شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع‌دستی و نقش آن‌ها در توسعه گردشگری
پرواضح است که این نام‌گذاری‌ها بر اساس داشته‌ها و ظرفیت‌های غنی و بی‌بدیل شهرها و روستاها در زمینه‌هایی خاص، متفاوت و به عبارتی برجسته صورت پذیرفته و فراتر از این اقدامات مهم و ارزنده، تأمین، توسعه و تقویت زیرساخت‌ها و بهره‌برداری مناسب از ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های فراهم‌شده در بستر گردشگری باید بیش‌از پیش مورد توجه و اهتمام بخش‌های دولتی و خصوصی و همچنین جوامع میزبان و بومی قرار گیرد.
دراین‌بین ثبت شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع‌دستی نیز اقدام مثبت و ارزشمندی است که از سوی وزرات میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در سال‌های اخیر و در تعامل با نهادهای بین‌المللی ذی‌ربط برای برندسازی مناطق مستعد و دارای ظرفیت‌های برجسته در حوزه صنایع‌دستی کشور و باهدف ارتقاء آن مورد توجه قرارگرفته است.
با این حال دستیابی به اهداف تعیین‌شده جز باهم افزایی، مشارکت و همدلی تمام دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط، بخش خصوصی و مردم محلی امکان‌پذیر نیست.
لذا حفاظت و مراقبت از این عناوین ارزشمند جایگاه والاتری داشته و در این خصوص باید با برنامه‌ریزی، هم‌افزایی و اقدامات اجرایی مناسب، بسترهای لازم برای تحولات مثبت اقتصادی و اجتماعی مهیا شود که در حال حاضر کافی به نظر نمی‌رسد.
ایران دارای ۱۴ شهر و روستای جهانی و ۲۳ روستا و شهر ملی صنایع‌دستی است و از حیث جهانی حائز رتبه نخست در این حوزه است، به نظر می‌رسد چنانچه سندی جامع و راهبردی برای این مقصدهای گردشگری تهیه و اجرا شود، قطعاً تأثیر بسزایی در برندسازی، جایگاه‌یابی و توسعه همه‌جانبه آن‌ها خواهد داشت.
به‌طورکلی مهم‌ترین مزایا و اثرات مثبت ثبت شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع‌دستی را می‌توان به شرح ذیل برشمرد؛
- تقویت اقتصاد شهرها و روستاها و به‌تبع آن هنرمندان و ساکنین آن‌ها
- افزایش میزان فروش محصولات
- توسعه صنعت بسته‌بندی در کلاس جهانی و ملی
- دیده شدن و یا به عبارتی بهتر دیده شدن شهرها و روستاها
- برندسازی شهرها و روستاها
- هویت بخشی به روستاها و شهرها و احساس تعلق و افتخار مردم بومی
- مهاجرت معکوس
- افزایش کیفیت محصولات تولیدی
- اشتغال‌زایی قابل‌توجه
- افزایش شورونشاط اجتماعی
- رونق گردشگری داخلی
- افزایش تعداد کارگاه‌ها
- جذب اعتبارات زیرساختی بیشتر
- تقویت فعالیت سازمان‌های غیرانتفاعی همچون سازمان‌های مردم‌نهاد
- ترویج آموزش‌های همگانی
- ایجاد خانه‌های صنایع‌دستی
- ایجاد بازارچه‌های صنایع‌دستی و کمک به رونق تولید و فروش محصولات
- توجه ویژه شوراها، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها به ظرفیت‌های صنایع‌دستی شهرها و روستاها
- رونق سرمایه‌گذاری
نقش شهرداری‌ها، دهیاری‌ها، شوراهای اسلامی شهر و روستا
شوراهای اسلامی شهر و روستا می‌توانند به‌عنوان نهادهای محلی و تصمیم‌گیرنده و سیاست‌گذار در سطح شهر و روستا مصوبات کاربردی و اثرگذاری را برای توسعه و ارتقای صنایع‌دستی و ارائه تخفیف‌های مختلف در زمینه عوارض کاربری‌ها و … داشته باشند، همچنین شهرداری‌ها و دهیاری‌ها نیز می‌توانند به‌عنوان بازوان و اهرم اجرایی و مدیریتی شوراها نسبت به اجرای مصوبات اقدام کنند. تعامل شهرداری‌ها و دهیاری‌ها با دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط همچون وزارت گردشگری، سازمان برنامه‌و بودجه و همچنین کمیته برنامه‌ریزی شهرستان و مطالبه برای جذب اعتبارات ویژه نیز می‌تواند کمک شایانی به توسعه گردشگری شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع‌دستی کند.
برندسازی شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع‌دستی
برند همان ویژگی‌ها و صفات برجسته، شاخص، متمایز و متفاوت یک مقصد گردشگری یا یک شهر و روستای ملی و جهانی صنایع‌دستی است، صفتی که به‌واسطه آن مردم حاضرند از اقصی نقاط کشور و دنیا به آن مقصد آمده و از آن بازدید کنند. لذا به نظر می‌رسد برندسازی فرایندی سه مرحله‌ای است که باید مدنظر مدیران برنامه‌ریزی در این شهرها و روستاها قرار گیرد:
الف- کاشت: به زمینه برندسازی و یا ویژگی ممتاز شهرها و روستاها اشاره دارد که همان ظرفیت‌های خاص صنایع‌دستی در یک‌رشته خاص است و به‌واسطه آن عنوان جهانی یا ملی را به خود اختصاص داده‌اند.
ب- داشت: هرگونه اقدام از سوی بخش‌های دولتی و خصوصی و همچنین مشارکت مردم بومی برای تأمین و توسعه زیرساخت‌هایی مثل امنیت، راه دسترسی، پارکینگ،تقویت جاذبه‌ها، مخابراتی،ارتباطی و اینترنتی، فرهنگی و اجتماعی و درکل مهیا نمودن شهر و روستا و ساکنین جهت میزبانی شایسته از گردشگران.
ج- برداشت: استفاده از روش‌های مناسب برای خوب دیده شدن؛ همچون پورتال‌های اینترنتی، استفاده از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی، سرویس‌های اشترک‌گذاری ویدئو، رسانه‌های مکتوب، برخط و غیر برخط، دعوت از افراد تأثیرگذار، برنامه‌ریزی و برگزاری رویدادهایی نظیر گردهمایی، سمینار، همایش، جشنواره، نمایشگاه، تهیه، چاپ و توزیع بروشور اطلاع‌رسانی به زبان بازارهای هدف، پوستر، استفاده از ظرفیت رادیو، تلویزیون، یادداشت‌ها، مصاحبه‌ها، کتب و… . و بهره‌برداری بهینه از این ظرفیت ارزشمند با رویکرد توسعه پایدار.
نقش دفاتر خدمات مسافرتی و راهنمایان گردشگری
دفاتر خدمات مسافرتی به‌واسطه ماهیت کارگزاری و تهیه و تدارک عناصر مختلف یک بسته سفر و برخوردار بودن از تخصص و تجربه کافی درزمینه طراحی بسته‌های سفر و محورهای گردشگری باید در تعامل با بخش‌های خصوصی فعال در مسیر و در مقصد این شهرها و روستاها، تعامل سازنده با شهرداری‌ها، دهیاری‌ها، بلدهای محلی و ادارات ذی‌ربط نسبت به طراحی محورهای گردشگری خاص باهدف بازدید از شهرها و روستاهای ملی و جهانی اقدام کنند و از فروش بسته‌های انبوه و عمومی برای همه مردم فاصله بگیرند. این‌گونه اقدام تخصصی و خاص قطعاً اثرات مثبت اقتصادی و مالی برای دفاتر و فعالان جامعه میزبان خواهد داشت. راهنمایان گردشگری نیز به‌عنوان کانال‌ها و واسطه‌های فروش و بازاریابی نقش انکارناپذیری در معرفی این مقاصد در سطوح داخلی و بین‌المللی و برگزاری تورهای گروهی خاص و هدفمند دارند.
تعامل و مشارکت بخش‌های دولتی، خصوصی و جامعه میزبان و بومی در این مناطق اتفاقات و تحولات مثبت و قابل‌توجهی را رقم خواهند زد که نباید از آن غافل بود و برای این هم‌افزایی بیشتر و استمرار آن می‌توان اقدام به تشکیل یک شورای راهبردی در سطح شهرستان‌های مربوطه با ترکیب اعضای مشخص (دولتی،خصوصی و مردم بومی) کرد.
از جمله مهم‌ترین اقداماتی که باید در شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع‌دستی صورت پذیرد تا شاهد تحولی عظیم و مثبت در آن‌ها باشیم، شامل تهیه طرح جامع توسعه صنایع‌دستی شهر و روستاها، تهیه سند عملیاتی برند سازی، ایجاد بازارچه‌های دائمی، راه‌اندازی پرتال اینترنتی ترجیحاً به زبان فارسی و انگلیسی، توسعه زیرساخت‌ها، برنامه‌ریزی و برگزاری رویدادهای جذاب و در سطح ملی و بین‌المللی در شهرها و روستاها به‌تناسب عنوان ملی یا جهانی آن‌ها، شناسایی بازارهای هدف، اعطای اعتبارات ویژه به شهرها و روستاها از سوی وزارت گردشگری و کمیته برنامه‌ریزی شهرستان‌ها، ایجاد موزه‌های تخصصی (خصوصی یا مشارکتی)، تهیه و انتشار اقلام تبلیغاتی چندزبانه، تشکیل شورای راهبردی در شهرستان‌ها، حضور دفاتر خدمات مسافرتی و راهنمایان گردشگری و نقش‌آفرینی آنان (جهت طراحی محورها و برگزاری بسته‌های سفر خاص)، برنامه‌ریزی و تدوین اجرای برنامه‌های آموزشی عمومی، معرفی شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع‌دستی توسط رایزن‌های فرهنگی، ورود مؤثرتر شهرداری و دهیاری‌ها و اعطای یارانه‌ها و حمایت‌های ویژه اعتباری برای حضور هنرمندان این شهرها و روستاها در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.