آشنایی با ارگ تاریخی راین – کرمان

این بنای تاریخی حدود 22 هزار مترمربع مساحت دارد و دومین بنای خشتی بزرگ جهان بعد از ارگ بم به حساب می‌آید.

شهر راین با قدمت و تمدن کهن در زمان ساسانیان بواسطه قرار گرفتن در بزرگراه غرب به شرق و راه کرمان به جیرفت و بندرعباس موقعیتی مناسب داشته و یکی از مراکز داد و ستد کالا و همچنین بافت پارچه های ارزشمندی بوده است که حتی به مناطق دور مانند مصر نیز صادر می‌شد.

ارگ راین پس از تخریب ارگ بم بر اثر زلزله این شهر بیش از گذشته مورد توجه گردشگران خارجی و داخلی قرار گرفته است.

پلان این بنای زیبای خشتی تقریبا مربع شکل است و چندین برج در اطراف آن ساخته شده است. حصاری که در اطراف این ارگ کشیده شده است بیش از 10 متر ارتفاع دارد و تنها ورودی ارگ از قسمت شرقی آن است که با سر دری بزرگ به محوطه داخلی راه دارد.

درون ارگ راین نیز عناصری چون بازار، اصطبل‌های زمستانی و تابستانی، زورخانه، اعیان نشین و عام نشین وجود دارد. ارگ راین که یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی کهن راین است، گفته می‌شود قدمت آن به دوره ساسانیان می‌رسد.

ارگ راین یکی از دژهای فرمانروایی میرزا حسین خان(راینی) بوده که در زمان نادر شاه افشار و پسر او محمد علی خان در زمان زندیه می‌زیسته است. این ارگ پس از سرنگونی زندیه به دست آغا محمد خان قاجار، محل زندگی نوادگان میرزا حسین خان بوده که هنوز گروهی از آنان در این شهر و در شهر کرمان هستند.

نقشه ارگ تقریباً مربع شکل و با چندین برج در اطراف مزین شده‌است. دور تا دور ارگ را حصاری در برگرفته که ارتفاع آن بیش از ده متر است. تنها ورودی ارگ از جبهه شرقی است که با سر در بزرگ و باشکوه به محوطه داخلی راه دارد.

این ارگ تا 150 سال پیش، قابل سکونت بوده و مرمت آن از سال 1374 آغاز شده و قسمت‌های بازار، حاکم نشین، چهارانبار، آتشکده (زورخانه) و خانه اعیانی مباشر بازسازی شده‌اند.

این منطقه در گذشته یکی از مراکز ساخت صنایع دفاعی مانند شمشیر و تفنگ نیز بوده است. همچنین ارگ تاریخی راین، زمانی شهری بزرگ و آباد با دژ محکم بوده است، که در آن محل زندگی مشاغل مختلف اجتماعی در این ارگ از هم جدا هستند؛ به طوری که می‌توان به محله زندگی پیشه‌وران، تجار، کشاورزان، نزدیکان حکومتی و موبدان اشاره کرد، که هرکدام نشان دهنده وجود طبقات اجتماعی مختلف در جامعه شهری آن زمان بوده است.

در قسمت ارگ حکومتی خانه اعیان و خوش نشینان واقع شده است، از نحوه ساخت و معماری و مصالح به کار رفته بین این قسمت با قسمت عامه نشین تفاوت محسوسی وجود دارد.

ارگ راین شامل مکتبخانه، بارانداز، سرباز خانه، ساختمان قرنطینه و مسجد یا انبار بوده است و از چند سو برج‌های دیده بانی براطراف و اکناف این قلعه تسلط داشته‌اند به گونه‌ای که از این قلعه به ارگی تسخیر ناپذیر یاد می‌کنند.

یکی از قسمت های دیدنی این ارگ قسمت نگهبانی است که نزدیک در ورودی قرار گرفته و از بالا با یک سوراخ مربع شکل به پایین دید دارد و در زمان قدیم نگهبانان ورود و خروج افراد را از نقطه، کنترل و محافظت می‌کردند. در هنگام جنگ نیز از این قسمت بر سر دشمن آب جوشان یا آتش ریخته می‌شد.

این ارگ زیبا در گذشته محل داد و ستد کاروان‌های تجاری بوده که از این مسیر بین جنوب و شمال استان و دیگر قسمت‌ها تردد می‌کرده‌اند، البته ارگ راین در کنار خود قلعه‌های دیگری داشته است که طی گذشت سالیان دراز برخی از قلعه‌های اطراف آن از بین رفته‌اند.

قسمت‌های مختلف این ارگ با پله‌های جالب و بعضا مدور از هم جدا می‌شود، بخش‌هایی از این قلعه قدیمی ‌در اثر گذشت زمان فرو ریخته است.

کوچه‌های تو در تو و بازار ارگ از دیگر قسمت های دیدنی ارگ هستند و به اتاق ها و حجره هایی ختم می‌شوند که گذشت زمان بر آنها تاثیرات نسبتا محسوسی گذاشته است، کمرنگ شدن نقوش برخی از دیواره‌ها از جمله این تاثیرات، بر اثر گذشت زمان است.