پویایی صنایع‌دستی در سایه کرونا
بحران‌های غیرقابل‌پیش‌بینی مانند ویروس کرونا در هر سده شاید یک‌بار رخ بدهند که در پی آن‌ها نظام زیست‌محیطی و الگوواره زندگی انسان و گاهی تمام موجودات را دستخوش تغییر قرار داده و تفکرهای فرهنگی و اجتماعی و پارادایم‌های جدیدی را برای ادامه زندگی رقم می‌زنند که این الگوها و راه‌کارهای ایجادشده برای تداوم زیست بشر در دوران پس از کرونا لزوماً ماندگار شده و تداوم می‌یابند.
در دوران کرونا پارادایم‌های کسب‌وکار و اشتغال تغییرات بسیاری داشته و اکثر آن‌ها به دنیای دیجیتال و الکترونیک سازی روی آورده‌اند.
پاندمی کرونا به‌عنوان یک بحران جهانی، تغییرات بسیاری در کسب‌وکارها به‌خصوص کسب‌وکارهای کوچک و خانگی و صنایع کوچک ایجاد نمود و برخی از این مشاغل را نیز به تعطیلی کشاند.
در کنار این مشکلات، پاندمی کرونا مزایایی نیز داشته است. یکی از این مزایا استفاده از دنیای دیجیتال و ورود برخی از کسب‌وکارها بیش از پیش به این شبکه عظیم جهانی بوده و مشاغل جدیدی را ایجاد کرده است.
استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا و پیشرفت‌های فناوری برای صنایع کوچک مقیاس و مشاغل خانگی راهکاری مناسب برای برون‌رفت از این بحران‌ها و گستردگی ارتباطات است اما کمبود زیرساخت‌های مرتبط ازجمله: عدم آموزش‌های دیجیتال مارکتینگ، ضعیف بودن اینترنت و گرانی لوازم جانبی آن، عدم آگاهی جامعه بومی از مزایای کسب‌وکارهای الکترونیک و … در شهرستان‌ها و خصوصاً روستاهای ایران باعث ورود کمتر افراد به این حوزه شده است علاوه بر این موارد وجود تحریم‌ها و مشکل فیلترینگ نیز مشکلاتی را برای کاربران شبکه‌های اجتماعی و کسب‌وکارهای اینترنتی ایجاد کرده است.
این در حالی است که؛ ورود اینترنت به حوزه کسب‌وکار و در پی آن ورود مشاغل به دنیای تجارت جهانی انقلابی عظیم در بنیادهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جوامع به وجود می‌آورد و زندگی مردم را دگرگون خواهد کرد. بدون تردید استفاده خردمندانه و برنامه‌ریزی‌شده از فناوری و دنیای دیجیتال و اعمال سیاست‌های اقتصادمبنا می‌تواند باعث ارتقاء جایگاه کشورمان در بازارها و اقتصاد جهانی شود چراکه ایران عزیزمان مملو از فرهنگ‌های اصیل و متنوع، هنرهای زیبا و منحصربه‌فرد و نیروهای انسانی توانمند بوده که توجه و تمرکز هر بیننده‌ای را به سمت خود جلب می‌کند.
با شیوع ویروس کرونا در جهان و به‌تبع آن در ایران خسارت‌های زیادی به بازار صنایع‌دستی وارد شده است. اکثر هنرمندان صنایع‌دستی محصولات خود را به‌صورت سنتی به بازار عرضه کرده و از حضور گردشگران داخلی و خارجی بهره می‌برند که با وجود این وضعیت بحرانی و تعطیلی اغلب بازارها و مجموعه‌های گردشگری اقتصاد گردشگری نیز روبه رکود گذاشته است. نبود زیرساخت‌ها، امکانات و آموزش لازم جهت جهانی‌سازی و ورود به دنیای مجازی در این دوران بیش از پیش احساس می‌شود.
این در حالی است که اغلب کشورها بیشترین بهره را از دنیای مجازی برای تبلیغات و برندسازی و ورود به دهکدهٔ جهانی در دو بخش گردشگری و صنایع‌دستی، در حال حاضر و حتی پیش از پدیدار شدن ویروس کرونا، برده‌اند.
علاوه بر صنایع‌دستی‌ای که همچنان در حال تولید و عرضه است، بخشی از صنایع‌دستی که در حال فراموشی و کم‌رنگ شدن است، نیز می‌تواند از طریق امکانات دنیای مجازی احیاء شده و وارد مدار تولید و آموزش شود. به‌عنوان مثال هنر حصیربافی در منطقه آزاد اروند در حال فراموشی بوده و بانوانی که دارای این دانش هستند یا از این دنیا رفته‌اند یا پیر شده و دیگر توانایی کار و آموزش ندارند، لذا این هنر بومی و اصیل نیازمند احیاست.
صنایع‌دستی ایران رتبه سوم جهان را در تنوع محصولات و تولیدات و جایگاه سی و نهم را در صادرات داشته که این امر می‌تواند در صورت استفاده از تکنولوژی روز دنیا درزمینهٔ بازاریابی دیجیتال مارکتینگ و ورود هنرمندان صنایع‌دستی به عرصهٔ مجازی جهانی در توسعهٔ اقتصادی بخش صنایع‌دستی بسیار تأثیرگذار باشد.
فضای مجازی و استفاده از شبکه‌های اجتماعی یکی از ارکان اصلی و تعیین‌کننده در بهره‌گیری کشورها از توان اقتصادی خصوصاً در حوزهٔ کسب‌وکارهای کوچک و خانگی است. با توجه به اینکه در چند سال اخیر بخش زیادی از نیازهای مردم جهان با کمک اینترنت و دنیای مجازی فراهم می‌شود و در شرایط کنونی بهترین و امن‌ترین مسیر دسترسی به محصولات و مایحتاج روزانه استفاده از فروشگاه‌های اینترنتی است، ورود هرچه بیشتر صنایع‌دستی به این چرخه کمک شایانی هم به تولیدکنندگان و هم به خریداران خواهد کرد. همچنین تجارت الکترونیک برای تمامی صنعتگران کشورهای درحال‌توسعه روزنه‌ای جهت ورود به بازارهای داخلی و خارجی است. وجود ویژگی‌هایی از قبیل کاهش و تغییر در هزینه‌ها، صرفه‌جویی در زمان و نیز حذف بعد مسافت در بازارهای مجازی باعث افزایش میزان تقاضا از سوی کاربران شده که این عامل بی‌شک در افزایش میزان تولید و ایجاد انگیزه در هنرمندان تأثیرگذار خواهد بود و می‌توان از این فرصت برای ایجاد تحول اقتصادی درزمینهٔ توسعهٔ صنایع‌دستی بهره جست.
امروز فارغ از مسئله کرونا اکثر کسب‌وکارها به سمت دیجیتالی شدن پیش می‌روند تا بتوانند خود را به متدهای روز دنیا نزدیک کنند. این سیستم دو مزیت بارز و مهم برای صاحبان مشاغل دارد؛ اول اینکه می‌توانند از مزایا و امکانات بازارهای جهانی بهره ببرند و دوم اینکه با حضور مداوم در اینترنت و ارتباط با دهکده جهانی اطلاعات مفید و جدید در حوزهٔ کاری خود و سایر مشاغل مرتبط با حرفهٔ خود کسب کنند.
کشور ما درزمینهٔ تجارت الکترونیک چه در بازارهای داخلی و چه در بازارهای خارجی ضعیف بوده و سهم ناچیزی دارد. یکی از مشاغلی که می‌تواند با ورود به دنیای دیجیتال و بازارهای جهانی با موفقیت چشمگیری روبرو شود، صنایع‌دستی بسیار متنوع و زیبای هنرمندان ایران‌زمین است. صنایع‌دستی ارزآوری بالایی داشته که همواره از گذشته تابه‌حال در دنیای غیرمجازی باعث صادرات نامریی درکنار صنعت گردشگری شده است. اما چون لازمهٔ حضور در بازارهای جهانی وجود زیرساخت‌های مخصوص و ویژه‌ای بوده و هنرمندان یا صاحبان مشاغل باید با بازاریابی اینترنتی آشنایی کامل داشته باشند، لذا به‌تنهایی قادر به موفقیت در این زمینه نخواهند بود و برای پیشرفت و سود بیشتر نیازمند کمک دولت و مسئولین ارگان‌های مربوطه هستند.
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی که متولی اصلی حرفه صنایع‌دستی است لازم است زمینه‌های ورود هنرمندان به بازارهای دیجیتالی و بهره‌مندی از تجارت الکترونیک از طریق ایجاد درگاه‌های صادرات ایمن را به‌همراه سایر دستگاه‌های اجرایی تأثیرگذار ایجاد کند.
یکی از روش‌های پویایی صنایع‌دستی در هر زمانی رویدادمداری است. برگزاری نمایشگاه‌های آنلاین در مناسبت‌های مختلف خصوصاً نمایشگاه‌هایی که بر پایهٔ رویدادهای فرهنگی مناطق هستند کمک شایانی برای معرفی هنرهای بومی و همچنین سنت‌های در حال فراموشی است.
برپایی نمایشگاه‌های مجازی با تبلیغات گستردهٔ ملی و بین‌المللی می‌تواند کمک شایانی جهت معرفی هنر بی‌نظیر هنرمندان صنایع‌دستی ایران به سایر نقاط جهان، نماید. با توجه به زیبایی‌های نهفته در هنر ایرانی در اقصی نقاط جهان افرادی علاقه‌مند وجود دارد که امکان سفر به ایران را نداشته و در حال حاضر آن دسته نیز که همیشه به ایران سفر کرده‌اند، اکنون به‌دلیل همه‌گیری ویروس کرونا، این امکان را از دست داده‌اند، اما بی‌شک تمایل خرید صنایع‌دستی ایرانی را که همیشه زبانزد محافل ملی و بین‌المللی بوده را داشته و منتظر چنین فرصتی هستند و در صورت تبلیغات گسترده و مطلع شدن از این نمایشگاه‌ها، قطعاً خرید قابل‌توجهی خواهند داشت. لکن در این راستا باید روش ارسال و پست ایمن و با کمترین زمان را برای نمایشگاه‌های فوق فراهم نمود تا رضایت و اعتماد مشتری ماندگار شده و تضمینی برای تداوم خرید او در آینده باشد.
تزریق فناوری و ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به توزیع و عرضه صنایع‌دستی امری ضروری بوده که جای خالی آن‌ها در این صنعت در منطقه آزاد اروند (شهرستان‌های آبادان و خرمشهر) احساس می‌شود.
امید است که مسئولین امر زمینه‌های رشد و تعالی صنایع‌دستی را در دنیای مجازی فراهم نموده و باعث دلگرمی و تقویت روحیه هنرمندان این عرصه برای ادامه فعالیت شوند. چراکه صنایع‌دستی جزو صنایع خلاق محسوب شده و یکی از محورهای رشد و توسعه جوامع و ایجاد اشتغال پایدار است. علاوه بر این مهم، صنایع‌دستی هنرهایی را شامل می‌شود که نسل به نسل از گذشتگان به ما رسیده و بخش عظیمی از فرهنگ و سنت‌های ما در آن نهفته است، لذا ضروری است که در برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های خرد و کلان هر منطقه و گنجانده شده و بدان پرداخته شود.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.