آشنایی با جاذبه‌های گردشگری آران و بیدگل – اصفهان

بقاع متبرکه، مسجد، حسینیه، تکیه، آب‌انبار، حمام، قلعه، کاروانسرا و خانه‌های مسکونی تاریخی و جاذبه‌های طبیعی اعم از کویر مرنجاب، تپه‌های بلند، ریگزارها، گونه‌های گیاهی متنوع کویری و حیات وحش از جمله جاذبه‌های گردشگری آران و بیدگل است.

آران و بیدگل چون گنجی آرمیده بر کرانه کویر مرکزی ایران دارای پیشینه تاریخی درخشان و شکوهمندی است و با آنکه طبیعت قبای سبزش را از پهنه این سامانه به در افکنده، اما سرشت مردمانش که آمیزه‌ای از جوهر اخلاص و صداقت است سبزینه‌ای دیگر آفریده‌است.

با آنکه از رود خروشان و چشمه جوشان در این کویر تفتیده خبری نیست تا تشنه‌کامان را سیراب کند دریای صفا و محبت کویریان دریادل امواجی از احسان و نجابت را پیشکش مشتاقان دیدار تمدن‌ها و آثار باستانی تاریخی این منطقه می‌کند.

آران و بیدگل در مرداد ماه سال 1375 براساس مصوبه هیأت وزیران در تقسیمات کشوری به‌عنوان شهرستان شناخته شد که دارای 2 بخش مرکزی و کویرات و 4 شهر آران و بیدگل، ابوزیدآباد، نوش آباد و سفیدشهر با 6 هزار و 51 کیلومتر‌مربع وسعت و حدود 100 هزار نفر جمعیت است.

آران و بیدگل از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های بشری است که قدمت آن به حدود 9 هزار ساله می‌رسد به این‌صورت که در اطراف نخستین خاستگاه مدنیت درجهان، آبادی‌هایی به‌صورت قلعه پدید آمد و به منطقه‌ای به‌نام چهل‌حصاران شهرت یافت که آران و بیدگل هر کدام یکی از این چهل حصار هستند.

آران که اصل آن از آرین آمده به معنای جایگاه مقدس و بیدگل برگرفته از ویگل است. زبان مردم این منطقه فارسی با لهجه‌های متفاوت است و این زبان محلی در زمره زبان‌های پهلوی قدیم به‌شمار می‌رود.

در مورد دین مردم آران و بیدگل قراینی چون آثار باقی‌مانده از آتشکده نیاسر می‌تواند دلیلی بر زرتشتی بودن آنها تا پیش از اسلام باشد که با طلوع خورشید اسلام این خطه از جمله نخستین مناطق مرکزی بود که مردم آن به اسلام گرویدند و به خاندان رسالت و امامت عشق ورزیدند که وجود بقاع متبرکه و زیارتگاه‌ها نشان این مدعاست.

در مورد استعداد و پشتکار علمی و فرهنگی مردم این منطقه همین بس که علامه دهخدا در لغت‌نامه‌اش ضریب بالای هوشی را از ویژگی‌های مردم این دیار دانسته است شخصیت‌های بزرگ علمی، فرهنگی نظیر ملا غلامرضا آرانی با تالیفاتی همچون رساله هلالیه، جوامع‌الکلم و منابع‌الحکم، میرزا محمد محقق‌بیدگلی با آثاری از قبیل تذکره‌الذاکرین و ریاض‌العارفین؛ مشاهیر دیگری چون ملا محمد فاضل بیدگلی، میرزا احمد عاملی آرانی، افتخارالاسلام دربندی؛ سخنورانی مانند صباحی بیدگلی، نگاهی آرانی، فائض بیدگلی، ادیب بیضایی، دایی آرانی و واصف بیدگلی نماد پیشینه و هویت فرهنگی و فنی این شهرستان هستند.

از مجموعه‌های تاریخی شهر آران و بیدگل می‌توان از مسجد قاضی، بقعه متبرکه 5 امامزاده، آب انبار، بازارچه‌های شرقی و غربی، مسجد ملاعلی و خانه علمای عاملی نام برد که به جز مسجد جامع که در  قرن‌های اولیه اسلام ساخته شده است و در دوران صفویه به دستور شاه تهماسب اول توسعه یافت اکثر بناها در دوران صفویه، زندیه و قاجاریه احداث شده‌ است.

سردر و ایوان‌های رفیع، شبستان‌های وسیع تابستانی و زمستانی و نیز طبقات فوقانی و تحتانی این مسجد از عظمت بنا حکایت می‌کند و بر سردر ورودی و شبستان تابستانی کتیبه‌هایی به خط ثلث و نستعلیق از دوران‌های صفویه، زندیه و اوایل قاجاریه وجود دارد.

کتیبه‌های دست‌نویس دیوارهای شبستان موسوم به بهاریه نشان می‌دهد در این مسجد حوزه علمیه دایر بود و بنا به نقل از یکی از علمای خاندان عاملی، امام رضا(ع) در مسیر مسافرت به خراسان در این مسجد نماز اقامه کرده‌اند.

مجموعه تاریخی محله بازار، شامل مسجد قدیمی با قدمت دوره ایلخانی و شبستان فوقانی مربوط به دوره صفویه، حسینیه، بقعه مبارکه امامزادگان، آب‌انبار و میدان وسیعی برای مراسم تعزیه‌خوانی و عزاداری می‌شود.

بقعه و بارگاه عظیم و شکوهمند امامزاده محمد هلال بن علی(ع) با سردر و هشتی ورودی رفیع و زیبا و صحن‌های وسیع که بدنه داخلی آنها با کاشی‌های معرق و کادربندی‌های زیبا تزئین شده و رواق‌های مزین به انواع رسمی‌بندی‌های سنتی همراه با گنبد و گلدسته با قدمت دوران قبل از صفویه و آینه‌کاری‌هایی که به نذر و دستور کریم‌خان‌زند صورت گرفته و گلزار شهدای مجاور آن این مرکز را به یکی از دیدنی‌ترین اماکن آران و بیدگل تبدیل کرده‌است.

بقعه امامزاده هادی با گلدسته‌های رفیع کاشی‌کاری و ایوان و صحن و سرایی وسیع و دلربا و رواق‌هایی مزین به کاشی‌کاری و نگارگری‌های نفیس از آثار به‌جا مانده دوران صفویه است که در جوار آن گلزار شهدای بیدگل بر ارزش‌های فرهنگی آن افزوده است.

بقعه امامزاده قاسم با گنبدی هرمی شکل و صحن و سرایی دلگشا و باروی قدیمی و زیبا در مبادی ورودی شهر نظرها را به خود جلب می‌کند.  منابع دوره صفویه نوشته‌اند که شاه‌عباس صفوی در مسیر عزیمت به خراسان، در این منطقه به مشکلی برخورد که با توسل به این بزرگوار، حاجتش رفع شد. به همین سبب ساخت و ساز این بقعه را برعهده گرفت.

کاروانسرای مرنجاب به دستور شاه عباس اول صفوی برای استقرار ماموران محافظ راه ابریشم و استراق و اقامت کاروانیان و زوار شاه خراسان در مجاورت دریاچه نمک ساخته شد. کاروانسرای مرنجاب به لحاظ معماری، چشم‌انداز زیبا و رؤیایی کویر یکی از جاذبه‌های کم نظیر کشور است.

مسجد نقشینه موسوم به مسجد قاسم از بناهای سلجوقی در زمره بناهای شاخص فرهنگی مذهبی منطقه است که وجود سی پاره کلام‌الله مجید که در دوره زندیه مرقوم و هر‌کدام از سوی یک بانو وقف شده بیانگر این است که این مسجد یک مرکز فعال فرهنگی در آن دوران به شمار می‌رفت.

مقبره حاج سلیمان صباحی بیدگلی از شعرای نامدار دوران زندیه و از بانیان نهضت ادبی بازگشت، در مجاورت بقعه و بارگاه امامزاده حسین(ع) در ردیف مراکز دیدنی این شهرستان است.

خانه‌های تاریخی افتخارالاسلام دربندی، بنی‌طبا، عبدالله خان و مسعودی و مساجد چهارسوق، باباحاجی، سرکوچه یخچال، میدان بزرگ، علی(ع)، حاج عبدالصمد؛ مدرسه و حسینیه‌های خانقاه، سلمقان، و شاد و حاجی امین؛ حمام‌های عنایتی، حاج محمد، یخچال، مخص‌آباد و عصارخانه شهید عصاری؛ بقاع متبرکه فیض‌آباد، امامزاده فضل، قدمگاه، 7 امامزاده، امامزاده علی‌اکبر(ع)، هاشم بن علی(ع) و امامزاده حسین(ع) از دیگر مکان‌های تاریخی شهر آران و بیدگل است.

یکی از دیدنی‌های منحصربه‌فرد طبیعی کشور دریاچه نمک است که با وسعت 2 هزار و 500 کیلومتر بین استان‌های اصفهان، سمنان و قم واقع شده و آسان‌ترین مسیر دسترسی به آن آران و بیدگل است.

این دریاچه برای تامین نمک طعام که به سهولت از دریاچه برداشت می‌شود بهره‌برداری می‌شده است و چندضلعی‌های خانه زنبوری تشکیل‌شده در آن‌که به‌صورت سفید دیواره‌های تا ارتفاع 20 سانتی‌متری از کریستال‌های نمک به‌وجود می‌آید منظره‌ای رؤیایی  را مجسم می‌سازد.

مهاجرت گروهی از فلامینگوها  در ابتدای پاییز و برگزاری مسابقات رالی هرساله بر سطح دریاچه بر جذابیت‌های آن افزوده است.

سایت تاریخی ویگل شامل چند آب انبار و موزه مردم‌شناسی یکی دیگر از جاذبه‌های این شهرستان کویری است. شهر نوش‌آباد در 3 کیلومتری غرب آران و بیدگل با آثار تاریخی و دیدنی‌های متعدد نظیر شهر زیر زمینی، قلعه سی‌زان، مسجد جامع، بقعه امامزاده محمد(ع)، مسجد علی(ع) و موزه مردم‌شناسی خود می‌تواند لحظات دل‌انگیزی را برای مسافران ایجاد کند.

آثار و ابنیه تاریخی شهر ابوزیدآباد نیز شامل کاروانسرای صفوی، بقعه مبارکه امامزاده(ع)، مجموعه تاریخی خواجه، قلعه کرشاهی و بقعه امامزاده صالح است.

منبع:همشهری