هیرمبا آتش سنتی زرتشتیان در محله شریف آباد اردکان

بر اساس رسمی هر ساله، همزمان با واپسین روزهای اولین ماه سال، آیین تاریخی «هیرَمبا» توسط زرتشتیان ساکن شهرستان اردکان برگزار می‌شود.

«شهناز شهزادی» از پژوهشگران و محققان حوزه ادیان در رابطه با این مراسم تاریخی می‌نویسد: «جشن هیرمبا یکی دیگر از مراسم کهن و سنتی ایرانیان است که توسط زرتشتیان شریف آباد اردکان در پیچ و خم تاریخ کهنسال این دیار، هنوز به چشم می‌خورد.

برپایی و زنده نگاه داشتن این سنت از یک طرف و از سوی دیگر روش برپایی آن که همه و همه از پیر و جوان، زن و مرد از شروع تا پایان آن سهیم هستند، جای شگفتی است.

این جشن در روز اشتاد(واژه اشتاد به معنی راستی است) و ماه آذر قدیم که به معنی آتش است، برگزار می‌شود یعنی زمانی که 100 روز مانده به نوروز، البته امروزه از 25 تا 29 فروردین برگزار می‌شود.

واژه «هیر» در فرهنگ لغت به معنی آتش است و می‌توان آن را به جشن سده نسبت داد و نیز با توجه به جزئیات مراسم، همازوری، همدلی و پایداری همگان را با آتشکده محل نشان می‌دهد. پس هیرمبا را می توان این گونه معنی کرد: « آتش افزون باد یا آتش پایدار باد»

و اینچنین آغاز می‌شود که پسین روز اَرت و آذرماه (25 فروردین) به زیارت پیر هریشت می‌روند و شب را در آنجا به سر می‌برند و بامداد روز بعد یعنی اشتاد (26 فروردین)  به کوه‌های اطراف پیر، حرکت کرده و هیزم‌های خشک را که (غیزل) می‌گویند، جمع آوری می‌کنند که شاید تا نیمروز به طول انجامد .

البته تعدادی نیز نذورات و خیراتی را که در نظر گرفته، انجام می‌دهند و خلاصه همه‌ی شرکت کنندگان را با نان، شیر، پشمک، سیرگ، آبگوشت، خورشت و… پذیرایی می‌شوند .

بعد از صرف ناهار گرد هم جمع می‌شوند و سخنرانی می کنند، از کسانی که خیرات انجام داده و به هر دلیلی همراهی و کمک کرده به نیکی یاد می‌شود و همه در جریان امر قرار می‌گیرند و در مورد کسانی که برای اولین بار شرکت دارند، مراسم چوب زنی اجرا می‌شود، شیرینی و شربت پخش می‌شود، بعد بار سفر می‌بندند و به سمت شریف آباد حرکت می ‌نند .

غیزل (بوته‌های خشک بیابان) را نیز با خود می‌برند و البته هر خانه‌ای نیز مقداری هیزم به آن اضافه می کند. در یک میدان، کوهی از هیزم انبار می‌شود و هنگام غروب تعدادی از مردان در کنار هیزم حلقه زده، فردی با صدای بلند افراد نامی و دینداران شریف آباد که جهان را بدرود گفته‌اند را یاد می کند و در جواب فرد دیگری می‌گوید خدایش بیامرزد و گروهی با صدای بلند می گویند هیرُمبا (شاید به این معنی باشد که مهر و دوستی‌ها ادامه دارد و پایدار است).

در پایان توسط موبد محل که آفرینگان آتش بدست دارد و اوستا را زمزمه می‌کند، آتش هیرمبا روشن می‌شود و همه شادی کنان در اطراف آتش با دلهایی پر از مهر و دوستی، با اندیشه و گفتار و کردار نیک به نماز ایستاده و از اهورامزدا در خواست دارند که:

آتش این خانه(این مکان‌) هماره فروزان باد

آتش این خانمان پایدار باد

آتش این خانواده خاموش مباد

این خانه همیشه گشوده و آباد باد

و بعد، کمی از این آتش را به خانه‌ها برده و روز بعد به آتشکده برگشت می‌دهند .

این جشن در روزهای آسمان (27 فروردین) ، زامیاد (28 فرودین) و مانتره سپند (29 فروردین) ادامه دارد و در آن به انجام نذورات و دادن شیرینی و غیره در منزل خود یا آتشکده محل می‌پردازند و جمعا پنج روز به طول می‌انجامد.»

البته امسال همچون بسیاری از آیین های ملی و مذهبی دیگر، این مراسم نیز به علت بیماری کرونا در محله زرتشتی نشین شریف آباد اردکان برگزار نشد.

یادآور می‌شود، بعد از اتخاذ تصمیمات ستادملی مبارزه با کرونا، هیچ مراسم ملی مذهبی که التزام حضور و تجمع مردم در آن ها هرساله با شور خاصی برگزار می‌شد، با همراهی مردم شهرستان اردکان برپا نشد.

منبع:ایسنا