فیضیه، نمونه درخشان مدارس اسلامی ایران
مدرسه فیضیه یکی از معروف‌ترین و مشهورترین مدارس جهان اسلام است که در قم و کنار حرم بانو فاطمه معصومه (س) قرار گرفته است و تقدیر بر آن بوده است که بزرگ‌ترین عالمان در این مکان به تدریس علوم دینی بپردازند، عالمانی چون شیخ عبدالکریم حائری مؤسس حوزه علمیه قم، روح الله موسوی خمینی رهبر کبیر انقلاب‌اسلامی روزگاری در این مدرسه بیتوته کرده‌اند.
در میدان باصفای آستانه، نرسیده به حرم مطهر کریمه اهل بیت، دست راست کمی بالاتر از درمانگاه حضرت معصومه، مدرسه فیضیه قرار گرفته است.
مدرسه‌ای بسیار قدیمی که پیش از این چندین بار مرمت و تجدید بنا شده است و حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی(ره) بیشترین نقش را در احیای این مدرسه داشته است.
در خصوص وجه تسمیه مدرسه فیضیه دو احتمال وجود دارد یکی این‌که نام مدرسه را به نام مؤسس اولیه آن یعنی فیض‌کاشانی، فیضیه نامیده‌اند و یا به علت این‌که علوم دینی در این مدرسه تدریس می‌شده و منشأ فیوضات بوده است به فیضیه مشهور شده است.
بنای مدرسه چهار ایوانی است و دو طبقه با ۴۰ حجره تحتانی متعلق به دوره قاجار و ۴۰ حجره فوقانی متعلق به قرن ۱۴ هجری قمری است که به اهتمام حضرت آیت‌الله حائری یزدی در بالای حجره‌های پیشین در گرداگرد حیاط مرکزی بنا شده است. گچ‌بری‌های زیبا و چشم‌نواز و کاشی‌های هفت رنگ به کار رفته در ایوان‌ها، هر بیینده‌ای را به خود فرا می‌خواند. قدیمی‌ترین بخش مدرسه، ایوان جنوبی آن است که مزین به کاشی‌کاری‌های زیبا متعلق به دوره صفوی است. معماری مدرسه انسان را به یاد مساجد اسلامی قرون گذشته می‌اندازد.
به اعتبار برخی متون تاریخی، این بنا از میانه قرن ششم هجری قمری وجود داشته و در عصر صفوی تجدید بنا شده است. بر سر در ورودی مدرسه از طرف صحن عتیق حرم حضرت معصومه، نام شاه طهماسب صفوی دیده می‌شود. فتحعلی شاه قاجار نیز در آبادی مدرسه نقش به سزایی داشته است. در حین تماشای حجره‌ها ناخودآگاه یکی از حجره‌ها توجه رهگذری را به خود جلب می‌کند، حجره شماره ۲۰ متعلق است به مؤسس و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی (ره) است. وسوسه‌های تاریخ آدمی را وادار می‌کند که سری به این حجره بزند، تا با روزگاری که سیدروح الله، بخشی از زندگی‌اش را در آنجا سپری کرده است، آشنا شود.
گفته شده است در دوره‌ای پس از رحلت فیض کاشانی این مدرسه رونق خود را از دست می‌دهد تا حدی که که دراویش در حجره‌ها ساکن می‌شوند و طلاب برای فراگیری دروس حوزی به‌جای قم به اصفهان سفر می‌‍کنند، حاج عبدالکریم حائری برای زیات حضرت معصومه(س) که به قم سفر می‌کند، طلاب و علما از این سفر مطلع می‌شوند و به نزد او رفته و از ایشان می‌خواهند که در قم بماند و مدرسه فیضیه را سر و سامان دهد، او دعوت آنان را استجابت می‌کند و بدین‌گونه مدرسه فیضیه دوباره احیا می‌شود و قم به قطب علوم دینی تبدیل می‌شود. فیضیه در دوران زعامت و مرجعیت آیت‌الله صدر و آیت‌الله بروجردی نیز بازسازی شد و به شکل کنونی خود در آمد.
مدرسه فیضه خاطره پنج قرن تاریخ مهم ایران را بر دوش می‌کشد، اما تاریخ سازترین روزهای فیضیه به دهه چهل شمسی باز می‌گردد. در واقع در آن سال ها مدرسه فیضیه پایگاه مبارزه علیه حکومت پهلوی می‌شود از آن زمان به بعد نام فیضیه، امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی چنان به یکدیگر گره خورده است که نگارش تاریخ هر یک، بدون آن دیگری ممکن نیست.
سخنرانی‌های امام خمینی(ره) علیه قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی و گسترش اعتراضات مردم، فیضیه را به مرکز انقلاب اسلامی تبدیل کرد. بدین‌گونه فیضیه در کانون مبارزات سیاسی و فعالیت‌های اجتماعی تاریخ معاصر قرار گرفت. و این مدرسه محلی برای اجتماعات سیاسی و پایگاه طرفداران انقلاب شد مسأله‌ای که رژیم پهلوی از آن وحشت داشت.
در خرداد سال ۱۳۵۴ تظاهراتی به انگیره بزرگداشت خاطره شهدای ۱۵ خرداد در فیضیه برگزار شد که این مراسم نیز به شدت تمام سرکوب شد و به تعطیلی مدرسه تا پیروزی انقلاب اسلامی انجامید.
فیضیه همچنان به بلندای تاریخ ایران اسلامی ایستاده است و این مدرسه همچنان در اوج زیبایی و با وقار تمام در نزدیکی حرم حضرت فاطمه معصومه (س) پذیرای طالبان علوم دینی است و به گذشته درخشان خود در تاریخ ایران می‌بالد و همچنان در تحولات سیاسی ایران نقش اساسی دارد. این مدرسه در تاریخ ۹ بهمن ۱۳۸۶ با شماره ثبت ۲۰۷۱۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.