انصاف، خانه‌ای در دل کویر
در فاصله ۶ کیلومتری از شهر زرند، روستایی با نام نعیم آباد و با سابقه تاریخی قرار دارد. در انتهای غرب روستا، خانه‌ای واقع شده که در بین ساکنان روستا به خانه انصاف شهرت دارد.
این خانه متعلق به مرحوم حاج یدالله متصدی زرندی بوده است که او پس از تصویب قانون خانه‌های انصاف در سال ۱۳۴۴و ابلاغ آن برای اجرا از طرف اهالی روستا به همراه ۴ نفر دیگر از اهالی معتمد روستا به عنوان عضو خانه انصاف نعیم آباد و روستاهای تابعه انتخاب می‌شود، با توجه به داشتن سواد و همچنین به عنوان کارمند اداره ثبت احوال زرند برای چندین دوره تا پایان عمرِ قانون خانه‌های انصاف، او رئیس خانه انصاف نیز بوده است.
از طرفی اگر چه در قانون خانه‌های انصاف، جلسات آن می‌توانست در مکان‌های عمومی مثل مسجد، مدرسه و مکان‌های عمومی دیگر برگزار شود (آنگونه که در بسیاری از جاها معمول بود) ولی مرحوم متصدی قسمتی از خانه خود را به این امر اختصاص می‌دهد و با تجهیز آن به میز و صندلی و ملزومات دیگر نوعی از مرکزیت رسیدگی به دعاوی اهالی را به وجود می‌آورد، به‌طوری که مردم بدون هیچ گونه سر درگمی به راحتی برای طرح دعاوی و رفع اختلافات به این خانه مراجعه می‌کردند و حتی گاهی در ساعات غیر اداری و در مواردی ساعات پایانی روز و نزدیک به نیمه شب، او با صبر و حوصله به رتق و فتق امور می‌پرداخت.
فعالیت در خانه‌های انصاف، افتخاری و مجانی انجام می‌شد و اشراف او به قوانین عرفی، قضایی و قضاوت عادلانه باعث اعتماد مردم و حتی تقدیر مقامات قضایی وقت بوده است.
مرحوم متصدی سال‌ها به عنوان نماینده حقوقی اداره ثبت احوال زرند با حفظ سمت و پس از انقلاب مدتی به عنوان نماینده حقوقی بنیاد شهید شهرستان زرند نیز فعالیت داشته است. همان‌گونه که در ذکر شد به واسطه کارکرد قضایی بنا، این خانه به خانه انصاف شهرت داشته است.
در حال حاضر تنها مستندی که می‌توان براساس آن قدمت بنای خانه انصاف نعیم آباد را تعیین کرد، نقل قول‌های صاحب بنا، مرحوم یدالله متصدی زرندی، در زمان حیاتش است، البته سبک معماری و مصالح مورد استفاده در ساخت بنا نیز می‌تواند این امر را تعیین کند.
نام خانه انصاف برگرفته شده از قانون تشکیل خانه‌های انصاف مصوب ۲۲ فروردین ۱۳۴۴مجلس شورای ملی و ۱۸ اردیبهشت ۱۳۴۴ مجلس سنای وقت است که رسیدگی و حل و فصل اختلاف میان ساکنان روستاها بر عهده آنها بود و به نوعی می‌توان آنها را یاری‌رسان سیستم قضایی برای مراجعه کمتر ساکنان روستاها به دادگاه‌های شهر برای طرح دعاوی خود دانست. کارکردی که امروزه شوراهای حل اختلاف بر عهده دارند.
قدمت این خانه به دوره پهلوی دوم برمی‌گردد که پس از پیگیری‌های اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمان این اثر در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و ثبت نخستین خانه انصاف به شهرستان زرند اختصاص یافت.
امروز ایوان این خانه به صورت سالنی بزرگ با اتاق‌هایی در دو طرف آن در‌آمده است البته در کنار آن اتاق‌هایی به عنوان مطبخ و انباری نیز وجود دارد، در ساخت این بنا استاد‌کارانی همچون قنبر رحمانی، حسین‌جان رحمانی، اکبر رحمانی و ضیا متصدی نقش داشته‌ا‌ند.
همانند بسیاری از خانه‌های نواحی جنوبی ایران مصالح به‌کار رفته در این بنا خشت خام با گل است به‌طوری‌که سقف‌های گنبدی شکل به فرم گهواره‌ای و گرد بر روی پی‌هایی به قطر ۱متر که روی آن با اتصالات چوب درخت چنار بهم وصل شده‌اند قرار گرفته‌اند. همچنین قوس‌هایی که بر روی درگاه‌ها قرار گرفته‌اند به وسیله گچ و چوب درخت انار درست شده‌اند. از طرفی سالن و ۲ اتاق با گچ سفیدکاری شده و اتاق‌های دیگر با کاهگل اندود شده است به جز یک اتاق، سالن و اتاق‌های دیگر با موزاییک مفروش شده است که هنوز کاملا سالم هستند. حیاط نیز با موزاییک و قسمتی با آجرهای مربع شکل مفروش بوده که به دلیل گذر زمان و عوامل طبیعی دچار فرسایش زیاد شده‌اند.
همه در‌های این خانه از چوب گردو ساخته شده بودند که متاسفانه در سال‌های اخیر تخریب شده است و امروز در‌های آهنی جایگزین آنها شده است.
منبع:میراث آریا
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.