها، کارهای منبت را رنگ کاری و رویه کاری می کنند که علاوه بر زیبایی و جلایی که به کار می بخشد از آسیب دیدن آن در اثر گرما و رطوبت جلوگیری میکند.

مشبک کاری از زیر شاخه های هنر منبت کاری و هنر مشبک کردن چوب، فلز، سنگ و استخوان است. از مشبک برای تزیین درها و پنجره های کاخ ها، مساجد و اماکن مهم، تزیین تابلوها، ظروف و غیره استفاده می شود. در دوره زندیه و قاجاریه از مشبک در پنجره ارسیها که با شیشه های رنگی تزئین میشوند استفاده می کردند. نمونه های زیبایی از این مدل پنجره را می توان در ارگ کریمخانی دید.

تزئین ساختمانها در شیراز

آینه کاری نوعی تزئین داخلی ساختمان است که با چسباندن قطعه های کوچک آینه در قالب اشکال هندسی انجام میشود. این هنر به دلیل بازتاب نور در آینه ها، باعث درخشش و زیبایی و بزرگتر نشان دادن ساختمان می شود. بنای موجود در نارنجستان قوام و حرم علی ابن حمزه از نمونه های برجسته ی آینه کاری در شیراز است. تزئینات کاشی کاری بناها با استفاده از کاشی های هفت رنگ در اماکن تاریخی، زیارتی و مساجد استفاده می شود. استفاده از کاشی های معرق نیز برای تزئین دیوار مساجد و معابر بسیار متداول است. به تراش سنگ به ابعاد مختلف و نقش انداختن بر آن حجاری یا سنگ تراشی می گویند. حجاری کاربردهای مختلفی از جمله تزئین دیوار مساجد، آرامگاه ها، سرستون های دیوارها، تابلوهای تزئینی، شومینه و حکاکی آیات قرآنی دارد. از نمونه های برجسته آثار حجاری کشور می توان تخت جمشید که مربوط به دوره هخامنشیان و نقش رستم و نقش رجب از آثار دوره ساسانیان است، نام برد. این مهم نشانگر قدمت این هنر در ایران و استان فارس است.

قلم زنی و استفاده از فلزات

قلم زنی کنده کاری و ایجاد نقوش به وسیله قلم و چکش روی فلزات است. برای این کار ابتدا نقوش را روی فلزات می کشند و سپس با کمک قلم مناسب و چکش آن را حکاکی می کنند. قلم زنی روی فلزاتی مانند طلا، مس، نقره، برنج و فولاد انجام می شود اما مس به دلیل نرمی و انعطاف پذیری متداول تر از بقیه است. به طورکلی برای قلم زنی سه سبک اصلی وجود دارد که عبارتند از شیراز، تبریز و اصفهان. در سبک شیراز بیشتر از نقره و نقوش تخت جمشیدی و گل مرغ استفاده می شود. به این ترتیب، نقره کاری به ساخت ظروف و اشیا نقره ای و یا ایجاد روکشی از نقره روی اشیای فلزی گفته می شود. این هنر در دوره ساسانیان اوج گرفت و از دیرباز به چهار روش مختلف انجام می شده است. چکش کاری: در این روش برای ساخت اشیا از ضربات چکش استفاده می شود. خمکاری با استفاده از قالب: در این روش فلز نقره را به صورت ورق های نازک در آورده و این ورق ها را روی قالب می گذارند و با کمک دستگیره های چوبی آنقدر ورق را فشار می دهند که شکل قالب را بگیرد. ریخته گری: در این روش نقره مذاب را در قالب های فلزی ریخته و بعد از سرد شدن اضافات را سوهان می کشند. پرسکاری: در این روش که بیشتر برای ظروف تخت استفاده می شود با استفاده از یک قالب و دستگاه پرس، نقره را به شکل موردنظر در می آورند. امروز روش های پرسکاری و خمکاری متداول است. علاوه بر این یکی از کهن ترین و مهمترین هنرهای دستی ایران مسگری است که به چکش کاری روی مس و ساخت سینی، دیگ، پارچ، آفتابه و لگن گفته می شود. مس از اولین فلزاتی بوده که از قدیم الایام مورد استفاده قرار می گرفت زیرا این فلز به صورت خالص در طبیعت یافت می شود. شهرهای کاشان، اصفهان، شیراز، زنجان و کرمان از مهمترین قطب های مسگری ایران محسوب می شوند. چاقو سازی نیز که قدمت زیاد آن به دلیل جنگاوری ایرانیان و نیاز آن ها به این نوع سلاح ها است به خصوص در شهرستان نیریز انجام می شده است.

تهیه ی ظروف در شیراز

ساخت ظروف سرامیکی، شیشه گری، سفالگری و میناکاری نیز در استان فارس سابقه ی زیادی دارد. سفالگری از نخستین صنایع دستی بشر و ساخت ظروف با گل است. در قدیم از سفال ها برای نگهداری مواد غذایی استفاده می کردند چون این ظروف خاصیت فاسدنشدنی داشتند. سفال های ساخته شده در هر دوره نمادی از فرهنگ و روند زندگی آن دوره می باشد، از این رو بررسی سفال ها امکان شناختن تمدن و فرهنگ اقوام در دوره های مختلف تاریخ را فراهم می کند. شهرهای شیراز، استهبان، کازرون و داراب سابقه ی زیادی در سفالگری دارند. شیشه گری ساخت ظروف شیشه ای با خمیر مذاب شیشه و با روشهای مختلف است. کشف یک گردنبند شیشه ای مربوط به ۲۲۵۰ سال قبل از میلاد، نشان از قدمت این هنر در ایران دارد. اوج صنعت شیشه گری در ایران در دوره سلجوقیان بوده که با کمک قالب، حکاکی و تراش شیشه، به روش های جدیدی برای تولید شیشه دست یافتند. مهمترین ابزار برای ساخت شیشه در روش دستی یا سنتی میله ای فولادی و توخالی است که به آن دم می گویند و با آن در خمیر مذاب می دمند تا خمیر شکل بگیرد.

دست بافت های استان فارس

از دیرباز هنرهایی مانند قالی بافی، گلیم بافی، گبه بافی، جاجیم بافی، چنته بافی، سیاه چادر، گیوه دوزی، رودوزی، نمد مالی و ملکی دوزی نیز در اکثر شهرهای استان فارس و درمیان عشایر انجام میشده است. قدیمی ترین فرش جهان فرش پازیریک مربوط به دوره ی هخامنشیان است. همچنین باستان شناسان باتوجه به بررسی آثار تاریخی به جا مانده از دوره های تاریخی مختلف به این نتیجه رسیدند که رودوزی در لباس های زنان و مردان در ایران باستان به وضوح قابل مشاهده است. رودوزی ها کاربرد زیادی دارند ولی به طور کلی از آن ها برای تزیین لباس و پوشاک، جاقرآنی، سجاده، جانمازی، پرده و رومیزی استفاده می شود. باید توجه داشت که رودوزی ها انواع مختلفی دارند که به فرهنگ و آداب هر قوم بستگی دارد. از رودوزی در شهرهای سپیدان و مرودشت از دیرباز استفاده می شده است. نمدمالی و استفاده از انواع نمد در شهرستان های داراب، سروستان، کازرون و نیریز سابقه ای طولانی دارد. بافت سیاه چادر در شهر سپیدان و گیوه دوزی در شهرهای فسا، کازرون و مرودشت در قدیم بسیار رواج داشته. در شهر فیروزآباد و نیز زنان عشایر برای حمل و نگهداری اشیا مختلف نوعی کیسه می بافند که چنته نام دارد. طرح چنته ها ذهنی و متفاوت است و امروزه کاربردی تزئینی دارند.

آداب و رسوم مردم استان فارس

– سال نو و نوروز

– آداب سنتی ازدواج شیرازی ها

– سلامتی و روزی

مردم استان فارس در شهر های مختلف و در مناسبت های شادی و سوگواری آداب و رسوم خاص خود را دارند که برخی شبیه و برخی نیز با سایر مناطق کشور متفاوت است. تفاوتها اغلب مربوط به غذاها و شیرینیجاتی است که برای این مراسم آماده می شود.

سال نو و نوروز

در استان فارس مراسم سال نو و نوروز همانند سایر نقاط کشور با خانه تکانی و خرید لباس نو آغاز می شود. مراسم چهارشنبه سوری و پریدن از روی آتش در سه شنبه ی آخر سال انجام می گردد. پهن کردن سفره ی هفت سین، دید و بازدید فامیل و گردش و صرف غذا در طبیعت و گره زدن سبزه در روز سیزده از دیگر مراسم آغاز سال نو است. اما در این میان، مردم هر شهر و منطقه از استان فارس شیرینی و آجیل مخصوص به خود را تهیه میکنند؛ در شیراز نان شیرین، در فیروزآباد پوکک برنجی و دون برشته پخته می شود. به علاوه بعضی از شیرازی ها هنگام تحویل سال به حرم شاهچراغ (ع) رفته و در آنجا شمع رو شن میکنند. به این معنی که زیر سایه شاه چراغ سال جدید را بگذرانند.

آداب سنتی ازدواج شیرازی ها

آداب سنتی ازدواج در استان فارس و شهر شیراز با دلالگی که پسندیدن عروس توسط مادر و خواهر داماد است شروع می شود. و به ترتیب پس از آن مراسم بله برون، رخت برون، عقد کنون، دست بوسون، عروسی و در نهایت پاگشا که دعوت خانواده ی عروس از عروس و داماد یک هفته پس از مراسم عروسی است خاتمه مییابد. یکی دیگر از رسوم شیرازی ها این است که هر زمان پسر و دختری نامزد کردند از آن به بعد در هر عید پسر باید برای نامزدش عیدی بفرستد. عیدی را در خوانچه میگذارند و به خانه عروس میبرند. پس از مراسم ازدواج عیدی بردن وظیفه مادر عروس است.

سلامتی و روزی

ذبح کردن گوسفند در هفتمین روز تولد نوزاد به منظور سلامتی و دور ماندن از قضا و بلا یکی دیگر از رسوم مردم شیراز است اما امروزه موعد خاصی برای آن مشخص نیست و در اولین فرصت ممکن انجام می دهند و به آن عقیقه می گویند. در شهر شیراز رسم است که که اگر درخت نارنجی در خانه باشد و کم نارنج بدهد یا اصلا ندهد برایش مراسم عروسی بگیرند. به این صورت که تمام زنان همسایه توسط صاحب خانه به منزل دعوت می شوند. زن صاحبخانه با برداشتن اره قصد بریدن شاخه های درخت را دارد اما با وساطت یکی از زنان همسایه که ضامن درخت میشود از این کار صرف نظر میکند. زنان پس از آن با کشیدن تور بسیار نازکی بر روی درخت و پاشیدن شکر پنیر کل میزنند، واسونک (اشعار محلی) می خوانند و شادی میکنند با این باور که درخت در فصل بهار سال بعد بار نارنج خواهد داد.

غذاهای سنتی

طبخ غذاهای سنتی خوشمزه و متنوع در استان فارس و شهر شیراز شهرت فراوانی دارد و میتوان آن را جز جاذبه های این منطقه محسوب نمود. برای مثال کلم‌پلو یکی از غذاهای محلی شیراز است که مردم سراسر ایران آن را می‌شناسند و برخی طبخ هم می‌کنند. این غذا با کلم قمری، برنج، پیاز، گوشت چرخ‌کرده، آرد نخودچی و سبزی (شوید، تره، ریحان و ترخون) پخته می‌شود و به لحاظ ارزش غذایی کیفیت بالایی دارد. شیرازی‌ها این غذا را با سالاد شیرازی و ترشی مصرف می‌کنند. دوپیازه آلو یک دیگر از غذاهای محلی منطقه است که از سیب‌زمینی، پیاز داغ، گوجه‌فرنگی، رب گوجه‌فرنگی و ادویه تهیه می‌شود. شیرازی‌ها سیب‌زمینی را آب‌پز می‌کنند و بعد از پختن و خرد کردن، با پیاز داغ، گوجه‌فرنگی یا رب گوجه‌فرنگی و ادویه مخلوط می‌کنند. برخی‌ گوشت خردشده یا تخم مرغ نیز به آن اضافه میکنند. این غذا که جزو غذاهای آسان شیراز است، سریع حاضر می‌شود و طرفداران زیادی دارد. با توجه به اقلیم منطقه، غذاهای شیرین زیادی مانند شکر پلو، قرمه به (خورشت به) و هویج پلو طبخ می شود. رنگینک نیز دسری خوشمزه و شناخته شده است که با توجه به دردسترس بودن خرما در اکثر نقاط استان طرفدارن فراوانی دارد. یخنی نخود هم غذایی است که با گوشت، نخود، سیب‌زمینی، پیاز، نمک و زردچوبه تهیه می گردد. در بیشتر نقاط ایران آبگوشت را به این روش تهیه می‌کنند. همچنین لوبیاپلویی که در استان فارس و شهر شیراز طبخ میشود با لوبیا چشم بلبلی است و نه لوبیا سبز. این غذا با برنج، لوبیا چشم‌بلبلی، شوید، زعفران، دارچین و نمک و فلفل تهیه شده و به همراه گوشت مرغ یا گوشت چرخ‌کرده سرو می گردد. دمپختک، رب پلو، شیرازی پلو، کوفته هلو، کوفته سبزی و سالاد شیرازی از دیگر غذاهای اختصاصی شهر شیراز است. سایر شهرهای استان فارس نیز با توجه به فرهنگ مردم غذاهای خاص خود را طبخ میکنند. انوع آشها مانند آش سبزی که برای صبحانه صرف میشود، آش دوغ، آش غوره، آش کارده، آش ماست، آش اسفندی، آش انار، آش ماش کمابیش در تمامی شهرها پخته می شوند. در شهر لار انواع مختلفی از نان و مربای ماهی که مهوه نامیده میشود نیز طرفداران فراوانی دارد.

سوغات استان فارس

در شهر شیراز و سایر شهرستان های استان فارس محصولات و فرآورده های مرغوبی تولید میشود که در تمام نقاط کشور زبانزد خاص و عام اند. از مهمترین آنها میتوان به محصولات زراعی و باغی، فالوده ی شیرازی و عرقیات اشاره کرد. خرمای جنوب استان فارس، مرکبات جهرم و داراب، انجیر و زعفران استهبان، گردوی بوانات و بادام نیریز مهمترین محصولات کشاورزی این استان را تشکیل می دهند. علاوه بر گلاب در میمند، انواع عرقیات مانند بهار نارنج، شاه تره، نسترن، بیدمشک، نعنا، تارونه، کاسنی، بالنگ (اترنج)، گل گاوزبان، کیالک و نیز آبلیمو، آبغوره و شربت به لیمو در استان فارس و از جمله شهر شیراز تهیه می گردند و در سایر نقاط کشور توزیع می شود. در شهر فسا انواع مختلفی از شیرینی که نمونه ی آن نان فسایی و نان کنجدی است و در شهر فیروزآباد ارده و حلوای ارده نیز تهیه میشوند و طعم بسیار مطبوعی دارند. مسقطی لاری، یوخه و کلوچه و مسقطی شیرازی از دیگر سوغات مشهور و محبوب استان به شمار میروند.