گردشگری صنعتی خلاقیت محور است

فرید جواهرزاده در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص ارتباط علم با صنعت گردشگری اظهار کرد: اینکه صنعت گردشگری چه مقدار علمی است شاید نتوان پاسخ خوبی در جواب آن داشت اما می‌توان گفت که فاصله عمیقی بین علم و گردشگری در کشور ما وجود دارد، مفهومی که به طور ساده بخواهیم بیان کنیم مفهوم «سواد گردشگری» است که به گونه‌ای طی سال‌های گذشته در این حوزه اتفاقات خوبی رخ داده و دیدگاه سنتی گردشگر به دیدگاهی علمی و تخصصی تغییر پیدا کرده است.

وی افزود: در همین راستا باید گفت که افراد علاقه‌مند و فعال در این حوزه به سمت گردشگری علمی و تخصصی در حال تغییر گرایش هستند، البته لازم به ذکر است که در حال حاضر هنوز با جایگاه اصلی این موضوع فاصله زیادی وجود دارد.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران ادامه داد: متاسفانه در صنعت گردشگری ما از دستاوردها استفاده زیادی نمی‌شود، شاید بخشی از مساله این باشد که باورهای صحیح و درست در این حوزه هنوز تفهیم نشده و یا شاید خود علم نیز نتوانسته آن‌طور که باید و شاید راهکارهای برون‌رفت از مشکلات را به صنعت گردشگری ارائه کند؛ در خصوص موضوع گفته شده من هر دو طرف ماجرا را مقصر می‌دانم و نباید گفت که تنها متولیان گردشگری ما مقصر هستند، در حوزه علمی نیز شاید کار بایسته و شایسته‌ای انجام نگرفته است.

جواهرزاده خاطرنشان کرد: در حوزه علم گردشگری در کشور واقعیت این است که حدود ۱۵ بیشتر نیست که رشته‌ای به نام گردشگری به شکل آکادمیک و تخصصی در دانشگاه‌های کشور تدریس می‌شود و در حال حاضر هنوز خروجی مشخصی ندارد.

وی اضافه کرد: برای مثال دوره دکتری نزدیک به چهار سال است که راه اندازی شده و هنوز خروجی مشخصی ندارد، پس ما با طفل نوپایی در این خصوص مواجه هستیم و نباید توقع زیادی داشته باشیم که نسبت به سایر رشته‌ها، فنون و تخصص‌ها بتوانیم متخصصین گردشگری با جایگاه علمی شایسته داشته باشیم.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران بیان کرد: اما در کل به جهت اینکه نوع فعالیت‌های گردشگری مبتنی بر خدمات بوده و ذات خدمات متاسفانه با علم مقداری فاصله دارد، شرایط به گونه‌ای پیش آمده که این فاصله بسیار عمیق شده است؛ البته امیدواریم که با فعالیت‌هایی که در حوزه پژوهشی، دانشگاهی و انجمن‌های علمی مرتبط مانند انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران انجام می‌شود این خلا و فاصله کاهش یابد.

جواهرزاده تصریح کرد: یک واقعیت وجود دارد که صنعت گردشگری صنعت خلاقیت‌محور است، باید بپذیریم که بدون خلاقیت و بدون استفاده از ظرفیت‌های علمی کارها پیش نخواهد رفت؛ آنچه که تا امروز در صنعت گردشگری کشور ما به آن عمل شده بیشتر جنبه سنتی این صنعت بوده است اما در حال حاضر که این صنعت با مشکلات عدیده‌ای مواجه شده، چشم امید این صنعت به افراد خلاق، استارت‌آپ‌ها، علم و تخصص است تا بلکه این موارد بتوانند این صنعت را از منجلاب خارج  کرده و مشکلات را حل کنند.

وی ادامه داد: در حال حاضر تقریبا آنچه که در عرصه گردشگری به شکل فعالیت‌های نو قابل مشاهده است همه خلاقانه و مبتنی بر دانش هستند مانند استارت‌آپ‌هایی که در زمینه سامانه‌های فروش بلیط وجود دارند. امروزه تمام فعالیت‌ها حتی فعالیت‌های این صنعت در گوشی موبایل خلاصه شده و عملا این نوع تغییر شکل در حوزه فعایلت‌های گردشگری مبتنی بر دانش و خلاقیت بوده و به سرعت در حال رشد است؛ بنابراین بخش‌های سنتی که غفلت کرده و تغییری نکرده‌اند، برای همیشه از صنعت گردشگری بیرون خواهند ماند و تقریبا از بین خواهند رفت.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران تصریح کرد: این دوران را ما به عنوان دوران گذار می‌شناسیم، دورانی که فعالان این صنعت از سنت به شرایط جدید انتقال پیدا می‌کنند و در شرایط جدید است که بنگاه‌های گردشگری می‌توانند فعالیت‌های‌شان را بر اساس دانش، استفاده از تخصص روز، به روز شدن و خلاقیت تنظیم کنند.

گردشگری در کشور ما فاقد طرحی جامع است

جواهرزاده در خصوص اینکه سرمایه‌گذاران چگونه می‌توانند متوجه ظرفیت‌های حوزه مورد نظر خود شوند، اضافه کرد: صنعت گردشگری در کشور ما فاقد یک طرح جامع است و بزرگ‌ترین مشکل در توسعه صنعت گردشگری در کشور نداشتن طرح است.

وی ابراز کرد: سوال‌های از قبیل در مشهد چه مقدار باید ساخت و ساز انجام شود؟ مشهد چه حجم از گردشگر می‌تواند بپذیرد؟ مشهد نیازمند چند دفتر خدمات مسافرتی است؟ از دسته سوالاتی است که یک طرح باید ارائه کند. اگر سوالاتی را طراحی کنیم، مطالعات لازم آن انجام نشده و خروجی مشخصی نداشته باشد. پس زمانی که صحبت از سرمایه گذاری می‌کنیم عملا صحبت عبثی خواهد بود.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران خاطرنشان کرد: اتفاقی که در حال حاضر رخ می‌دهد، این است که سرمایه‌گذاری که قرار است در مشهد سرمایه‌گذاری کند، توجیه می‌شود که در منطقه‌ای نزدیک به حرم کار ساخت هتل را انجام دهد و اینگونه می‌شود که بخش زیادی از هتل‌ها در مشهد زیر خط ضریب اشتغال متوسط هستند و این به علت عدم جانمایی و مکان‌یابی درست و با دقت در این حوزه است.

جواهرزاده ادامه داد: برای مثال در دهه ۱۳۴۰ هجری شمسی چطور یکی از بزرگترین مجموعه هتل‌داری دنیا در خیابان احمدآباد مشهد هتلی پنج ستاره می‌سازد. سوال اینجاست که در همان زمان این هتل نمی‌توانست در نزدیکی حرم ساخته شود؟ در ۴۰ سال پیش چه دیدگاهی وجود داشته که هتلی پنج ستاره در احمدآباد که در آن مقطع زمانی قریه بوده ساخته شود؛ پس باید گفت که آن نگاه، نگاهی بلندمدت و جامعه محور بوده است که متاسفانه ما اغلب در برنامه‌ریزی‌های‌مان به آن توجه نمی‌کنیم؛ پس چون فاقد یک برنامه و طرح جامع در این حوزه هستیم به این نکته توجه نمی‌کنیم.

منبع:ایسنا