استان تهران
استان تهران با جمعیت ۱۳٬۲۶۷٬۶۳۷ نفر (سرشماری سال 1395) و وسعت حدودی ۱۲٬۹۸۱ کیلومتر مربع در حاشیه ی جنوبی رشته کوه البرز و شمال دشت کویر گسترده شده است. عوامل متعددی در آب و هوا و در نتیجه پوشش گیاهی و جانوری استان تاثیرگذارند. کوههای شمال استان تهران و بادهای باران زایی که از سمت غرب میوزند از خشکی هوای متاثر از دشتهای قزوین و سمنان و کویر قم تا حدودی میکاهند. علاوه بر این رودخانه های متعدد مانند کرج، جاجرود، دربند و لار و نیز دشتهای هموار و کوهپایه های حاصلخیز شرایط مساعدی جهت سکونت، کشاورزی، دامپروری و نیز احداث صنایع فراهم می آوردند.
تهران
شهر تهران از زمان دومین تاجگذاری آغامحمد خان قاجار به عنوان مرکز تصمیم گیری در امور مدیریت کشور، سیاست و اقتصاد مطرح شد. پیش از آن، در این منطقه شهر ری که از دیرباز از شهرهای مهم ایران به شمار میرفت بسیار مورد توجه بود. تا آنجا که در زمان مردآوریج آل زیار به پایتختی برگزیده شد. اما با ویرانی های مکررِ شهر در زمان حمله ی چنگیزخان و سپس تیمور لنگ از رونق و اعتبار آن کاسته شد؛ و تهران که تا آن زمان دهی خوش آب و هوا در دامنه ی کوه البرز و به دور از جنجالهای سیاسی بود مورد توجه قرار گرفت. گفته می شود که در واقع با توجه به زیبایی مناظر، تهران در زمان غازان خان پادشاه ایلخانی به عنوان استراحتگاه شاه انتخاب شده است. با این وجود تحولات عمده ی این روستا در زمان صفویان رخ داد؛ آن هنگام که شاه طهماسب صفوی برای آن بازار و برج و بارو ساخت و دستور نگهبانی از آن را داد. کریمخان زند نیز دستور آباد کردن بیشتر تهران را صادر کرد؛ تا آن زمان چهار محله سنگلج، اودلاجان، بازار و چاله میدان قسمت اصلی شهر را تشکیل میدادند. اما پایتخت شدن این شهر در زمان قاجار توسعه و شکوفایی آن را تضمین نمود. کاخها، مدرسه ی دارالفنون، پارلمان، عناصر شهری مانند شهرداری، خیابانها، میدانها و محلههای جدیدی مانند ارگ، جوادیه، فرمانیه، اقدسیه، منیریه و … در شهر ساخته شدند. محدوده ی شهر گسترش یافت و جمعیت آن افزون گشت. با روی کار آمدن سلسله ی پهلوی و حکمفرمانی رضا شاه و پس از آن محمدرضا شاه پیشرفت شهر تهران سرعت بیشتری یافت و خیابانهایی مانند خیابان ولیعصر و ساختمانها و نهادهای مدرن از جمله دانشگاه تهران، موزه، مجموعه ورزشی آزادی، سینما، رستوران و کافه و غیره در آن ساخته شدند. با گذشت زمان شهر تهران رفته رفته منظره ای متجدد به خود گرفت و در سال 1350 برج آزادی نماد آن گشت.
در سال 1353 تهران میزبان بازیهایی آسیایی بود و ورزشکارانی از 25 کشور در رشته های ورزشی گوناگون در آن به رقابت پرداختند. با پیروزی انقلاب اسلامی تهران نیز مانند سایر شهرهای کشور دستخوش تغییر و دگرگونی فراوانی شد. گسترش صنایع و فعالیتهای اقتصادی، برگزاری نمایشگاههای گوناگون، جشنواره های فجر و سایر برنامه های فرهنگی و هنری از جمله فعالیتهایی است که پس از انقلاب جان تازه ای به شهر بخشیدند. از سوی دیگر مهاجرت افراد از سایر نقاط کشور به تهران باعث احداث شهرکهای مختلف و گسترش حدود شهری شد. مردم تهران امروز ترکیبی از گروههای قومی و مذهبی مختلف هستند. علاوه بر فارسی زبانها، آذریها، مازنی ها، کردها و گیلکها، اقلیتهای دینی ارمنی، مسیحی، یهودی و رزتشتی نیز در تهران زندگی میکنند و هر کدام مکانها و مراسم مذهبی مخصوص خود را دارند. با توجه به جمعیت زیاد و مرکزیت سیاسی، اداری و اقتصادی، توسعه و اداره ی شهر تهران مدیریت شهری هوشمندانه ای می طلبد تا پاسخگوی نیازهای مختلف آن باشد؛ در این راستا توسعه و بهبود خدمات وسایط حمل و نقل شهری، توسعه ی فضای سبز و زیباسازی مناظر شهری، امکانات فرهنگی و ورزشی، کاهش آلودگی هوا و جرایم از جمله مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
شهرستان های استان تهران
از مهمترین شهرهای استان تهران می توان به شهرستانهای ری، شمیرانات، ورامین و فیروزکوه اشاره کرد.
شهر ری
شهر ری یکی از مناطق بیست و دو گانه ی شهر تهران محسوب میشود و پیشینه ای بسیار کهن دارد. شهر ری در زمان مادها و نیز هخامنشیان از مراکز مهم دین زرتشتی به شمار می رفته و از آن زمان تا دوره ی تیموری از نقاط مهم و آباد ایران بوده است. این شهر در اواخر عهد قاجار مورد توجه قرار گرفت و آرامگاه شاه عبدالعظیم در آن در زمان مشروطه ماّمن رجال سیاسی و مشروطه خواهان بود.
شهر شمیران
شهر شمیران (تجریش) که با درختان چنار سربه فلک کشیده اش شناخته می شود، امروزه یکی از مناطق شهری تهران است. شهرستان شمیران شمالی ترین شهرستان استان تهران است و مناطق مختلف آن مانند لواسان، اوشان، فشم و میگون از مناطق ییلاقی و خوش آب و هوای استان تهران به شمار میروند. از این رو کاخها و اقامتگاه های با صفا و متعددی در این منطقه بنا شده است.
شهرستان ورامین
شهر ورامین از شهرهای قدیمی منطقه است و خاکی حاصلخیز دارد. ورامین در دشتی به همین نام، در جنوب شهر تهران واقع شده و از جنوب به دریاچه ی نمک میرسد. این نزدیکی به پایتخت و همچنین کویر موقعیتی خاص به این منطقه بخشیده است و کاروانسرای عین الرشید و قصر بهرام از مناطق دیدنی آن به شمار میروند. همچنین بازار سنتی ورامین و دست بافتهایی که در آن عرضه می شوند از محبوب ترین قسمتهای شهراند.
شهرستان فیروزکوه
شرقی ترین شهرستان استان تهران فیروزکوه است که زمستانهایی سرد و تابستانهایی معتدل دارد و مانند شهرستان دماوند از دیرباز مرکز کشاورزی و دامپروی بوده است. مناظر و چشمه های طبیعی فراوان این مناطق را به تفرجگاهی مفرح بدل کرده اند.
جاذبه های گردشگری استان تهران
اهمیت شهر تهران به عنوان پایتخت و تمرکز امکانات و فعالیتهای فرهنگی در آن از دوره ی قاجار و قدمت و اهمیت تاریخی منطقه ی ری به عنوان یکی از مراکز تمدن ایران زمین از مهمترین عوامل غنای فرهنگی و تاریخی استان تهران به شمار می روند. علاوه بر این جاذبه های طبیعی متاثر از رشته کوه البرز و کوه دماوند در این مورد بی تاثیر نبوده است.
کاخ های شهر تهران
کاخ گلستان
کاخهای شهر تهران از مهمترین و مشهورترین کاخهای ایران به شمار می روند. از آن جمله کاخ گلستان به دلیل معماری تلفیقی در لیست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. در این کاخ معماری سنتی ایران و تاثیر معماری غرب به خوبی دیده میشود و آن را به شاخص ترین و باشکوه ترین بنای عصر قاجار مبدل می نماید. قرار گرفته در قلب بخش تاریخی شهر، ساخت مجموعه کاخ گلستان در زمان پادشاهی شاه عباس صفوی آغاز شد و در عهد زندیه بناهایی به آن اضافه گردید. با بر تخت نشستن قاجارها و با توجه به انتخاب این مجموعه به عنوان مقر حکومت شاه، قسمتهای دیگری به آنها اضافه شد و مجموعه تکمیل گشت. از مهمترین مراسم سیاسی برگزار شده در مجموعه ی گلستان تاجگذاری مظفرالدین شاه و احمدشاه قاجار و محمدرضا شاه پهلوی و انعقاد مجلس مؤسسان جهت اعلام انقراض سلسهی قاجار و استقرار سلسه ی پهلوی را میتوان نام برد.
کاخ گلستان، گلستانی است که تالارها و کاخ هایی را در خود جای داده است. درختان سربه فلک کشیده، استخرها و آبنماهای محوطه به همراه نمای کاشی کاری شده ی بناها یکی از چشم نوازترین و اصلیترین تصاویر ایرانی را به نمایش می گذارند و هر بیننده از را مسحور خویش می نمایند. شمس العماره بنایی پنج طبقه به ارتفاع سی و پنج متر در زمان ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده و بلندترین بنا و نماد شهر تهران بوده است. در واقع پس از بازگشت از سفر فرنگ، ناصرالدین شاه که تحت تاثیر بناهای اروپایی قرار گرفته بود دستور داد تا در مجموعه ی گلستان کاخی به شیوه ی آنان و با اسکلت فلزی ساخته شود. همچنین ساعتی که ملکه ویکتوریای انگلستان به شاه ایران هدیه داده بود در بالای آن نصب گردید. در این ساختمان ایوان، تالار شاهنشین و دو گوشواره در طبقه ی اول طراحی شده است. کاشی کاری زیبای کف شاه نشین جلوه ای مسحورکننده دارد.
از قدیمی ترین بخشهای مجموعه ی گلستان ایوان تخت مرمر است که ساخت آن به دوره ی کریمخان زند باز می گردد. در زمان قاجار این بخش از کاخ گلستان دستخوش تغییرات فراوان گشت. مراسم بار عام، استقبال از بزرگان و مراسم نوروز در این ایوان انجام می شده است. تخت مرمرین باشکوهی در زمان و به دستور فتحعلی شاه در این ایوان قرار داده شده که به همراه تزئینات دیگر ایوان از جمله گچ بری ها، خاتم کاری ها، آیینه کاری و منبت کاری مجموعه ای کامل و زیبا می آفریند.
خلوت کریمخانی نیز از بناهای ساخته شده در زمان کریمخان زند است که در شمال غربی مجموعه واقع شده. گفته می شود که به دستور آغامحمد خان بقایای استخوانهای خان زند از شیراز به تهران منتقل و در قسمتی از این بنا که محل رفت و آمد آغامحمد خان بود دفن گردند. به گونه ای که او همواره از روی آنها رد شود. در زمان ناصرالدین شاه نیز از این مکان جهت خلوت گزیدن شاه استفاده می شد. استخوانهای کریمخان در همان جا باقی ماندند تا اینکه رضاشاه دستور انتقال آنها به مکانی درخور را صادر کرد. امروزه مقبره ی خان زند در باغ موزه ی نظر در شهر شیراز قرار دارد.
تالار اصلی کاخ گلستان متشکل از بخش های مختلف مانند تالار سلام، تالار عاج، تالار برلیان، تالار ظروف و تالار آیینه است. تالار سلام به دستور ناصرالدین شاه طی دو سال ساخته شد. پیشکش های شاهان اروپایی به دربار قاجار و نیز جواهرات ناصرالدین شاه در این تالار که به موزه تبدیل شده است، نگهداری می شود. این تالار همچنین محل تاجگذاری شاهان پهلوی بوده است. سایر مراسم رسمی دربار پهلوی نیز در تالار برلیان برگزار می شده است. نقاشی کمال الملک از تالار آیینه از مشهور ترین نقاشی های اوست.
کاخ سفید که به دلیل استفاده از سنگ مرمر سفید در ساخت آن به این نام شناخته می شود، امروزه به موزه ی مردم شناسی تبدیل شده است. این کاخ در زمان قاجار محل نگهداری هدایای شاهان دولت عثمانی و برگزاری جلسات هیئت وزیران بود. عمارت بادگیر و تالار الماس در جنوب مجموعه ی کاخ گلستان قرار دارند. عمارت بادگیر از عمارتهای مجلل ساخته شده در زمان فتحعلی شاه قاجار است که در زمان ناصرالدین شاه تغییراتی در آن ایجاد شده. تزئینات نقاشی، گچ بری، زرنگاری، منبت کاری و استفاده از سنگ مرمر جلوه و شکوهی خاص به آن بخشیده است. مشخصه ی بارز تالار الماس آیینه کاری های هنرمندانه ی آن است.
مجموعه سعدآباد
مجموعه سعدآباد در منطقه ی شمیرانات در زمان قاجار ساخته شده و به عنوان اقامتگاه تابستانی خاندان سلطنتی به کار میرفته است. در زمان پهلوی، باغها و قسمتهایی به مجموعه ی سعدآباد اضافه گشت و مساحت آن به 110 هکتار متر مربع رسید. در این زمان علاوه بر رودخانه ی دربند دوازده رشته قنات آب مورد نیاز باغ وسیع سعدآباد را آبیاری می کردند. از این پس مجموعه سعدآباد به عنوان محل اقامت خانواده ی سلطنتی مورد استفاده قرار گرفت. پس از پیروزی انقلاب برخی از کاخهای این مجموعه تبدیل به موزه گردیدند و برخی نیز در اختیار نهاد ریاست جمهوری هستند. علاوه بر اینها در مجموعه ی سعدآباد گلخانه های متعدد، چشمه سارها، زمینهای ورزشی، سالن سینما و غیره نیز دیده می شود.
از میان هجده کاخ کوچک و بزرگ مجموعه، کاخ سفید و کاخ شهوند از مهمترینها به شمار میروند. کاخ سفید (کاخ موزه ی ملت) بزرگترین کاخ مجموعه در دو طبقه با نمایی از سنگ سفید است و جهت امور اداری و تشریفاتی و نیز اقامت تابستانی محمدرضا شاه پهلوی مورد استفاده بوده. این کاخ در مدت پنج سال و به دستور رضا شاه ساخته شد. سبک معماری، تزئینات، لوسترهای عظیم، فرشهای هنرمندانه و نفیس و نیز دیوارپوش های ابریشمی، اطلس و تافته ی تالارها از جاذبه های این کاخ به شمار میروند. نقاشی های استاد حسین بهزاد و شاگردانش که برگرفته از داستانهای شاهنامه است نیز زینت بخش طبقه ی اول کاخ هستند.
کاخ شهوند (کاخ سبز یا قصر سنگی کاخ مرمر) اقامتگاه رضا شاه پهلوی و از زیباترین کاخهای مجموعه ی سعدآباد است. بنای ساختمان دو طبقه و شامل طبقه زیر زمین و همکف است. قسمتهای مختلف طبقه ی همکف جهت دفتر کار، پذیرایی از مهمانان و اقامت رضا شاه استفاده می شده است. سنگهای سبز نما که از معدن خمسه ی زنجان و سنگ مرمر خراسان استخراج شده اند، شکوهی خاص به بنا بخشیده اند. تزئینات حجاری، آیینه کاری و گچ بری های این ساختمان زبیایی مسحور کننده ای دارند. تالار آیینه از زیباترین بخشهای این کاخ است که با وسایل ارزشمند و شایسته مزین گشته. از این میان هماهنگی نقش سقف و قالی ابریشمین کف از نکات قابل توجه است.
در میان دیگر کاخهای این مجموعه که به موزه تبدیل شده اند میتوان از کاخهای زیر نام برد: کاخ اسود، کاخ شمس، کاخ اشرف، کاخ قدیم ولیعهد. کاخ کرباس به محل نگهداری آثار استاد حسین بهزاد اختصاص یافته و کاخ اشرف به محل نگهداری و نمایش ظروف دروان قاجار و پهلوی. کاخ فرح که به موزه ی نگارستان نیز مشهور است دفتر کار او بوده و اینک به محلی جهت به نمایش در آمدن آثار هنری اختصاص یافته است. کاخ احمد شاهی قدیمی ترین ساختمان مجموعه ی سعدآباد است که در زمان احمد شاه قاجار ساخته شده. این ساختمان پس از انقلاب مقر پایگاه بسیج خواهران استان تهران شده و غیر قابل بازدید است. کاخ اختصاصی و کاخ جمهور نیز از جمله کاخهایی هستند که در اختیار دفتر نهاد ریاست جمهوری بوده و غیر قابل بازدید هستند.
کاخ نیاوران
در منطقه شمیرانات در باغ نیاورانی که در زمان فتحعلی شاه ساخته شده بود به دستور محمد شاه و سپس ناصرالدین شاه کاخ هایی ساخته شدند که یکی از آنها کاخ صاحبقرانیه است. عمارت اصلی اما به دستور محمدرضا شاه پهلوی در ابتدا با هدف پذیرایی از مهمانان خارجی طی نه سال ساخته شد. ولی بعدها به محل اقامت خانواده ی او تبدیل شد. از ویژگیهای منحصر به فرد این کاخ سقف بازشو، فرشهای نفیس و ظروف و اشیا زینتی آن میباشد.
میدان بهارستان
میدان بهارستان از میدانهای قدیمی شهر تهران است که در محدوده ی آن باغ سپهسالار متعلق به میرزا حسین خان سپهسالار صدراعظم ناصرالدین شاه قاجار قرار داشته است. کاخ بهارستان (ساختمان مشروطه)، مسجد و مدرسه سپهسالار، باغ موزه ی نگارستان و عمارت مسعودیه از بناهای این محدوده اند.
مسجد و مدرسه سپهسالار
در این میان مسجد سپهسالار در مدت 5 سال و به همت سپهسالار در دو طبقه با معماری ترکیبی مساجد ایران و ترکیه با هشت گلدسته و گنبدی پهن و کوتاه که یادآور مساجد استابول است ساخته شده.
عمارت مسعودیه
باغ عمارت مسعودیه به دستور ظل السلطان فرزند ناصرالدین شاه در میدان بهارستان تهران ساخته شده است. این عمارت ذوزنقه شکل از دو قسمت بیرونی و اندرونی تشکیل شده. این بنا در زمان مشروطه پایگاه مشروطه خواهان بود. همچنین نخستین کتابخانه ی ملی و موزه ی اشیا عتیقه ی کشور در این باغ بنا نهاده شدند. نخستین وزارت آموزش و پرورش نیز در این عمارت آغاز به کار کرد.
موزه های شهر تهران
از مهمترین موزه های تهران موزه ی ملی، موزه ی جواهرات، موزه ی فرش و موزه ی رضا عباسی است.
موزه ی ملی
موزه ی ملی بزرگترین و قدیمی ترین موزه ی کشور است. طرح بنا از معمار فرانسوی آندره گدار و با الهام از طاق کسری است و استادان مراد تبریزی و عباسعلی معمار آن را اجرا کرده اند. دو بخش اصلی موزه شامل موزه “پیش از تاریخ ایران” و موزه “دوران تاریخی” است. این موزه ها به ترتیب آثار دوران پارینه سنگی تا هزاره ی چهارم قبل از میلاد و از هزاره ی چهارم قبل از میلاد تا پایان دوره ی ساسانی را در خود جای داده اند.
موزه ی جواهرات
جواهرات گرانبهایی مانند دریای نور، تاج کیانی، تاج پهلوی، تاج فرح پهلوی، کره ی جواهرنشان و تخت طاووس در موزه جواهرات در زیرزمین بانک مرکزی نگه داری می شوند. این مجموعه نفیس که جمع آوری آن از دوره ی صفوی آغاز شده نمایانگر ذوق و هنر ایرانیان است.
موزه فرش
موزه ای بی نظیر و گرانمایه از فرش و گلیم های اصیل و زیبای ایرانی به دستور فرح پهلوی در سال 1356 افتتاح گردید که علاوه بر نمایش فرشهای اصیل ایرانی، پژوهش و تحقیق در تاریخ و پیشینه ی این هنر را امکان پذیر می سازد. 135 تخته از هنرمندانه ترین فرشهای ایران از مناطق مختلف در طبقه ی همکف و نمایشگاه دائمی در معرض دید عموم قرار دارد. طبقه ی دوم ساختمان که در ضلع شمالی پارک لاله واقع است مخصوص نمایشگاههای موقت می باشد.
موزه ی رضا عباسی
موزه ی رضا عباسی نیز که به همت فرح پهلوی پایه گذاری شده است مجموعه ای از آثار هنری ایران از هزاره ی دوم پیش از میلاد تا پایان سلسله قاجار را در برمیگیرد. از نکات قابل توجه این موزه علاوه بر کتابخانه، چینش آثار بر اساس تاریخ است و این امر امکان مشاهده و درک سیر و تحول هنر ایران را به خوبی فراهم می نماید.
بازارها و مراکز خرید شهر تهران
بازار بزرگ تهران
در قلب شهر تهران و نزدیکی کاخ گلستان بازار بزرگ تهران واقع است که در زمان قاجار ساخته شده و از آن زمان نقشی تاثیرگذار در اقتصاد و سیاست کشور ایفا می کند. از مهمترین بخشهای بازار میتوان به سبزه میدان، سرای امیر، تیمچه ی مهدیه و مسجد جامع اشاره کرد.
بازار تجریش
بازار تجریش در منطقه ی تجریش و در شمال شهر تهران قرار دارد. علیرغم تغییرات فراوان شهر تهران، بازار تجریش همچنان سنتی و پررونق به حیاط خود ادامه میدهد و رنگ و بوی تهران قدیم را در خود حفظ کرده است.
ساختمانهای مدرن شهر تهران
از ساختمانهای مدرن تهران که به نوعی نماد شهر نیز به شمار میروند میتوان به برج آزادی، برج میلاد و پل طبیعت اشاره کرد.
برج آزادی
در سال 1345 و در رقابت طرحها جهت ساخت یادبود جشنهای دو هزار و پانصد ساله ی شاهنشاهی طرح حسین امانت برای برجی با معماری تلفیقی هخامنشی، ساسانی و اسلامی برنده اعلام شد. کار ساخت این برج 45 متری در سال 1350 به پایان رسید. سالن ها، تالارها، کتابخانه و نگارخانه از جمله بخشهای این سازه هستند که در زیر آن قرار دارند.
برج میلاد
در سال 1387 برج مخابراتی میلاد پس از 11 سال افتتاح گردید. این برج با ارتفاع 435 متر بلندترین سازه ی کشور است. گنبد آسمان، سکوی بازدید، موزه های مختلف، سالن کنسرت، رستوران و دلفیناریوم از بخشهای این برج هستند.
پل طبیعت
پل طبیعت یکی دیگر از جاذبه ها و نمادهای جدید شهر تهران است. پل فولادی طبیعت با الهام از پلهای سنتی ایران مانند پل خواجو در سه طبقه ساخته شده و پارک آب و آتش در غرب اتوبان مدرس را به پارک طالقانی در شرق آن متصل میکند. سکوی تماشا، کافی شاپ و رستوران از امکانات این پل پیاده رو است.
پارک های و گردشگاههای شهر تهران
پارک آب و آتش
متنوع ترین پارک شهر تهران پارک آب و آتش در منطقه ی عباس آباد است که با فضایی متفاوت، 4 برج آتش، چندین فواره و تندیس، پل ابریشم، گنبد مینا و پل طبیعت جذابیتهای خاص خود را دارد.
پارک جمشیدیه
علاوه بر این، در سال 1356 در شمال تهران و در دامنه ی کوه کلکچال پارک جمشیدیه در زمینی به مساحت 10 هکتار احداث شد. مجسمه ها، آب نما و آبشار مصنوعی و غیره از جلوه های این پارک به شمار میرود.
پارک لاله
از جمله جذابیت های پارک لاله در مرکز تهران که در سال 1345 احداث گردیده میتوان به ساعت آفتابی، مجسمه ها و تندیسها، جوهای مارپیچ به سبک ژاپنی و گونه های گیاهی متفاوت اشاره کرد.
دربند
منطقه تفریحی و گردشگری دربند در دامنه ی رشته کوه البرز و در شمال کاخ سعدآباد قرار دارد. نماد این منطقه مجسمه ی کوهنورد میدان سربند است که سه متر ارتفاع دارد. رستورانها، سفره خانه ها، کافه ها، تله سیژ و غیره از امکانات رفاهی این منطقه ی کوهستانی خوش آب و هواست.
توچال
از مسیر دربند میتوان به مرتفع ترین قله ی تهران یعنی توچال رسید. تله کابین توچال، تله سیژ و هتل چوبی از امکانات این منطقه ی تفریحی است.
اماکن ورزشی مشهور شهر تهران
پیست اسکی شمشک
پیست اسکی شمشک در کنار پیست دیزین با امکانات اقامتی و تفریحی متفاوت جز مجهزترین پیستهای کشور به شمار میرود. وجود نورافکن زرد رنگ در پیست شمشک امکان اسکی در شب را نیز برای علاقه مندان حرفه ای و آماتور فراهم آورده است.
مجموعه ورزشی شهید شیرودی
یکی از قدیمیترین مجموعه ها و مراکز ورزشی شهر تهران، مجموعه ورزشی شهید شیرودی است که در زمان رضا شاه در جهت برگزاری کلاسها و مسابقات ورزشی گوناگون در شهر تهران احداث شد و با نام امجدیه خوانده می شد.
اماکن مذهبی شهر تهران
کلیسای سرکیس مقدس
کلیسای سرکیس بزرگترین کلیسای ارامنه ی شهر تهران است که در اواخر دهه ی پنجاه به همت یک خیر ارمنی ساخته شده. معماری بنا الهام گرفته از معماری قرون وسطی و نوین ارمنیان است. نمای ساختمان پوشیده از سنگ مرمر سفید است و دو ناقوس آن در نمای جلو دیده می شوند.
امازاده صالح
امامزاده صالح برادر امام رضا است و بارگاه او در زمان ایلخانی ساخته شده و در عهد قاجار مرمت گردیده است. کاشی کاریهای زیبای گنبد از نکات قابل توجه این بنا به شمار می رود.
آتشکده آدریان
تنها آتشکده ی تهران آتشکده ی آدرین است که اواخر حکومت قاجار بنا شده. بنای چهارگوش آتشکده بخشهای مختلف مانند، آتش دان، عبادگاه و محلی برای انجام امور مذهبی دارد. نمای بیرونی ساختمان از آجر پوشیده شده است.
اماکن دیدنی شهرستانهای استان تهران
اماکن دیدنی شهر ری
با توجه به قدمت و اهمیت منطقه ری در گذشته آثار باستانی چندی در این منطقه بر جای مانده است. مشهورترین این آثار حرم شاه عبدالعظیم است که در زمان آل بویه ساخته شده، اما قدیمیترین بخشی که هم اکنون وجود دارد متعلق به دوران سلجوقی است. در زمان صفوی و قاجار نیز بناها و تزئیناتی به این مجموعه اضافه گردید. ترور ناصرالدین شاه و تحصن افراد مختلف به مناسبتهای گوناگون در زمان مشروطه و بعد از آن از جمله رویدادهای مهم واقع شده در این مکان است.
بقایای آتشکده ی بهرام متعلق به دوره ی ساسانی در جنوب شرقی شهر ری در منطقه ای که به تپه میل معروف است قرار دارد. برج تغرل نیز از آثار دوره ی سلجوقی است که تابش آفتاب روز برکنگره های آن ساعت را نشان میدهد و آتش افروخته ی شب بر فراز آن مسیر کاروانها را مشخص میکرده. باروی شهر ری که امروزه سه کیلومتر از آن باقی مانده، کاربردی نظامی و تدافعی داشته و در زمان اشکانیان کل شهر را احاطه میکرده است. برج یزید، نقش برجسته ی فتحعلی شاه، آرامگاه ابن بابویه و بی بی شهربانو از دیگر دیدنی های شهر ری است.
اماکن دیدنی شمیرانات
کاخ مظفری شمیرانات در زمان مظفرالدین شاه قاجار به سبک فرانسوی در دو طبقه به امر محمدخان حکیم الملک وزیر ساخته شده و ایوان سراسری آن قابل توجه است. گورستان ظهیرالدوله، تکیه نیاوران و قلعه امامه در این منطقه هریک ویژگی خاص خود را دارند و دیدن آنها خالی از لطف نیست.
اماکن دیدنی شهریار
حوالی شهریار قلعه ی دهشاد و کاروانسرای حاج کمال متعلق به دوره ی قاجار، تخت کیکاووس، تپه ی جوقین و تخت رستم مربوط به دوره ی ساسانی دیده میشود.
اماکن دیدنی ورامین
مسجد جامع ورامین به سبک چهارایوانی با گچبری های زیبا متعلق به دوره ی ایلخانی است. در شمال این مسجد، برج علاالدوله که آرامگاه سلطان علاالدین خوارزم شاه است به ارتفاع هفده متر با معماری مغول قرار دارد. قلعه ی ایرج در یک کیلومتری شهرستان ورامین دژی مستحکم متعلق به هزاره ی قبل از میلاد است.
تالاب فصلی بندعلیخان شهرستان ورامین نیز در فصول پاییز و زمستان پذیرای گونه های مختلف پرندگان مهاجر است.
اماکن دیدنی فیروزکوه
حوالی فیروزکوه علاوه بر پل رضاشاهی و رباط شاه عباس، طبیعت دلپذیر شامل غارهای شگرف، تنگه واشی، روستای لزور از مناطق دیدنی و گردشگری به شمار میرود.
اماکن دیدنی دماوند
از جاذبه های طبیعی شهرستان دماوند نیز میتوان به کوه دماوند، دریاچه های تار و هویر، غار رودافشان و چشمه ی اعلا اشاره کرد. دریاچه ی آب شیرین تار با کوههایی با ارتفاع های گوناگون احاطه شده و عمق آب آن در فصول کم آب 40 متر است. برای رسیدن به غار آهکی رود افشان که محل زندگی گونه ای از خفاش است نزدیک به هشتصد متر کوهنوری نیاز است.
صنایع دستی استان تهران
در میان استانهای کشور، صنایع دستی استان تهران کمتر شناخته شده است. گویی سایر جلوه های مدرن شهر تهران فرصتی جهت معرفی هنر-صنعتهای این استان باقی نگذاشته است.
شیشه گری
شیشه گری و ساخت انواع ظروف شیشه ای از دیرباز در تهران رونق داشته است. همچنین معرق شیشه و ساخت پنجره های معرق با شیشه های رنگی و نیز نقاشی و طراحی روی شیشه از دیگر هنرهای این منطقه به شمار می رود. در شهرستان شهریار تراشکاری شیشه ها به منظورهای مختلف و نیز تهیه وسایل چوبی بسیار گسترده است.
سفالگری
سفالگری و ساخت انواع سرامیک نیز با توجه به مرغوبیت خاک به خصوص در منطقه های ری و وارمین انجام میشود و محصولات آن طرفداران زیادی دارد.
مصنوعات سنگی
ساخت ظروف سنگی و نیز استفاده از معرق سنگ در تزئینات ساختمانها از دیگر فعالیتهای رایج و پرطرفدار استان تهران است.
مصنوعات چرمی
تهیه مصنوعات چرمی و نیز نقاشی روی چرم از دیگر هنرهای رایج در استان تهران است.
دست بافتهای استان تهران
بافت انواع قالی، جاجیم و چادر شب و نیز نمدمالی از هنرهایی است که بیشتر در مناطق روستایی استان تهران انجام میشود. در روستاهای مناطق دماوند و شمیرانات بخصوص استفاده از طرح ها و نقشه های مختلف در بافت قالی بسیار رایج و چشم گیر است. جاجیم هایی که در شهرستان فیروزکوه بافته میشوند به دلیل مرغوب بودن پشم مورد استفاده، دارای کیفیت بالایی هستند. علاوه بر آن رنگها و طرح های استفاده شده در بافت آنان بسیار متنوع و چشم نواز است. رو دوزی یا تزئین پاچه ها با دوختهای مختلف و بافت ورنی که زیراندازی تلفیقی از فرش و گلیم است نیز از دیگر هنرهای استان تهران به شمار میروند.
آداب و رسوم مردم و پدیده های فرهنگی نوظهور استان تهران
-سنتهای ایرانی
-نقالی و سیاه بازی
-جشنواره ها و مسابقات ورزشی
-هنرهای خیابانی
سنتهای ایرانی
مردم استان تهران از دیرباز در مناسبتهای مختلف آیینها و مراسم خود را برگزار می کنند. درعین حال لازم به ذکر است که با توجه به پایتختی تهران برخی از این مراسم از جانب حکومتها حمایت و تشویق و یا تقبیح و ممنوع میشده اند. علاوه بر این و همگام با مدرن شدن شهر و تغییرات سیاسی، به مرور مراسم مختلفی که از جانب حکومت ترتیب داده میشدند جز جدانشدنی فرهنگ شهر گردیدند. فراگیر شدن رادیو و تلوزیون و نیز اینترنت منجر به ترویج برخی سنتها و متشابه شدن آنها در نقاط مختلف کشور و از رونق افتادن برخی دیگر شده است.
نوروز و شب چله در شهر و استان تهران کم و بیش به سبک و سیاق سایر مناطق کشور برگزار میشود. جمع شدن فامیل دور هم، مراسم قصه گویی و حافظ خوانی و خوردن هندوانه، انار و آجیل شب چله، مراسم چهارشنبه سوری، خانه تکانی، سمنوپزان، سفره هفت سین، سیزده بدر، دید و بازدید و عیدی دادن از جمله ی این مراسم است. اما حضور حاجی فیروز با لباس قرمز و صورت سیاه که با شادی در خیابانها نوید نوروز و سال نو را میداده از نکات جالب توجه در فرهنگ تهران قدیم است. مراسم سوگواری محرم نیز در تهران با برپایی تکیه، سینه زنی و زنجیر زنی و نمایش تعزیه در نقاط مختلف شهر برگزار میشود.
نقالی و سیاه بازی
نقالی و سیاه بازی یا نمایش روحوضی و معرکه گیری از دیگر هنرهای پرطرفدار شهرهای قدیم و از جمله تهران است. هنر نقالی و داستان گویی که پیشینه ی آن به قبل از صفویان باز میگردد معمولا در دربارشاهان، قهوه خانه ها، کاروانسراها و مراکز تجمع مردم برگزار می شده. در این گونه از نمایش فرد نقال با بیانی گرم و پرشور به بازگویی داستانهای کهن و حماسی به میپردازد. این هنرِ در معرض فراموشی، در لیست میراث ناملموس یونسکو به عنوان یکی از جلوه های ارزشمند فرهنگ تهران و ایران به ثبت رسیده است. سیاه بازی یا روحوضی گونه ای دیگر از نمایش طنز است که به صورت بداهه بین ارباب و نوکر همراه با رقص و آواز جهت سرگرمی و خندان مخاطبان اجرا می شده. درون مایه ی این نمایشها که از زمان صفوی رونق یافتند اغلب مسائل سیاسی و اجتماعی روز است.
جشنواره ها و مسابقات ورزشی
جشنواره های فرهنگی و هنری، همایشها و مسابقات ورزشی متعددی نیز در تهران برگزار میشوند که با توجه به تمرکز بیشتر این فعالیتها در شهر تهران نقش مهمی در سرزندگی و پویایی فرهنگ مردم کشور نیز دارد. جشنواره های فجر در بخشهای مختلف فیلم، موسیقی، هنرهای تجسمی، جشنواره های خوارزمی و فارابی، نمایشگاههای مختلف، برگزاری کنسرت، اجرای تئاتر و به نمایش درآمدن فیلمها از جمله فعالیتهایی هستند که در تهران انجام می شوند. میزبانی مسابقات جهانی و بین الملی رشته های پرطرفدار ورزشی مانند کشتی، والیبال، فوتبال و غیره علاوه بر مسابقات داخلی از دیگر جاذبه های شهر تهران به شمار میرود.
هنرهای خیابانی
از اجزای جدانشدنی چهره ی شهر تهران نمای ساختمانها و خیابانها، دیوارنگاریها و هنرهای خیابانی آن می باشد. استفاده از طرحهای خلاقانه و مصالح ساختمانی جدید در ساختمانهای دولتی و غیردولتی و دیگر سازه های شهری، گلکاری خیابانها و معابر از جمله موارد تاثیرگذار در چهره ی مدرن شهر تهران است. علاوه بر این به کوشش شهرداری تهران و به منظور زیباسازی فضای شهری طرحها و نقاشیهایی بر دیوارها، پلها و خیابانهای شهر کشیده میشوند که شامل شعارهای دولتی، اشعار بزرگان، مناظر طبیعی و نقشهای خلاقانه و غیره است. علاوه بر این کم و بیش در تمام ایام سال خوانندگان و نوازندگان خیابانی در گوشه و کنار شهر مشغول اجرای برنامه و سرگرم کردن عابران هستند.
غذاهای استان تهران
-غذاهای سنتی
–رستورانهای فرنگی
غذاهای سنتی
اکثر غذاهایی که در استان تهران طبخ میشوند مانند انواع کبابها و خورشتها از جمله غذاهای مشهوری هستند که در سایر نقاط کشور نیز رواج دارند. اما سرگنجشکی، دمی بلغور جو و اشکنه ی اسفناج از غذاهای محلی تهران به شمار می آیند. سرگنجشکی حاوی گلوله های کوچک گوشت چرخ شده، سیب زمینی و گوجه است. دمی بلغور جو غذایی است شامل برنج، بلغور جو، حبوبات و سبزیجات که مردم در منطقه ی لواسان آن را طبخ می نمایند. برای تهیه ی اشکنه ی اسفناج از سیب زمینی، تخم مرغ و اسفناج استفاده میشود. آش خوشمزه ی شله قلم کار حاوی گوشت قرمز، برنج، گندم، حبوبات و سبزی آش است. ته چینی که در شهر فیروزکوه تهیه میشود حاوی برنج، سبزی، گوشت گوسفندی، قیسی زردآلو، هویج و چغندر است. آش گوجه ورامین با استفاده از حبوبات، گوجه رنده شده، بلغور گندم، بلغور جو و سبزی آش پخته میشود.
رستورانهای فرنگی
عاوه بر رستورانهای سنتی، آش فروشی ها و فست فودها که در همه ی شهرهای کشور دیده میشوند، رستورانهای فرنگی زیادی نیز در شهر تهران وجود دارند و معرف فرهنگ و غذای کشوری خاص اند. رستورانهای هندی، تایلندی، کره ای، چینی، ژاپنی، ایتالیایی و لبنانی و نیز کافه های ارمنی از جمله مکانهای است که میتوان در آنها از خوردن غذاهای ناآشنا لذت برد.
سوغات استان تهران
– تابلو فرش
– چرم های منقوش
– آلوچه دربند
– سوهان تهران (علاوه بر قم، در تهران و اختصاصا در شهر ری سوهان با کیفیتی تهیه می شود)
– گلاج فیروزکوه (گلاج نان سنتی عشایر فیروزکوه بسیار خوشمزه است. برای پحت آن آرد گندم، تخم مرغ، شکر و شیر را ترکیب میکنند)
– جاجیم فیروزکوه (با توجه به رونق دامپروری در فیروزکوه و تولید پشم مرغوب در این منطقه، جاجیم های بافت شده در آن بسیار با کیفیت و خوش نقش و نگار اند)
– سیب، گردو و عسل دماوند (منطقه ی کوهستانی دماوند محل کشت انواع محصولات باغی مانند سیب و گردو است. محصول سیب این شهرستان در انواع مختلف به دست می آید و مشکل پسند ترین سلیقه ها را نیز راضی نگه می دارد. عسل دماوند نیز از انواع مرغوب و طبیعی عسل تولیدی در کشور است)
– دوغ آبعلی (دوغ آبعلی از مرغوبترین و مشهورترین دوغهای کشور به شمار می آید)
– کشمش شهریار