تنگه هایقِر فیروزآباد، یادآور پیروزی تاریخی و ظرفیتی گردشگری

به گزارش خبرنگارایرنا، این تنگه زیبا یکی از جاذبه های گردشگری استان فارس است که مورد توجه گردشگران خارجی و داخلی قرار گرفته و در فصل بهار همراه با طبیعت جذابش پذیرای عده زیادی از علاقه مندان است.
این مکان، تداعی کننده نبرد عشایر جنوب فارس علیه استعمارگر انگلیس است.
به روایت برخی کتاب‌های تاریخی، سیاست‌های استعمارگرایانه‌ انگلیس و نیز بروز ناامنی و بی‌ثباتی در ایران به همراه آماده شدن اروپا برای آغاز جنگی خانمان‌سـوز، روزهــای سختی را برای ایران رقم زد؛ روزهایی که در اوج جنگ جهانی اول با حضور انگلیس در جنوب ایران و گسترش ناامنیِ جاده‌ها به ویژه در فارس همراه شد اما در همین زمان نیروهای ایلیاتی و عشایری قشقایی در آنجا حضور داشتند که به رهبری صولت الدوله قشقایی یکی از مهم ترین و گسترده ترین مقاومت‌ها را علیه نیروهای انگلیسی انجام دادند.
بر این اساس، نخستین درگیری میان قشقایی ها با انگلیسی ها هنگامی اتفاق افتاد که طوایف قشقایی در کوچ بهاره خود به طرف مناطق ییلاقی بودند در این میان دسته ای از تیره حاجی محمدلوی طایفه دره شوری در نزدیکی خان زنیان ساکن شدند و گم شدن ۲ راس الاغ بارکش مربوط به پلیس جنوب باعث درگیری آنها شد.
بر اساس  برخی منابع تاریخی، قشقایی ها در نبرد آق چشمه با انگلیسی ها، نخست شکستی بر آنها وارد آوردند اما نیروهای کمکی انگلیس با توپ و مسلسل هایی که داشتند، آنها را غافلگیر کردند اما قشقایی ها دست از مقاومت برنداشتند و تلفاتی بر انگلیسی ها وارد کردند.
جیمز فردریک مابرلی در کتاب عملیات ایران در توصیف سواران قشقایی می نویسد: اسب های توانمند و چالاکشان از هر فراز و نشیبی  می گذشتند و عشایر که تا بُن دندان مسلح بودند در این نبرد شجاعانه جنگیدند و برای حمله به طرف مقابل یا محاصره آنها از هیچ فرصت فروگذار نکردند. به این صورت انگلیسی ها که در جنگ با قشقایی ها در حال شکست بودند به طرف شیراز عقب نشینی کردند تا موضع پلیس جنوب را در شهر استحکام بخشند.
سرانجام در خرداد و تیر ۱۲۹۶ خورشیدی نیروهای انگلیسی در شیراز به وسیله ایلات عشایر محاصره شدند و صولت الدوله همچنان در شهرهای جنوبی فارس علیه انگلیسی ها فعالیت می کرد تا اینکه فرمانفرما از والی گری فارس برکنار و مصدق السلطنه که هنگام بازگشت از اروپا به ایران در شیراز توقف و حضور داشت به وسیله گروهی از بزرگان شیراز برای ساماندهی اوضاع دعوت شد تا مسوولیت والی گری فارس را بپذیرد.

تنگه هایقِر کجاست؟
این تنگه در روستای رودبال واقع در فاصله ۳۵ کیلومتری فیروزآباد فارس قرار دارد که به نام گرند کانیون ایران شهرت دارد، ارتفاع این تنگه ۴۵۰ متر است و حدود هشت تا ۱۴ کیلومتر طول دارد و در عمق آن نیز رودخانه قره آقاج از میان آن عبور می کند.
جاده آسفالته و پر پیچ و خم  منتهی به تنگه هایقِر پس از گذشتن از سدی که هم اینک در حال ساخت است، همراه با درختان سبز در  دامنه کوه ها و وجود گله های عشایر بر زیبایی این منطقه افزوده است.

گونه های گیاهی
در این منطقه گونه های گیاهی همچون بنه، بادام کوهی ( الوک ) کُل خُنگ، گیاه تربین که در رنگ رزی به کار می رود ، درخت ارژن، کهکم، آویشن، ریواس، انار،گیلاس وحشی، کتیرا، گل گاوزبان و گل بنفشه و کندو های عسل طبیعی و گیاه ّتلو  نیز وجود دارد.
همچنین، خرس ، پلنگ ،کفتار ، روباه ، کَل ، بُزکوهی ، میش ،قوچ و پازن ، هم در این منطقه وجود داشته که بسیاری از این گونه ها از جمله خرس نسل آن از بین رفته اما پلنگ در این کوه ها دیده شده است .

خاطرات زیادی در تنگه هایقِر دارم
عظیم بهزادی یکی از عشایر  ایل قشقایی  که ۸۴ سال سن دارد به خبرنگار ایرنا گفت: تمام عمرم را در کوه های این منطقه گذرانده ام و خاطرات زیادی در تنگه هایقِر دارم.
بهزادی در مورد اینکه چرا نام تنگه را هایقِر گذاشتند، افزود: زمانی که سربازان انگلیسی این تنگه را اشغال کردند، دلیر مردان قشقایی در نبردی سخت آنها را شکست دادند و زمانی که پیروز شدند فریاد بر آوردند، های قِر، های قِر به معنی مُردن متجاوزان انگلیسی .
وی اضافه کرد: زندگی ما در چادر (ایشون)  گذشت و طی این سال ها حیوان هایی از جمله کفتار، پلنگ،روباه، گراز،گرگ همچنین میش، قوچ، کَل، بُز و پازن را بارها دیده ام و بارها شنیده ام در این منطقه به دلیل وجود رودخانه، خرس هم دیده شده است اما هم اینک از این حیوان خبری نیست.

مسوولان میراث فرهنگی به این منطقه زیبا سر و سامان دهند
این مرد کهنسال عشایر با بیان اینکه تنگه هایقِر بهترین مکان برای گردشگردی است، گفت: امیدوارم مسوولان سازمان میراث فرهنگی به این منطقه زیبا سر و سامان دهند و امکانات رفاهی و بهداشتی و همچنین با زدن تابلو به ویژه در فصل تابستان و بهار، وجود مارهای سمی را هشدار دهند.
بهزادی با بیان این که گیاهان دارویی همچون آویشن، گل بنفشه، گل گاوزبان ، کهکم ، بنه ، کُل خُنگ، کتیرا در این منطقه به طور طبیعی رشد می‌کند گفت: با وجود سن زیاد، هنوز هم با طناب به ارتفاع های این تنگه می روم و عسل طبیعی به دست می آورم .

عروس و دامادهای قشقایی به رسم یادبود در تنگه هایقر عکس می گیرند
مربی فدراسیون کوهنوردی که اهل شهرستان فیروزآباد است هم به خبرنگار ایرنا گفت:  با توجه به جذابیت های زیاد تنگه هایقِر ، عروس و داماد های ایلات قشقایی به رسم یادیود در این تنگه عکس و فیلم می گیرند.
ناصر جعفری زاده افزود: در زمان اشغال این منطقه زیبا و سرسبز با جویبارهای روان و آبشار های جذاب، جنگ سختی میان اشغالگران انگلیسی و عشایر ایل قشقایی صورت می گیرد.
وی اضافه کرد: زمانی که اشغالگران انگلیسی به دست عشایر دلیر به هلاکت می رسیدند، آنها فریاد بر می آوردند  آهای قِر که قِر در لغت به زبان ایل قشقایی که ترکی است معنی مُردن می دهد به همین جهت نام این تنگه با صفا را هایقِر گذاشتند.

زیبایی های این تنگه قابل قیاس نیست، رسیدگی شود 
این کوهنورد که تاکنون قُله های زیادی را در ایران فتح کرده است ادامه داد: بیش از ۳۰ سال سابقه کوهنوردی دارم و اکثر قله های ایران و قله آرارات در ترکیه را فتح کرده ام اما زیبایی هایی که در ارتفاعات تنگه هایقر وجود دارد با آنها قابل قیاس نیست از این رو باید به این منطقه زیبای گردشگری رسیدگی شود برای همین است که تنگه هایقر را با تنگه گرند کانیون واقع در آمریکا تشبیه می کنند.
گرند کانیون (Grand Canyon ) یک دره عمیق در ایالت آریزونا امریکاست که رودخانه کلرادو از میان آن عبور می کند به همین جهت تنگه هایقر را به گرند کانیون ایران تشبیه کرده اند.
جعفری زاده ادامه داد: در این منطقه ورزش های کوهستانی از جمله پرش، صخره نوردی، دره نوردی و با وجود رودخانه و آبشارهای طبعیعی  با ارتفاع ۴۵۰ متر می شود بسیاری از ورزش ها حتی قایق سواری را دراین منطقه راه اندازی کرد و حتی تله کابین هم می شود، راه انداخت.
این مدرس کوهنوردی ادامه داد : در فصل زمستان با وجود بارندگی جویبارها و آبشارها روان می شوند اما برای استفاده در فصل های دیگر می شود آب های جاری شده ر ا در تنگه مهار کرد و با پمپاژ به ارتفاع بُرد تا آبشارها مرتب به ویژه در فصل تابستان جاری باشندهر چند سد هایقر نیز چند سالی است عملیات تکمیلی آن متوقف مانده است.

عروس کُش
وی گفت: در زمان های قدیم در قلمدان یک و ۲ این منطقه، عروس و دامادی سوار براسب برای به جا آوردن آداب و رسوم گذشته در ارتفاعی  که گردشگران هم اینک برای گرفتن عکس حضور می یابند، حضور یافتند که اسب عروس رَم می‌کند و از کنترل خارج شده و به داخل دره که ۴۵۰ متر عمق دارد، سقوط کرده بود.
جعفری زاده  اضافه کرد: از این رو این ارتفاع خطرناک به نام عروس کُش نام گذاری کرده اند و جالب اینکه گردشگران برای گرفتن عکس یادگاری تا لبه پرتگاه می روند و هیچ علائم هشداری هم نصب نشده و بسیار خطرناک است.

کمبود پارکینگ و امکانات رفاهی
جعفری زاده  که عضو گروه امداد و نجات هلال احمر فارس است می گوید: به نظرم برای رفاه حال گردشگران در این تنگه دیدنی نیاز است که امکاناتی همچون سرویس بهداشتی ، محل پارک خودرو  و قرارگاه های کوهستانی ساخته شود تا پس از گذر از شرایط شیوع کرونا، بتوان از ظرفیت‌های این منطقه برای توسعه گردشگری استفاده کرد.

سال ها به دنبال فرصت بودم تا تنگه هایقر را ببینم
یک گردشگر که با خانواده از شیراز به تنگه هایقر سفر کرده است به خبرنگار ایرنا گفت : نام فیروزآباد همیشه برای من یاداور تاریخ باشکوه ایران در دوره ساسانیان است.
محمد جواد خواجه یار ادامه داد:  جاهای گردشگری زیادی در فارس و ایران  دیده ام تا اینکه برای اولین بار نام تنگه هایقر را شنیدم ،تنگه ای که آن را با گرند کانیون امریکا تشبیه می کنند  و همین توصیف کافی بود که با تمام وجود بخواهم  این شکاف طبیعی را از نزدیک تماشا کنم.
وی اضافه کرد: مسیر شیراز تا تنگه هایقر سرشار است از یادآوری‌های تاریخ و زیبایی‌های طبیعت؛ ۲۰کیلومتر بعد از فیروزآباد به سمت شهرستان قیرو کازرین  یک جاده پر پیچ و خم کوهستانی با آوای پرندگان بهاری پشت سر گذاشتیم و به هیچ عنوان انتظار اینکه چنین دره شگفت انگیزی وجود دارد را نمی کردم.
این گردشگر ادامه داد: بعد از گذشت ۱۰ دقیقه بالای گردنه رسیدیم، آخرین نقطه ای که جاده و دره کنار هم هستند، تصاویر عجیب باشکوهی وجود داشت که با دیدن آن احتیاط کردن رو هشدار می‌دهد.

ایستادن کنار تنگه، دل شیر می‌خواهد
خواجه یار افزود: دره عمیق و زیبایی است که ایستادن کنار دیواره های آن دل  شیر می‌خواهد؛ بیشتر گردشگران مواظب هستند تا به لبه پرتگاه با عمق ۴۵۰ متر نروند و زمانی هم که نزدیک این دره عظیم می شوند عظمت این دره را با جسم و جان درک می‌کنند.
وی گفت: رودخانه‌ای سبز رنگ از کف دره پیداست و انواع پرنده هایی که  از درون  دیواره های تنگه با آواز به پرواز درمی آیند؛ اینها جلوه زیبایی را به این تنگه جذاب و تاریخی داده است و زمانی که ازآن جدا می شوی دوباره دلت برای تنگه هایقر تنگ می شود.

نگاه ویژه به این تنگه شود
خواجه یار با بیان اینکه باید مسوولان میراث فرهنگی و گردشگری فارس بیشتر به این دره زیبا نگاه کنند، افزود: تابلوهای هشدار دهنده، حفاظ کردن لبه پرتگاه ها، سکوهای نشستن، امکانات رفاهی،  سرویس بهداشتی ، ایجاد پارکینگ نیاز این منطقه زیبای گردشگری است که می‌تواند پذیرای گردشگران داخلی و خارجی بیشتری  باشد .

وصف این تنگه زیبا را شنیده بودم اما
همچنین گردشگر دیگری که با خانواده از شیراز به تنگه هایقرآمده بودند به خبرنگار ایرنا گفت: وصف این تنگه را بارها شنیده بودم اما تا زمانی که از آن دیدن نکنید ، به عظمت و زیبایی آن پی نخواهد برد.
سمیرا آل منصور ادامه داد: طبیعت زیبای بهاری همراه با پرواز و آوای پرندگان و وجود گونه های گیاهی این منطقه را زیباتر کرده است و زمانی هم که آنجا را ترک می کنی  دلت برای چنین پدیده بی نظیر که بوی تاریخی هم می دهد، بیشتر تنگ می شود.
وی اضافه کرد: این تنگه زیبا و بکر نماد مقاومت مردمان ایل قشقایی است که با تمام وجود در برابر اشغالگران انگلیسی جنگیدند وآنها را از منطقه بیرون کردند تا این تنگه به نام هایقر فریاد برآمده از خشم ایل قشقایی، نام گذاری شود و از مسوولان سازمان گردشگری و میراث فرهنگی فارس می خواهم به این منطقه زیبا و توریستی نگاه بیشتری  داشته باشند.

نیوشا عقیلی از شیراز دیگر بازدید کننده از این تنگه است و در گفت و گو با خبرنگار ایرنا،اظهار داشت: بارها وصف این تنگه جذاب را شنیده بودم برای همین تصیم گرفتیم به همراه  خانواده از آن بازدید کنیم.
وی اضافه کرد: برایم خیلی جالب بود زیرا تاکنون این طبعیت بکر همراه با وجود آبشارها و عظمت دره ها که در کف آن رودخانه ای نیز وجود دارد را ندیده بودم .
عقیلی گفت : به نظرم باید  به این  منطقه گردشگری نگاه ویژه شود و امکاناتی از جمله پارکینگ احداث شود زیرا در این جاده کوهستانی، توقف خودروها در کنار جاده می‌تواند خطراتی را ایجاد کند.

جشنواره راه رفتن بر روی طناب توسط ایران و ایتالیا

یازدهم فروردین ماه ۱۳۹۸ مسوول اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان فیروزآباد از توابع استان فارس گفته بود: جشنواره راه  رفتن بر روی طناب توسط طناب بازان ایران و ایتالیا در دو نوبت صبح و عصردر تنگه هایقرمعروف به گرندکانیون ایران در شهرستان فیروزآباد استان فارس برگزار شد.
وی افزوده بود: استان فارس، در کنار جاذبه‌های گردشگری و تاریخی منحصر به فرد، ظرفیت لازم برای ایجاد جاذبه های جدید به خصوص در حوزه طبیعی و ورزشی را داراست و می توان با فراهم نمودن زیرساخت‌ها مناسب، در این شاخه گردشگری، رشد جذب گردشگر را داشت.
وی ادامه داد: شهرستان فیروزآباد، اقدامات خود را برای جذب گردشگران ورزشی داخلی و خارجی آغاز کرده است زیرا این منطقه دارای پدیده‌های کم‌نظیری چون پستی بلندی‌های عجیب، رنگ‌های متنوع در صخره‌ها و دیواره‌های بلند دره و رودخانه پرآب جاری در کف است.

منبع:ایرنا