جریان زندگی در تاریکی غارها در بجستان

روز دوم مهر ماه به عنوان روز غار پاک نام‌گذاری شده‌ است. این نام‌گذاری مثل بسیاری از مناسبت‌های دیگر فرصتی است برای تلنگر و یادآوری بسیاری از بایدها و نبایدها که گاه در طول سال کمتر به آن پرداخته می‌شود. یکی از میراث‌های طبیعی و ارزشمند شهرستان بجستان غارها هستند که به گفته رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان، غارها به عنوان ذخائر طبیعی به لحاظ زیستی، زمین‌شناسی، گردشگری و طبیعت‌گردی حائز اهمیت به شمار می‌روند.

عباس عشقی به عنوان عضوی از انجمن غارشناسی استان خراسان رضوی سال‌هاست که در زمینه طبیعت‌گردی و به خصوص غارنوردی در بجستان  فعالیت دارد.

وی در رابطه با اهمیت غارهای بجستان در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: شهرستان بجستان سومین شهر غارخیز استان خراسان رضوی است که تا کنون بالغ بر 50 دهنه غار در آن شناسایی و تقریبا بیشتر آن‌ها نقشه‌برداری شده‌اند.

عضو انجمن غارشناسی استان خراسان رضوی اظهار کرد: غارهای شهرستان بجستان اکثرا غارهای عمودی بوده و در ارتفاع پایین تشکیل شده‌اند.

عشقی افزود: غارهای بجستان بیشتر در مناطق یونسی، مرندیز و فخرآباد واقع شده‌اند و غار بلور یکی از معروف‌ترین این غارهاست که به عروس غارهای خراسان و زیباترین غار شرق کشور شهرت دارد و در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده‌ است.

این کارشناس ارشد گردشگری تاکید کرد: متاسفانه در بجستان بحث گردشگری غارها بسیار کمرنگ است و میراث فرهنگی به جز ثبت چند مورد از غارها، در این زمینه اقدام خاصی انجام نداده‌ است و قطعا اگر زیرساخت‌های گردشگری در منطقه فراهم شود علاقه‌مندان زیادی را از داخل و حتی خارج کشور جلب خواهد کرد.

وی ادامه داد: با توجه به خصوصیات ویژه‌ای که غارهای منطقه دارند قرار بود علاقه‌مندانی از کشورهای ایتالیا و فرانسه برای بازدید از غارها به منطقه بیایند ولی با توجه به شیوع ویروس کرونا فعلا این برنامه به تعویق افتاده‌ است.

عشقی در رابطه با مهمترین معضلی که در حال حاضر غارهای منطقه را تهدید می‌کند، گفت: با توجه به اینکه کوه‌های بجستان اکثرا سنگ‌های معدنی دارند و غارها نیز در داخل همین کوه‌ها قرار دارند بعضی از فعالان حوزه معدن متاسفانه ارزش غارها را نادیده گرفته و گاه باعث آسیب جدی به غارها می‌شوند که از مسئولان خواهش می‌کنیم با توجه به وجود غارها به عنوان یک سرمایه طبیعی، در واگذاری معادن دقت بیشتری داشته‌ باشند.

وی همچنین  نبود هیئت غارنوردی فعال در شهرستان بجستان و نبود آموزش‌های تخصصی در این زمینه را از جمله سایر مشکلات در حوزه غار نوردی برشمرد و خاطرنشان کرد: متأسفانه در شهرستان آن طور که باید و شاید به غارنوردی اهمیت داده‌ نشده‌ است.

عشقی با اشاره به نام‌گذاری دوم مهر به نام روز غار پاک گفت: هر ساله با همراهی انجمن غار و غارشناسی استان، هیئت کوهنوردی و اداره حفاظت محیط زیست برنامه‌ پاکسازی غارها را داریم که  این پاکسازی با هدف فرهنگ‌سازی و حفاظت از منابع طبیعی انجام می‌شود و امیدواریم که این فرهنگ در بین مردم و طبیعت‌گردان و گردشگران نهادینه شود که این منابع طبیعی جزئی از زندگی ماست و باید در حفاظت از این اکوسیستم‌ها کوشا باشیم.

شناسایی بالغ بر 50 غار در بجستان در سال‌های اخیر

رئیس اداره حفاظت محیط زیست بجستان نیز نام‌گذاری دوم مهرماه به عنوان روز غار پاک را فرصتی برای ترویح ضرورت حفاظت از غارها ذکر کرد و افزود: شاید این نام‌گذاری تلنگری باشد برای مردم و طبیعت‌دوستان که به غارها اهمیت بیشتری بدهند.

مجتبی رضانژاد به ایسنا گفت: غارها اکوسیستم‌های بسیار حساسی هستند که ارزش زیستی، زمین‌شناسی، گردشگری، فرهنگی و طبیعت‌گردی فراوانی دارند و شعار امسال سازمان حفاظت محیط زیست برای روز غارهای پاک شعار حفاظت از تنوع زیستی غارها است.

رضانژاد اظهار کرد: محیط غارها، محیطی تقریبا نیمه بسته است و جانورانی که در غارها زندگی می‌کنند معمولا به این محیط خو گرفته‌اند و تقریبا می‌توان گفت جزء گونه‌های اندمیک هستند.

وی ادامه داد: خفاش‌ها، حشرات، مارمولک‌ها و تعدادی از سخت‌پوستان از جمله گونه‌های زیستی غارها هستند که هر کدام از این‌ها در زنجیره طبیعت نقش مهمی‌ بر عهده دارند مثلا خفاش‌ها در زمینه تعدیل جمعیت آفات و کمک به گرده‌افشانی گل‌ها بسیار موثر هستند.

رضانژاد تصریح کرد: در سال‌های اخیر بالغ بر 50 غار در شهرستان بجستان به همت انجمن غار و غارشناسی و هیئت کوهنوردی شهرستان کشف و شناسایی شده‌ است که میراث طبیعی بسیار ارزشمندی هستند.

وی خاطرنشان کرد: متاسفانه یک سری از فعالیت‌ها در شهرستان از جمله فعالیت‌های معدن‌کاوی، ورود بی‌ضابطه و بدون هماهنگی تعدادی از مردم به غارها و در نهایت زباله‌هایی که در غارها به جای می‌گذارند همچنین شکستن استالاگمیت‌ها و استالاکتیت‌ها و خارج کردن آن‌ها از محیط غار باعث آسیب جدی به غارها شده و زیبایی طبیعی غارها را خدشه‌دار کرده‌ است.

رضانژاد تاکید کرد: اداره حفاظت محیط زیست بجستان در چند سال اخیر سعی کرده‌ کارهای بیشتری در زمینه حفاظت از غارها انجام دهد از جمله رصد فعالیت معادن و برخورد با افراد متخلف، پاکسازی غارها و برخورد با افرادی که به گونه‌های زیستی داخل غارها آسیب می‌رسانند و… اما حفاظت از غارها صرفا و تنها بر عهده‌ محیط زیست نیست و برای رسیدن به این مهم باید از کمک و مساعدت سایر نهادها، سمن‌ها، مردم و طبیعت‌ دوستان نیز برخوردار باشیم.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست بجستان یادآور شد: یکی از مزیت‌های غارها جنبه گردشگری آن است که چنانچه با رعایت اصول و ضوابط محیط زیستی انجام شود قطعا برای شهرستان درآمدزا خواهدبود و باعث استفاده‌ی پایدار از این ذخایر طبیعی خواهد شد.

منبع:ایسنا