تخریب خانه «سرلشگر ضرابی»

شهرام شهریار،  فعال میراث فرهنگی از تخریب کامل مجموعه‌ای تاریخی در تهران خبر داد که پیش‌تر بخش‌هایی از آن در محله فروزش تهران تخریب شده بود و حالا دیگر از خاطرات جمعی شهر حذف شده است.

او در این مطلب درباره‌ این خانه تاریخی و وضعیت آن در چند سال گذشته این‌طور آورده است: «آخرین بخش‌های باقی‌مانده از عمارت سرلشگر ابراهیم ضرابی، رئیس شهربانی کل کشور و دارای نشان ذوالفقار تخریب شد. خانه سرلشگر ابرهیم ضرابی در محله امیریه و ابتدای خیابان فروزش قرار داشت. خانه سرلشگر ابراهیم ضرابی با نظر دیوان عدالت اداری مجوز تخریب گرفت و برای همیشه از خاطرات جمعی شهر تهران محو شد.

مجوز اولیه تخریب خانه در آذرماه سال ۹۶ صادر شد اما چون مجوز یک‌ساله بود، مالک فعلی مجددا درخواست پروانه تخریب نوسازی کرد که با مخالفت شهردار منطقه ۱۱ و استعلام مجدد از میراث روبه‌رو شد. اما شعبه سوم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به تخریب این اثر ارزشمند رای داد.

این خانه تاریخی که در ابتدا خیابان فروزش (معروف به مهدیخانی) قرار دارد، هیچ‌گاه در فهرست آثار ملی کشور به ثبت نرسید و به نام‌های خانه «سرلشگر ابراهیم ضرابی»، «پری ضرابی (همسر علی مینویی)» و «مداح سید غم‌خوار» معروف شده است.

این خانه طبق نقشه دارالخلافه در اوایل پهلوی اول در باغات آقا میرزا محمد ناظر بنا شده بود، سلطان ابراهیم خان کاشی که بعدها به دلیل رشادت در جنگ تنگ زاهد شیر نشان ذوالفقار گرفت، نام خود را به ضرابی تغییر داد و به سرلشگر ابراهیم ضرابی شهره (معروف) شد.

براساس تاریخ شفاهی و گفت‌وگو با معتمدان و ساکنان قدیمی محل، بخش‌های بسیاری از خانه سرلشگر ابراهیم ضرابی در سال‌های معاصر تخریب و تنها بخشی از اصطبل خانه باقی مانده بود که در اختیار مداحی به نام سید غمخوار قرار داشت، می‌گویند سید غم‌خوار همیشه با اسب خود به هیئت‌های عزاداری می‌رفت و روضه می‌خواند.

خانه سرلشگر ابراهیم ضرابی دو بنا اندرونی و بیرونی داشت، بنا بیرونی در بخش جنوبی زمین قرار داشت و سردر آجری و سنتوری آن نظر هر بیننده‌ای را جلب می‌کرد. بنای بیرونی در دو طبقه ساخته شده بود. بنای اندرونی عمارتی یک‌طبقه و یک سالن هفت‌دری بود که بالای هر پنجره تزئینات گچ‌بری زیبایی قرار داشت.

در اسناد این خانه چنین قید شده است: «خانه شمالا به دیوار خانه حبیبه و عیال کاکا علی، شرقا به خانه حبیبه و عیال کاکاعلی، جنوبا به خیابان سرآب وزیر و غربا به ایوان خانه میرزا غلامحسین خان»»

در بخش دیگری از این گزارش این‌طور آمده است: «آیت‌الله ‌تنکابنی که خانه‌اش بین بازارچه نو و بازارچه میدان شاپور بود معمولاً روز عاشورا پای برهنه برای عزاداری به این محدوده می‌آمد. کوچه لب تشنه (شهید علی توحیدی) محل ظاهر شدن آب سراب وزیر بود. یعنی قنات مظهرش این‌جا بوده است. عزاداران حسینی تا ظهر عاشورا مشغول عزاداری بودند و آب نمی‌خوردند. آن‌ها و به‌ویژه بچه‌ها به یاد امام حسین (ع) تا ظهر لب به آب نمی‌زدند. در پایان مراسم و هنگام ظهر که به این محدوده می‌رسیدند بعد از نماز ظهر عاشورا، آیت‌الله ‌تنکابنی این‌جا لبیک یا حسین(ع) می‌کشید و بعد جامی را داخل سراب وزیر می‌زد و اول به بچه‌ها آب می‌داد.

خانه سرلشگر ابراهیم ضرابی بعد از اتفاقات سال ۱۳۵۷ توسط ستاد اجرایی فرمان امام مصادره شد و در اسناد نام مالکان زیادی به چشم می خورد؛ علی، قاسم، غلامحسین و محمدعلی مینویی ، عزیزالله غفاری، قاسم، غلامحسین و نصرالله پنبه‌چی، بهمن و حسن حسین‌زاده، حسین و بابک اخلاقی و زهرا فراهانی.»

سفرنویس نوشت، او همچنین تاکید کرده است که «مالک ملک شرقی هم در فکر تخریب بنا است، اما فعلا بخشی از سردر را حذف فیزیکی کرده است.»