آشنایی با پل حاج سید محمد – زنجان

این پل قدیمی در جنوب شرقی زنجان و در مسیر استان‌های زنجان – همدان قرار گرفته و در حدود سال 1300 قمری توسط حاج سید محمد – از تجار و متمولین زنجان در دوره ناصرالدین شاه – ساخته شده است.

طول پل حاج سید محمد حدود 195 و عرض آن 5/6 متر است.این پل دارای سه چشمه یا دهانه بزرگ و دو دهانه کوچک روی پایه‌های سنگی، با طاق‌های جناغی است.

پایه های پل تا ارتفاع 2 متر با سنگ های سفید به ابعاد 55 در 10 سانتی متر و ملات ساروج ساخته شده و در داخل و هسته پایه‌ها، از سنگ‌های درشت رودخانه استفاده شده است.

پایه‌های پل در جهت بالادست، چند ضلعی و در پایین‌دست نیم دایره شکل گرفته است . دهانه میانی پل که بزرگتر از دیگر دهانه‌های آن است، 10/9 متر عرض و از سطح آب حدود 5/6 متر ارتفاع دارد.

دهانه های جانبی پل نیز 80/4 متر ارتفاع – از سطح آب – و 90/4 متر پهنا دارد. در میانه دهانه‌های اصلی پل و روی پایه‌ها، دو دهانه کوچکتر نیز با طاق جناغی و عرض 30/2 متر ساخته شده است.

این دهانه ها علاوه بر کاهش وزن پل و صرفه جویی در مصالح، آبهای طغیانی را از خود عبور می‌دهد.

در هسته آجری این پل نیز فضاهای خالی طاقدار زیادی تدارک دیده شده که این امر باعث سبکی وزن پل، فشار کمتر بر پایه ها و صرفه جویی در مصالح می شود.

این فضاها به تعداد 12 عدد، در پایه‌های متکی بر کناره های رودخانه و در فاصله بین دهانه‌ها تعبیه شده است.

تمام طاق ها و بدنه اصلی پل با آجرهایی به ابعاد 5*25*25 سانتی متر ساخته شده است. بستر رودخانه در محل برپایی پل، سنگ فرش شده بود که بعد از خرابی، توسط سازمان میراث فرهنگی با سنگ‌های رودخانه ای بازسازی شده است.

سطح گذرگاه پل، جان‌پناه‌هایی در طرفین دارد و به جهت ارتفاع زیاد دهانه میانی، از وسط به طرفین شیب ملایمی دارد و با سنگ‌های رودخانه ای فرشی شده است.

پل حاج سید محمد در سال 1336 توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره۱۴۸۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

منبع:همشهری