«نقشه‌خوانی قالی» خراسان جنوبی ملی شد
«هنر نقشه‌خوانی در خراسان جنوبی که مانند نقاط مختلف کشور با گویش و زبان ویژه خود به نسل‌های مختلف منتقل شده است، با عنوان «دانش و فن بومی و سنتی نقشه‌خوانی قالی» در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسید.»
به گزارش ایسنا، سیداحمد برآبادی – مسئول حوزه پژوهش اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی – سابقه قالی‌بافی در منطقه قهستان و به خصوص رواج روزافزون آن را در دوره تیموری که در آن زمان هرات به عنوان پایتخت سیاسی و هنری انتخاب شد، دارای نقش مهمی در گسترش فرش و فرش‌بافی و تجارت آن در منطقه ایالت قهستان قدیم دانست و گفت: نقش‌های موسوم به هراتی که به همان طرح «ریزه‌ماهی» معروف است، هنرِ دستِ هنرمندان ایرانی و خراسانی بود که در کارگاه‌های هرات مشغول به طراحی نقشه‌های قالی بودند.
او سفارش‌های متعدد در آن زمان را عاملی دانست که منجر به ابداع روشی برای سرعت‌بخشی به بافت و جفتی‌بافی قالی‌ها شده بود و در نهایت به مهارت نقشه‌خوانی تبدیل شد و افزود: از یک سو نوجوانان و کودکان منطقه که در کار بافت مشارکت داشتند به دلیل نداشتنِ سواد نقشه‌خوانی نیاز به ابداعِ روشی برای آموزش نقشه داشتند و از سوی دیگر خوش‌آهنگ شدن و موزون بودن کلمات و اصوات می‌توانست در سرعت‌بخشی به یادگیری کودکان و حفظ سریع کلیدهای نقشه‌خوانی کمک کند.
وی تاکید کرد: به همین دلیل استادکاران طراح و نقشه‌کش فرش سعی کردند تا حد امکان نسبت به شعرگونه شدن آن برای انتقال بهتر و به خاطر ماندنش اقدام کنند.
این پژوهشگر، عملِ خواندن نقشه قالی از روی نقشه شطرنجی رنگ‌آمیزی‌شده توسط نقشه‌خوان یا استادکار قالی را «نقشه‌خوانی» توصیف کرد و افزود: هنر نقشه‌خوانی در اکثر نقاط ایران در گذشته رایج بوده و هنوز انجام می‌شود، در واقع مردم هر ناحیه و منطقه‌ای با گویش و زبان ویژه خود این دانش و فن را انتقال می‌دهند.
برآبادی با اشاره به این‌که این فن برای کمک به تولید انبوه در کارگاه‌های قالی‌بافی تجمیعی و کاهش هزینه‌های تهیه نقشه‌های متعدد بوده که بر پایه آموزش یک‌سری کلیدواژه‌ها استوار است، ادامه داد: می‌توان با کمک آن‌ها نقشه قالی را بدون تصویر و فقط با شنیدن کلیدها و بیان رنگ‌های آن توسط استاد بافنده به بافنده‌ها منتقل کرد. این کلیدواژه‌ها قابلیت‌های مختلف مانند ترکیب با یکدیگر یا جایگزینی دارند و در مواردی می‌توان از دو یا چند نوع کلیدواژه برای انتقال یک یا چند گره استفاده کرد.
به گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی استان خراسان جنوبی، «دانش و فن بومی و سنتی نقشه‌خوانی قالی خراسان جنوبی» ۲۹ بهمن امسال در فهرست میراث ناملموس به ثبت رسید.
منبع:ایسنا
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.