زمان تحول در موزهداری فرارسیده است
داشتن موزه‌های معتبر با گنجینه گرانبها نشانه اعتبار، قدمت و اصالت کشورها بوده و در این میان ایجاد و فعال بودن موزه یکی از مهم‌ترین دستاوردها و روش‌های نشر فرهنگ عمومی است.
نگرش امروزی، جایگاه موزه را از محل نگهداری و تماشای اشیای تاریخی به محلی با مشخصات یک مرکز پژوهشی، آموزشی و فرهنگی برای گذران مطلوب اوقات فراغت با رهاوردهای علمی و تربیتی تبدیل کرده است.
فعالیت چند جانبه موزه با محوریت گردآوری، نمایش، حراست، حفاظت، مرمت، آموزش، پژوهش و معرفی با هدف ایجاد برقراری ارتباط میان بشر دیروز و امروز و به چالش کشیدن احساس و اندیشه است. موزه حافظه تاریخ، فرهنگ و هنر محسوب می‌شود.
موزه‌ها ابزار مهم تبادل فرهنگی، نزدیکی و غنی‌سازی فرهنگ‌ها و توسعه همکاری و صلح بین مردم هستند بنابراین می‌توان گفت، موزه‌ها همواره یکی از ارکان مهم برای توسعه پایدار در جامعه محسوب می‌شوند.
پس از شیوع و گسترش بی‌محابا و ناگهانی کرونا ابعاد گوناگون زندگی و روابط اجتماعی از کار و تحصیل گرفته تا بازدید و سفر دچار تغییرات بسیاری شده است. با پیشرفت تکنولوژی و گسترش فضای مجازی و دسترسی عموم به آن، علاقمندان به موزه‌گردی، تاریخ، فرهنگ و هنر با استفاده از شرایط موجود می‌توانند از تورهای مجازی بهره‌مند شوند.
یکی از سرگرمی‌ها و تفریحات دوران قرنطینه با توجه به منع رفت‌وآمد، عدم تجمع و رعایت فاصله اجتماعی در روزهایی که شرایط سفر و بازدید حضوری از جاذبه‌های گردشگری و موزه‌ها امکان‌پذیر نیست، بازدید مجازی از موزه‌های ایران و جهان است، این موضوع بدون شک یکی از فعالیت‌های خلاقانه و مفید محسوب می‌شود.
لازمه گستردگی سفرها و تکنولوژی در دنیای امروز، استفاده از فرصت‌ها و امکانات موجود است. هر چند لذت بازدید مجازی جایگزین حس خوشایند بازدید حضوری و دیدن آثار تاریخی از نزدیک نمی‌شود اما همه‌گیری کرونا مزید بر علت شد تا طرح‌هایی که سال‌ها تئوری بود در مدت زمان کوتاهی عملیاتی شود.
این روزها با توجه به شیوع کرونا فرصت خوبی برای بازدید از گنجینه‌های ارزشمند تاریخ و فرهنگ ایران‌زمین در قالب تورهای مجازی بدون نیاز به حضور فیزیکی و به صورت آنلاین ایجاد شده است و همزمان با اعلام محدودیت‌ها و تعطیلی موزه‌ها و اماکن تاریخی مدیران مجموعه‌ها با استفاده از فرصت به وجود آمده اقدام به ایجاد زیرساخت‌ها و امکانات لازم به منظور بازدید مجازی کردند.
هر چند کرونا آسیب انکارناپذیری به موزه و موزهداری وارد کرد اما عاملی برای جهش فعالیت مجازی موزه‌ها بود و در این میان یکی از بهترین راه‌ها برای تبدیل بحران به فرصت و بهره‌مندی از فرصت به وجود آمده استفاده از روش‌های خلاقانه و جدید در فضای مجازی برای ایجاد ارتباط، پویایی و جذب مخاطب است.
نا گفته نماند که برگزاری تورهای مجازی و مجازی کردن امکان بازدید از موزه‌ها به تحقق شعار جهانی سال موزه‌ها یعنی برابری، فراگیری و تنوع کمک کرد و با ایجاد شرایط برابر امکان بازدید از موزه‌ها را برای همه اقشار اجتماع فراهم کرد.
ایران نیز مانند سایر کشورها در این زمینه فعالیت‌هایی داشت و برنامه‌هایی در موزه‌هایی مانند موزه ملی ایران و موزه ایران‌باستان اجرایی شد. فرهنگ بازدید از موزه‌ها چه به صورت حضوری چه مجازی نیازمند آموزش و آگاهی است و باید در اولویت قرار گیرد.
هر چند به‌رغم تنوع و گستردگی زیاد از نظر تعداد موزه‌ها و آثار موجود و با توجه به غنای فرهنگی و اصالت باستانی، قبل از همه‌گیری نیز استقبال از آن‌ها کم بود اما ضعف زیرساخت‌ها وعدم برنامه‌ریزی مدون در کنار مدیریت ناکارآمد از دیگر دلایل استقبال کم بازدیدکنندگان محسوب می‌شود.
تورهای رایگان و نامحدود مجازی نه تنها باعث ترغیب به دیدن آثار و ابنیه تاریخی و فرهنگی در دوره محدودیت‌ها می‌شود بلکه می‌تواند کمک کند تا بعد از مهار کرونا به راحتی در مورد مقصد حضوری بازدیدها و سفرهای خود تصمیم گرفته و علاوه بر آن امکان بازدیدی راحت، آسان و در دسترس را فراهم می‌کند.
در ابتدای برگزاری تورهای مجازی، بازدیدکننده امکان مدیریت بازدید را نداشت اما در روش جدید می‌تواند با دیگران گفتگو داشته و به دیدار اشیایی برود که علاقمند به آن است و هر چقدر می‌خواهد مکث کند. از دیگر مزیت‌های اجرای این طرح، امکان بازدید از مخزن آثار است که در حالت واقع ممکن نیست اما در تور مجازی امکان‌پذیر شده است.
انعقاد تفاهم‌نامه میان وزارت‌خانه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، برای قرار دادن پهنای باند اینترنت رایگان در اختیار موزه‌ها، حرکتی ارزشمند و نویدبخش روزهایی خوش است. به نظر می‌رسد زمان تحول در موزهداری فرا رسیده است و دائمی شدن بازدید مجازی از موزه‌ها با وجود بازگشت به شرایط عادی نیازمند برنامه‌ریزی‌های مدون و کارشناسی است تا نتیجه مطلوب حاصل شود.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.