«اورامان»؛ هزارماسوله ایران در دل کوهستان

روستای اورامان کردستان به عنوان قدیمی‌ترین دهکده جهانی در یونسکو به ثبت رسیده و بخش اورامانات شامل پنج روستای به هم چسبیده در ارتفاعات با نام‌های «کماله»، «رودبر»، «ویسیان»، «اورامان» و «سرپیر» است.

«اورامان» یا «هورامان» از دو بخش «هورا» به معنی اهورا و «مان» به معنی خانه یا جایگاه تشکیل شده است که در نهایت می‌توان نام این روستا را «سرزمین اهورایی» یا «جایگاه اهورا» معنی کرد، البته نام این روستا معنی «سربلند» نیز دارد که از کوه‌های مرتفع اطراف این روستا گرفته شده است.

روستای اورامان در استان کردستان، شهرستان سروآباد واقع شده که از غرب توسط عراق، از شمال توسط کردستان و از جنوب توسط جوان‌رود محدود می‌شود. طبیعت اورامان، کوه‌های آن، رودخانه سیروان که در نزدیکی اورامان جریان دارد و سدهای آن از زیبایی‌های این منطقه به شمار می‌روند.

این روستا در شیب تند دره شرقی و غربی و در دل کوهستان قرار گرفته که همین امر باعث پلکانی ساخته شدن خانه‌ها شده و نام «هزار ماسوله» برای این روستا انتخاب شده است؛ در این روستا سنگ‌ها بدون ملات روی هم قرار گرفته‌ و به صورت خشکه‌چین ساخته شده‌اند، سقف خانه‌ها حیاط خانه‌ دیگری است و خانه‌ها هماهنگ با هارمونی طبیعت تراشیده شده‌اند.

معماری منطقه اورامانات و طبیعت کوهستانی آن بهشتی زمینی را تصویر کرده است؛ این موقعیت، مردمی سخت‌کوش را پرورانده که نمود عینی آن نیز در اعتقادات خالص دینی و تعهد به برگزاری رسومات قدیمی نمایان شده است.

آداب و رسوم، تاریخ کهن و فرهنگ غنی این منطقه زبانزد خاص و عام است و مراسم آیینی، سالانه گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را به این منطقه جذب می‌کند. به اعتقاد اهالی روستا، اورامان در ابتدا شهری بزرگ بود که در آن زمان به عنوان تخت یا مرکز حکومت از آن یاد می‌شد.

یکی از مراسمی که گردشگران زیادی را به این منطقه جذب می‌کند، مراسم «پیر شالیار» است، اهالی اورامان در این مراسم با لباس‌های کردی خاصی حاضر می‌شوند و موسیقی‌های عرفانی، نوعی رقص، مراسم خاص پختن آش و… را برگزار می‌کنند.  آنچه در این مراسم نظرها را به خود جلب می‌کند، آداب و رسومی است که در این بزرگداشت به چشم می‌خورد؛ در این آداب و رسوم، ریشه‌هایی از باورهای زرتشتی و باستانی دیده می‌شود که نشان از قدمت تاریخی اورامان و ماندگاری رسوم خاص باستانی این منطقه در اذهان تاریخی مردم دارد.

گفته شده «پیر شالیار» یکی از بزرگان منطقه اورامان بوده که به ترویج اسلام در این منطقه مشغول بوده و مردم برای بزرگداشت وی هر ساله دو مراسم در دو فصل سال برگزار می‌کنند، برخی این مراسم را مربوط به آداب باستانی مردم می‌دانند که بعدها با اعتقادات اسلامی گره خورده است.

مردم روستای اورامان به زبان هورامی یا اورامی که از گویش‌های گورانی است، سخن می‌گویند، گویش گورانی از زیر مجموعه‌ گویش‌های شمال غربی ایران است و این لهجه در سال‌های کهن به عنوان لهجه رسمی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

منبع:ایسنا