«منبع آب»، ظرفیتی برای ایجاد موزه آب قزوین

تا پیش از ساخت این منبع و شکل‌گیری شبکه آب لوله‌کشی قزوین، آب مورد نیاز مردم از طریق آب انبارهای عمومی و خانگی تأمین می‌شد و میراب‌های شهرداری، نقش بسزایی در رساندن آب قنوات به آب انبارهای خانگی از طریق نهرها و جوی‌های آب داشتند.

عملیات نقشه‌برداری از خیابان‌ها و کوچه‌های قزوین برای اجرای عملیات لوله‌کشی از ابتدای شهریور سال ۱۳۳۴ و در دوره شهرداری امیر هوشنگ محتشم آغاز شد، اما با تغییر شهردار این عملیات متوقف شد و در سال ۱۳۳۹ حسام‌الدین قهاری شهردار وقت قزوین، اجرای آن را به یک پیمانکار فرانسوی به نام «شنایدر» سپرد، اما افشای زد و بند شهردار با این پیمانکار، سبب برکناری قهاری و به تعویق افتادن لوله‌کشی آب آشامیدنی قزوین تا سال ۱۳۴۵ شد.

در دوره مسئولیت کوتاه داوودخان وکیل گیلانی به‌عنوان چهل و چهارمین شهردار قزوین، با نظارت مستقیم وزارت آبادانی و مسکن و انعقاد قراردادی بین شهرداری و شرکت پیمانکاری هدیش، عملیات لوله‌کشی آب آشامیدنی قزوین برای اجرا ظرف مدت ۱۸ ماه به این شرکت واگذار شد. بدین ترتیب خواسته دیرینه مردم قزوین جامه عمل به خود پوشید و با پایان اجرای شبکه لوله‌کشی آب، به‌تدریج قزوینی‌ها، به‌جای استفاده از آب قنات‌ها که براساس زمان‌بندی مشخصی در هر ماه از طریق جوی‌های سر باز به آب انبارهای خانگی منتقل می‌شد و شُرب و مصرف آن، با مشکلات بهداشتی بسیاری همراه بود، از آب لوله‌کشی بهداشتی بهره‌مند شدند.

همزمان با آغاز عملیات و پیش از آنکه آب به منازل مردم برسد، فشاری‌های آب به‌منظور تهیه آب شُرب مورد نیاز مردم در حاشیه شماری از خیابان‌های شهر قزوین نصب شد. فشاری آب که مردم به آن «فشاری» می‌گفتند ستون‌های استوانه‌ای شکل کوتاهی از جنس فولاد و آهن بودند که هنوز دو تا از این «فشاری»ها در خیابان امام خمینی (ره) و سپه قزوین باقی‌مانده است.

سرِ این ستون‌ها دارای اهرمی لوزی شکل یا دکمه‌هایی فلزی بود که مردم می‌بایست جهت تهیه آب این دکمه یا اهرم را فشار می‌دادند تا پس از فشردن دکمه یا اهرم فلزی، آب از لوله کوچک نصب شده بر روی بدنه استوانه جاری شود.

گرچه این فشاری‌ها برای تأمین آب آشامیدنی مردم بود، اما اغلب در ساعات مختلف شبانه روز، زنان از فرصت استفاده می‌کردند و مشغول شست و شوی رخت و ظروف خود کنار این فشاری‌ها می‌شدند.

سرانجام پس از نزدیک به دو سال عملیات اجرایی لوله کشی آب آشامیدنی قزوین به اتمام رسید و با حفر چهار حلقه چاه آب، ایجاد شبکه آب به طول ۱۰۴ کیلومتر و واگذاری ۹۵۰ انشعاب اولیه، انتظار دیرینه مردم قزوین با اعتبار ۷۴ میلیون و ۳۵۸ هزار و ۴۴۰ ریال محقق شد و همزمان سازمان آب شهرداری قزوین برای اداره امور آب شهری تشکیل و امور محوله به این سازمان واگذار شد.

۵۴ سال پس از احداث منبع آب قزوین، این بنا که می‌توان آن را گویای بخشی از «تاریخ آب» قزوین دانست، بدون استفاده رها شده است. با توجه به اینکه حجم منبع آب قزوین در کشور بی‌نظیر است و حتی در زمانی از سقف آن برای فرود چتربازان استفاده می‌شده، این بنا مکانی منحصر به فرد و بالقوه برای شکل‌گیری «موزه آب» قزوین به شمار می‌رود.

با تبدیل این بنا به موزه آب و قرار دادن اسناد تاریخی مربوط به طومارهای تقسیم آب، سیستم آب‌رسانی باغستان قزوین، کتابچه میراب‌ها و اسناد چگونگی تقسیم آب، اسناد و مدارک خرید و فروش آب، ظروف نگهداری و حمل آب، دستگاه‌های اندازه‌گیری حجم آب، چگونگی ساخت، نگهداری و استفاده از آب انبارها و بسیاری از لوازم و اشیای ارزشمند دیگر، می‌توان جاذبه‌ای ماندگار در قزوین ایجاد کرد و آن را به فرصتی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی تبدیل ساخت.

منبع:ایسنا