گذرنامه‌های واکسن، راهکاری برای گردشگری ایمن؟

گذرنامه‌های سلامتی یا واکسن بسیاری در جهان ارائه شده که در ذیل برخی از آن‌ها ذکر شده است.

کارت سبز دیجیتال (Digital Green Certificate) که با عنوان گواهی سبز دیجیتال شناخته می‌شود از ابتکارات گذرنامه واکسن است که توسط  کمیسیون اروپا برای استفاده در میان کشورهای اتحادیه اروپا پیشنهاد شده است. کارت سبز که به‌عنوان گواهینامه واکسن ارائه می‌شود، برای مسافرانی که واکسینه شده‌اند تا ۶ ماه از دوز دوم واکسیناسیون معتبر خواهد بود. علاوه بر این، افراد بهبود یافته از بیماری کووید نیز می‌توانند تا پایان ماه ژوئن (تیرماه) از این کارت‌ها استفاده کنند.

گذر سبز را فقط وزارتخانه‌های بهداشت کشورها صادر می‌کنند، به این معنی که سایر دفاتر مانند HMO (سازمان نظام ارجاع خدمات پزشکی) یا محل کار مجاز به صدور نیستند. در حال حاضر، سالن‌های ورزشی، استخرهای شنا، رستوران‌ها، کافه‌ها، هتل‌ها، استادیوم‌ها و سایر مکان‌های برگزاری مراسم در منطقه اتحادیه اروپا و برخی از کشورهای غیر اتحادیه اروپا مانند کشور ایسلند، لیختن‌اشتاین، نروژ و سوئیس از این گواهی استفاده می‌کنند.

گذر مشترک، محصولی از همکاری بین مجمع جهانی اقتصاد (WEF)، سازمان غیرانتفاعی به نام Common Project و بنیاد راکفلر (نهاد خصوصی در زمینه فعالیت‌های بشردوستانه) است که به کاربران امکان دسترسی به سیستم داده‌های سلامت، ثبت ملی یا محلی یا سوابق شخصی دیجیتال سلامت را می‌دهد. طرح گذر مشترک در لندن، نیویورک، هنگ کنگ و سنگاپور به صورت آزمایشی انجام می‌شود.

در حال حاضر، گذر مشترک در بسیاری از خطوط هوایی از جمله شرکت هواپیمایی کاتای پسیفیک هنگ‌کنگ، جت‌بلو آمریکایی، لوفت‌هانزا آلمانی، کانتاس استرالیایی و یونایتد ایرلاینز آمریکایی و چند فرودگاه بین‌المللی دیگر مانند فرودگاه توکیو، هیترو لندن و لیبرتی نیوآرک استفاده می‌شود.

برنامه IATA Travel Pass ابتکاری است که توسط انجمن بین‌المللی حمل ونقل هوایی یاتا (IATA) آغاز شده و به‌عنوان یک برنامه تلفن همراه برای کمک به کاربران در ذخیره و به روزرسانی مدارک لازم مانند نتایج آزمایش یا وضعیت واکسیناسیون به کار گرفته شده است. یاتا، وظیفه نظارت بر کیفیت و امنیت پرواز ایرلاین ها و فرودگاه‌های مختلف در سراسر جهان را بر عهده دارد.  IATA Travel Pass به‌عنوان یک برنامه انحصاری برای شرکت‌های هواپیمایی در نظر گرفته می‌شود، زیرا کمک می‌کند تا از اطلاعات محرمانه بین دولت‌ها، آزمایشگاه‌ها، هواپیمایی‌ها و مسافران اطمینان حاصل شود. بیش از ۷۰ کشور از این برنامه  پشتیبانی می‌کنند و بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی از جمله هواپیمایی ژاپن، سنگاپور، قطر، امارات، هواپیمایی امارات متحده عربی، گروه خطوط هوایی بین‌المللی (شرکت هلدینگ هواپیمایی انگلیسی-اسپانیایی) و مالزی، کوپا ایرلاینز (شرکت هواپیمایی پاناما)، رواندایر، نیوزیلند و بسیاری دیگر در حال آزمایش آن هستند.

Digital Health Pass توسط شرکت فناوری IBM در آمریکا ساخته شد تا به بازگشت مردم به اماکن عمومی مانند محل کار، مدارس، استادیوم‌ها یا فرودگاه‌ها کمک کند و اطلاعاتی از جمله دمای بدن، هشدار قرار گرفتن در معرض ویروس، نتایج آزمایش بیماری کووید- ۱۹ و وضعیت واکسیناسیون را باهم ادغام می‌کند.

علاوه بر چهار نوع گواهی سلامتی یا واکسن فوق، برخی دیگر از کشورها مانند یونان، قبرس و سیشل در شرق آفریقا و بخش‌های خصوصی نیز مقررات و ابتکارات سفر مانند برنامه واکسیناسیون را اعمال می‌کنند. خطوط هوایی آمریکا همچنین برنامه‌ای به نام VeriFLY ایجاد کرده است تا به مسافران کمک کند تا مدارک مورد نیاز مقصد و همچنین نتایج آزمایش‌ها و وضعیت واکسیناسیون را به راحتی به روز کنند، اما استفاده جهانی از گذرنامه‌های واکسن هنوز با مشکلاتی که در ذیل آمده مواجه است.

اولین مشکل تولید این گذرنامه‌های واکسن مربوط به واکسن مورد تایید است. در حال حاضر، واکسن‌های بسیاری توسط کشورهای مختلف ساخته شده است. سوال این است که چه واکسن‌هایی توسط کشورها و مقصد پذیرفته می‌شوند. اگر گردشگران با یکی از واکسن‌هایی که مورد تایید مقصد نیستند، واکسینه شوند، به این معنی است که با داشتن گذرنامه واکسن هم اجازه ورود نخواهند داشت.

دوم، بین ارائه‌دهندگان خدمات مانند خطوط هوایی، هتل‌ها یا آژانس‌های مسافرتی و مقصد در بکارگیری گذرنامه واکسن هیچ‌گونه هماهنگی ارائه نشده است.  به‌عنوان مثال، شرکت هواپیمایی آل نیپون ایرویز ژاپنی از سه نوع گواهی واکسن (Common Pass، VeriFLY، IATA Travel Pass) برای تسهیل خدمات در ارائه گذرنامه استفاده می‌کند. با این حال، هنوز سیاست‌ها و مقررات جداگانه‌ای در مورد بازگشایی و همچنین شرایط مختلف واکسن در هر کشور وجود دارد. بنابراین، شرکت‌های هواپیمایی یا مسافرتی که فقط یک نوع گذرنامه واکسن دارند، ممکن است با مشکلاتی در کار روبرو شوند زیرا محدود به مقصد خاصی هستند.
سوم  اینکه آیا گذرنامه واکسن به‌طور گسترده‌ای استفاده می‌شود یا به اجرای برنامه واکسیناسیون هر مقصد بستگی دارد. با ورود بسیاری از واکسن‌ها به بازار در مدت کوتاه، بسیاری از مقاصد در مورد تحقیق، انتخاب و تصمیم‌گیری برای اجرای برنامه‌های واکسیناسیون مناسب برای افراد خود بسیار محتاط  خواهند بود. علاوه بر این، استفاده از واکسن برای همه افراد بسیار وقت‌گیر خواهد بود و احتمالا یک سال به طول می‌انجامد و این امر به‌طور قابل توجهی بر زمان بازگشایی مقصد تاثیر خواهد داشت، چه رسد به اینکه در گذرنامه واکسن در سراسر جهان استفاده شود.

نیوز نوشت، سازمان‌های جهانی مانند سازمان بهداشت جهانی هنوز در حال ایجاد دستورالعمل‌ها و چارچوب‌های کامل برای گواهینامه‌ها یا گذرنامه‌های واکسیناسیون دیجیتال هستند تا هرگونه ابتکار عمل در مورد گذرنامه‌های واکسن در تمام مقاصد پذیرفته شود. علاوه بر این، سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) نیز تاکید کرد که استفاده از گواهینامه واکسیناسیون نقش بسیار مهمی به ویژه برای شروع ایمن گردشگری بین‌المللی دارد. UNWTO همچنین خواستار استانداردسازی و دیجیتالی‌شدن در سراسر جهان است تا بتوانیم سیستم صدور گواهینامه مشخص و یکپارچه داشته باشیم که توسط همه مقاصد شناخته شود.