ترک مرمت شدۀ گنبد مسجد شیخ لطف‌ الله شوره زده؟

 نظر به حضور دو تن از فعالان اینستاگرامی بر بام مسجد شیخ لطف ‌الله برای تهیه عکس و فیلم از وضعیت گنبد این مسجد، از یک پیشکسوت مرمت و کاشی‌کاری که در دهه شصت نیز مرمت گنبد شیخ لطف‌الله را بر عهده داشته پرسیدیم، آیا شما به‌تازگی موفق به بازدید از ترک مرمت‌شدۀ گنبد شیخ لطف ‌الله شده‌اید؟ هوشنگ رسام به  می‌گوید: آخری جلسه‌ای که منتقدان مرمت گنبد شیخ لطف‌الله با مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان داشتند، سال گذشته در دفتر معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری اصفهان برگزار شد و بعد از طرح نقدها از ما پرسیدند راهکار چیست؟ گفتیم اکنون با صراحت نمی‌توان راهکار داد، باید روی ترک مرمت‌شده داربست بزنید و ما بالا برویم و کار را ببینیم و نظر قطعی بدهیم. داربست زده شد، اما نه به ما زنگی زده شد، نه نامه‌ای نوشتند و نه پیامکی زدند که ای کسی که از مرمت انتقاد کردی، بیا ببین درست گفتی یا غلط.

او ادامه می‌دهد: آیا نباید از آقای حجت، رئیس ایکوموس ایران یا مهندس مرتضی فرشته نژاد، یا رئیس اتحادیه صنف کاشی‌کارها و معرق تراش‌ها برای این کار دعوت می‌کردند؟ وقتی این افراد دعوت نشده‌اند مشخص نیست صاحب‌نظرانی که می‌گویند مرمت را تائید کرده‌اند و با همراهی آن‌ها مرمت ادامه پیدا می‌کند، چه کسانی هستند.

این پیشکسوت کاشی‌کاری و مرمت خاطرنشان می‌کند: البته این دعوت نه بعد از انجام مرمت، بلکه قبل از آن باید انجام می‌شد تا با نظرخواهی از همه متخصصان، طرح مرمتی تدوین شود. کاشی تراش‌ها و معرق تراش‌ها هم که در چنین جلسه‌ای حضور نداشته‌اند، نمی‌دانم طرح با نظر چه کسانی تهیه‌شده است.

در فیلمی که اخیراً توسط یکی از فعالان اینستاگرامی منتشر شده، روی بخش مرمت‌شدۀ گنبد شیخ لطف‌الله سفیدک دیده می‌شود. رسام که در دهه شصت مرمت گنبد مسجد شیخ لطف الله را بر عهده داشته، دربارۀ علت سفیدک زدن کاشی، توضیح می‌دهد: در معرق نباید بین کاشی‌ها فاصله‌ای وجود داشته باشد و محراب مسجد شیخ لطف‌الله، شاهد این مدعاست. برای گنبد مسجد شیخ لطف‌الله بین کاشی‌ها فاصله بوده و روی کاشی‌ها دوغاب ریخته‌اند و بعد هم آن را پاک‌ کرده‌اند، اما این دوغاب روی کاشی‌ها شوره زده است.

این پیشکسوت کاشی‌کاری یادآور می‌شود: اگر معرق درست ‌کار شود، هیچ نیازی به بندکشی و گچ کشی یا دوغاب ریختن نیست و سفیدک یا شوره هم مربوط به همین دوغاب است. در یکی از ویدئوهای منتشر شده استاد رضایت به‌صراحت می‌گویند به پایین گنبد روغن بزرک زده‌اند. نمی‌دانم چرا، شاید به این خاطر زده‌اند که سفیدک‌ها از پایین مشخص نباشد.

رسام می‌گوید: شاید هم به همین خاطر است که از ما برای بازدید از گنبد دعوت نمی‌کنند. کسانی که متخصص نیستند می‌روند، اما ما که می‌فهمیم کاشی چیست و معرق چیست و روغن چیست و شوره چیست نه.

او تأکید می‌کند: استاد رضایت، بنای خوبی هستند، اما مرمتگر نیستند. خودشان هم در ویدئویی می‌گویند «من پنج گنبد ساختم، اما مرمت نمی‌کردم، مرمت همین یکی بود» درحالی‌که کار گنبد مسجد شیخ لطف الله باید توسط یک معرق تراش متبحر و با همراهی مرمتگران باتجربه انجام می‌شد.

ایسنا نوشت،  تماس با فریبا خطابخش، مدیر پایگاه میراث جهانی نقش جهان، مدت‌هاست که بی‌نتیجه مانده.