مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد

مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد را می توان آیینه ی تمام نمای بخشی از تاریخ معاصر ایران دانست، که همچون گنجینه ای با ارزش برای ما به یادگار باقی مانده است. بازدید از کاخ ها و موزه های این مجموعه به مثابه ورق زدن صفحات یک کتاب تاریخ، ما را با تاریخ نه چندان دور خود آشنا می سازد؛ واپسین پادشاهان قاجار و پهلوی در کاخ های باشکوه این مجموعه می زیسته اند و گشت و گذار در میان عمارت ها و کاخ های آن دوران به ما کمک می کند تا با شیوه ی زندگی درباری و حال و هوای سلطنتی آن دوران بیشتر آشنا شویم.

مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد که از شمال با کوههای البرز, از مشرق با گلابدره, از مغرب با ولنجک و از جنوب با تجریش همسایگی دارد، به مجموعه ساختمان‌ها و کاخ‌هایی گفته می‌شود که در شمال شهر تهران در پهنه ای سرسبز خوش آب و هوا و در میان درختان کهن سپیدار و سرو بنا شده اند. این مجموعه ی جنگلیِ 300 هکتاری، علاوه بر کاخ ها و ساختمان های متعدد از چشمه‌سارها، قنات‌ها، باغ‌ها و چندین گلخانه‌ نیز تشکیل شده است.

تاریخچه

قدمت مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد به اواخر دوره قاجار باز می گردد. در آن دوران به عنوان سکونت‌گاه تابستانی شاهان این سلسله مورد استفاده قرار می گرفته است. پس از کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ و به قدرت رسیدن رضاخان، سعدآباد به تصرف خاندان پهلوی درآمد و رضاخان این منطقه ی خوش آب و هوا را به عنوان اقامتگاه تابستانی خود برگزید. به مرور زمان، کاخ ها و کوشک های متعددی به مناسبت ها و ضرورت های گوناگون در این محدوده ساخته شدند که هر کدام از آنها به سکونت یکی از اعضای خاندان پهلوی اختصاص یافتند. در مجموع 18 کاخ کوچک و بزرگ در این مجموعه احداث شدند که آخرین کاخ متعلق به لیلا پهلوی، دختر کوچک محمد رضا شاه بود. محمدرضا پهلوی نیز در دهه ۱۳۵۰ در این مکان سکنی گزید.

با وقوع انقلاب سال 1357 این مجموعه کاربری گذشته خود را از دست داد و به شکل موزه درآمد. برخی از کاخ ها همچون کاخ ملت و کاخ سبز با همان چیدمان دوران پهلوی، در معرض بازدید عموم قرار گرفتند و برخی دیگر نیز همچون کاخ غلامرضا و کاخ شمس با اندکی تغییر به موزه ی سلاح های دربار و پوشاک سلطنتی تغییر کاربری دادند. هم اکنون تعدادی از کاخ ها نیز به امور اداری و نهاد ریاست جمهوری اختصاص یافته اند و برخی مهمانان خارجی در این کاخ ها پذیرایی می شوند.

دیدنی های مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد

باغ سعد آباد

دیدنی های مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد تنها به کاخ های باشکوه و موزه های آن محدود نمی شود، بلکه باغ سعد آباد با درختان سر به فلک کشیده اش، نخستین جاذبه ی این مجموعه است که در بدو ورود، بازدیدکنندگان را در آغوش خود می گیرد و نویدبخش گشت و گذاری فراموش نشدنی برای آن ها خواهد بود. اقلیم کوهپایه ای، رودخانه های پرآب، پوشش گیاهی غنی و صدها درخت کهنسال چنار، سعدآباد را به بهشتی سرسبز با آب و هوایی بسیار مطبوع نه تنها برای انسان ها، بلکه برای گونه های مختلف گیاهی و جانوری تبدیل کرده است. قدم زدن در میان این محیط زیبا، طراوت و شادابی را به شما ارزانی می دارد و با کمی خوش شانسی ممکن است بتوانید پرندگان و پستاندارانی همچون شاه طوطی، سار، دلیجه، روباه و سنجاب ایرانی را که در این محیط زندگی می کنند، مشاهده کنید.

کاخ موزه ملت؛ اقامتگاه تابستانی محمدرضا پهلوی و خانواده

کاخ موزه ملت که به آن قصر شاه و کاخ اختصاصی نیز می گفتند، با حدود 7000 مترمربع بنا در چهار طبقه، بزرگترین کاخ مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد به شمار می آید.

به علت بهره گیری از رنگ سفید در نمای بیرونی، به کاخ سفید و کاخ سفید اختصاصی نیز شهرت یافته است.
پس از انقلاب اسلامی و واگذاری این مجموعه به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این کاخ به کاخ موزه ملت تغییر نام داد.
ساخت این کاخ در اواخر دوران حکومت پهلوی اول حدود سال 1318ه.ش آغاز گردید.
بعد از ترور ناموفق محمدرضا پهلوی در سال 1327 تصمیم گرفته شد، از این کاخ به عنوان محل اقامت دائم محمدرضا پهلوی استفاده گردد.
از اواسط دهه 40 خورشیدی، خانواده سلطنتی کاخ نیاوران را به عنوان اقامتگاه اصلی خود انتخاب نمودند و کاخ سفید تبدیل به اقامتگاه تابستانی و تشریفاتی آنها شد.
مهمترین بخش های کاخ سفید عبارتند از: دفاتر کاری محمدرضا پهلوی و فرح دیبا، اتاق خواب و اتاق استراحت نیمروزی اختصاصی محمدرضا پهلوی و فرح دیبا، سالن اسنوکر و سینما و گالری هنری اختصاصی فرح دیبا
برجسته ترین آثار هنری و معماری کاخ سفید عبارتند از: تابلوی نقاشی رنگ و روغن مربوطه به قرن 17 میلادی معروف به نبرد لوتزناثر هنرمند ایتالیایی آنیلو فالکونه، درخت نخل طلایی-نقره ای ساخت شیخ زهرون، تابلوهای دوخت دورویه ابریشمی و و صدها شی بسیار نفیس دیگر

کاخ شهوند (کاخ موزه سبز)؛ کاخ تابستانی رضا شاه

کاخ شهوند با 1203 مترمربع زیربنا اقامتگاه تابستانی رضا شاه بوده است.
به دلیل استفاده از سنگ ‌های سبز منحصر به فرد در نمای خارجی این کاخ، به کاخ سبز شهرت یافته است.
کاخ سبز یکی از زیباترین کاخ های موجود در کشور است و انواع هنرهای ایرانی شامل آیینه کاری، گچبری، حجاری، تذهیب و خاتم کاری در آن بکار رفته است.
کاخ شهوند از دو بخش تشکیل شده است: بخش اول شامل اتاق کار، تالار آیینه، اتاق غذاخوری خصوصی و اتاق خواب رضاشاه بوده است و بخش دوم (زیرزمین) در سالهای 1352-1350 به دستور محمدرضا پهلوی برای پذیرایی از مهمانان خارجی به بخش اول افزوده شد.
مقام های عالی رتبه نظیر جیمی کارتررئیس جمهور آمریکا، انورسادات پادشاه مصر و سلطان حسین پادشاه اردن در این کاخ پذیرایی شدند.
برجسته ترین آثار هنری و معماری کاخ سبز عبارتند از: مبلمان فرانسوی قرن 19، فرش 66 متر مربعی بافت یزد، میز 20 نفره ساخته شده از چوب درخت گیلاس و ظروف چینی با نشان دربار پهلوی، خاتم‌کاری‌های نفیس استادمحمدصنیع خاتم شیرازی و صدها شی بسیار نفیس شامل نقاشی های نقاشان برتر اروپایی و مجسمه های زیبا.

موزه پوشاک سلطنتی؛ کاخ شمس پهلوی

موزه ی پوشاک سلطنتی در دوران پهلوی، کاخ تابستانی شمس، خواهر محمد رضا شاه، بوده است.
این کاخ با 2600 متر مربع زیربنا شامل دو طبقه و یک زیر زمین می باشد.
ساخت این کاخ در زمان سلطنت رضا شاه در سال 1314 خورشیدی آغاز گردید و در سال 1318 به پایان رسید و تا سال 1342 محل اقامت شمس بوده است. پس از آن به موزه اختصاصی هدایای سلطنتی تغییر کاربری داد.
این کاخ در بهمن ماه سال 1388 ابتدا با عنوان موزه تاریخ معاصر و سپس موزه پوشاک سلطنتی فعالیت جدید خود را آغاز نمود.
پوشاک برخی از اعضای خاندان پهلوی نظیر فرح دیبا، محّمد رضا، اشرف و شهناز پهلوی در این موزه به نمایش گذاشته شده اند.

موزه سلاح های دربار؛ کاخ غلامرضا پهلوی

این کاخ پیش از انقلاب به غلامرضا پهلوی، برادر شاه، تعلق داشته است و در حال حاضر به موزه ی سلاح های دربار تبدیل شده است.
بیش از صد و ده قبضه سلاح گرم از نوع شکاری، جنگی، کمری و ملزومات نظامی متعلق به پهلوی دوم و درباریان در این موزه به نمایش گذاشته شده است.
سلاح های ساخته شده در اسلحه سازی برتر اروپا و آمریکا نظیر رمینگتون، وینچستر، اسپرینگ فیلد، برنو و تفنگ سرپر تک لول با سیستم سنگ چخماق مربوط به قرن هفدهم میلادی از جمله اشیای به نمایش درآمده در این موزه می باشند.

موزه نظامی؛ کاخ تاج الملوک همسردوم رضا شاه و شهرام پسربزرگ اشرف

این کاخ در سال 1317 در زمینی به مساحت تقریبی 3000متر مربع در دو طبقه و نیم برای تاج الملوک همسردوم رضا شاه و مادر محمدرضا شاه ساخته شد و سپس پس از بازسازی در سال های 51 و 52 به شهرام پسربزرگ اشرف هدیه داده شد.
این کاخ پس از انقلاب به موزه ای برای نمایش ادوات و سلاح های نظامی همچون پوشاک ادوار مختلف ارتش ایران، سلاح های سبک و سنگین، مدال ها و نشانهای ارتش و سلاحهای خارجی با قدمت طولانی تبدیل گشت.

موزه آشپزخانه سلطنتی

این آشپزخانه در زمان پهلوی دوم در خدمت کاخ سفیدبود و از این رو به آن آشپزخانه مخصوص نیز می گفتند. (در دوران پهلوی به دیگر آشپزخانه های موجود در مجموعه ی سعدآباد، آشپزخانه ی عمومی اطلاق می شده است.)
تمامی آشپز های این آشپزخانه ایرانی بودند و صرفا جهت شاه، فرح و فرزندان آنها غذا طبخ می کردند.
از این آشپزخانه درسال تنها در حدود پنجاه یا شصت روز استفاده می شده است، چرا که مجموعه سعد آباد در واقع ییلاق تابستانی خانواده پهلوی بود.
آشپزخانه مخصوص در زمینی به مساحت آن 800 متر مربع بنا شده است و در قسمت مرکزی باغ سعدآباد و جنب رودخانه دربند قرار دارد.
تا پیش از سال 1354 از اجاق های چدنی گازوئیلی و اجاق های زغال سنگی در این آشپزخانه استفاده می شد، اما در 1354 تمامی امکانات آشپزخانه از طرف یک شرکت آلمانی تغییر یافت و به مدرن ترین تجهیزات آشپزخانه ای آن دوران نظیر سیستم فر برقی، سرخ کن، دستگاه های برقی یخ ساز، پیتزا پز، غذا ساز، چرخ گوشت، سیب زمینی پوست کن، رنده برقی، قهوه ساز و کباب پز و قابلمه های برقی مجهز شد.
هم اکنون ماکت سر آشپزهای دربار آقایان علی افشار و علی کبیری در موزه آشپزخانه سلطنتی به نمایش گذاشته شده است.

موزه برادران امیدوار؛ کالسکه خانه

برادران امیدوار (عیسی و عبدالله) نخستین جهانگردان معاصر ایرانی بودند که در سال 1333 سفر خود به دور دنیا را با شعار ” همه متفاوت، همه خویشاوند” آغاز کردند. سفرهای آنها در دو مرحله انجام شد؛

در مرحله ی نخست که از سال 1333 تا 1340 به طول انجامید، آنها با دو دستگاه موتورسیکلت ماچلس ۵۰۰ سی‌سی ابتدا به افغانستان، پاکستان، هند، آسیای جنوب شرقی و سپس به استرالیا سفر کردند. در ادامه، با عبور از اقیانوس آرام، از آلاسکا، آمریکای شمالی، و آمریکای جنوبی نیز بازدید کردند. سرانجام، با گذر از اقیانوس اطلس، وارد اروپا شدند و بعد از هفت سال در سال 1340 به ایران بازگشتند.

پس از سه ماه استراحت و تجدید قوا در ایران، آنها مرحله ی دوم سفرهای خود را این بار با خودروی ون دوسیلندر دریافتی از شرکت خودروسازی سیتروئن، از مرز جنوبیِ ایران با کویت آغاز کردند و پس از زیارت کعبه وارد قاره ی آفریقا شدند. این سفر سه سال به طول انجامید.

عیسی و عبدالله امیدوار در طول این ده سال سفر به دور دنیا، از 99 کشور در 5 قاره بازدید کردند و حاصل سفر آنها هزاران عکس، فیلم، صنایع دستی، یادگاری های قبایل بدوی آفریقایی و بسیاری اشیای با ارزش دیگر بود که هم اکنون در موزه ی برادران امیدوار واقع در بخش شمال غربی مجموعه سعد آباد به نمایش گذاشته شده است.

ساختمان این موزه پیش از انقلاب کالسکه خانه و استراحتگاه سورچی ها بوده است و در سال 1381 پس از مرمت و بازسازی، به نمایش آثار نخستین جهانگردان ایرانی اختصاص یافت.

موزه اتومبیل های سلطنتی

در این موزه همانطور که از نامش پیداست، اتومبیل های خاندان سلطنتی به نمایش گذاشته شده است که شامل سه دستگاه رولز رویس، یک دستگاه خودروی اسپید باگی، پنج دستگاه بنز، شش دستگاه موتور سیکلت، یک دستگاه اسنومبیل و یک دستگاه کالسکه می باشد. گل سرسبد این موزه یک دستگاه مرسدس بنز SL 300 متعلق به فرح دیبا و یک دستگاه مرسدس بنز 600 (لیموزین پولمن) با بدنه و شیشه های ضد گلوله متعلق به محمدرضا پهلوی می باشد.

موزه ظروف سلطنتی؛ کاخ اشرف پهلوی

این کاخ بین سالهای 1315 تا 1318 به دستور رضاشاه برای اشرف (خواهر دوقلوی شاه) ساخته شد.
کاخ اشرف پهلوی با زیر بنای 1800 مترمربع در دو طبقه در شرق مجموعۀ فرهنگی تاریخی سعدآباد قرار دارد.
این عمارت پس از انقلاب اسلامی، درسال 1374به عنوان موزۀ ظروف سلطنتی تغییر کاربری داد.
در این موزه بیش از 500 قطعه ظروف و اشیائ تزتینی در 5 سالن در دو طبقه به نمایش در آمده است که اغلب این ظروف مربوط به کارخانجات معتبر دنیا نظیر لیموژ، سور، باواریا، رزنتال و … می باشند.

موزه آلبوم های سلطنتی و اسناد سعدآباد؛ فرماندهی گارد جاویدان شاهنشاهی

ساختمان این موزه یکی از قدیمی ترین بناهای موجود در مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد است که در دوره پهلوی اول به عنوان ساختمان دفتر نگهبانی مورد استفاده قرار می گرفت و در دوره پهلوی دوم به عنوان فرماندهی ضد اطلاعات گارد شاهنشاهی ( گارد جاویدان) به فعالیت خود ادامه داد و وظیفه ی تأمین امنیت ساکنین سعدآباد، کنترل و نظارت کامل بر تمامی رفت و آمدها و ورود و خروج وسائل و … بر عهده ی این گارد بود.
این ساختمان در سال 1391 به عنوان موزه آلبوم های سلطنتی و اسناد سعدآباد فعالیت جدید خود را آغاز نمود.
در حال حاضر در این موزه مجموعه نفیسی از آلبوم های دوره پهلوی اول و دوم به همراه اسنادی جالب از اتفاقات و وقایع روزمره سعدآباد به نمایش گذاشته شده است که هرکدام روایتگر بخشی از وقایع و رویدادهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، نظامی ایران می باشند و به بازدید کنندگان این امکان را می دهد تا بهتر با وقایع و حال و هوای آن دوران آشنا شوند.

موزه استاد فرشچیان؛ کاخ رضاشاه و ملکه عصمت

این عمارت قاجاری در زمینی به مساحت 600 متر مربع بنا شده است و برای مدتی محل اسکان رضا شاه به همراه همسر چهارمش ملکه عصمت بوده است.
این عمارت در سال 1380 به نمایشگاه آثار استاد فرشچیان تبدیل گشت و بیش از 50 اثر از استاد را در خود جای داده است.
موزه ی استاد فرشچیان بی شک یکی از دیدنی ترین و جذاب ترین موزه های مجموعه ی سعد آباد است که اوج هنر و نبوغ این استاد عالیقدر در آن به نمایش گذاشته شده است.

موزه استاد حسین بهزاد؛ کاخ ولیعهد

بنای این موزه در اواخر دوره قاجار ساخته شده است و در دوره پهلوی اول با نام “کاخ کرباسی” دفتر کار و استراحتگاه رضا شاه در سعدآباد بود و در دوره پهلوی دوم با نام “کاخ ولیعهد” به عنوان اقامتگاه تابستانی رضا پهلوی (فرزند ارشد محمدرضا پهلوی) مورداستفاده قرار می گرفت .
این عمارت در حال حاضر به نمایش آثار مینیاتور استاد حسین بهزاد اختصاص دارد و تعداد 289 اثر از آثار ایشان در این نمایشگاه در معرض دید عموم قرار گرفته است.

موزه خط و کتابت میرعماد؛ محل اقامت فرحناز و علیرضا پهلوی

ساختمان این موزه که قدمت آن به اواخر دوره ی قاجار و اوایل پهلوی بازمی گردد، در دو طبقه و با تلفیقی از معماری ایرانی و اروپایی ساخته شده است.
پیش از انقلاب اسلامی دو تن از فرزندان محمد رضا شاه، فرحناز و علیرضا، در این عمارت زندگی می کردند.
این عمارت پس از بازسازی به افتخار بزرگترین استاد خوشنویسی قرن 11 ه.ق، استاد میرعماد الحسنی سیفی قزوینی، با عنوان موزه ی خط و کتابت میرعماد افتتاح گردید.
در حال حاضر در این موزه خطوط اسلامی و نسخ خطی متعلق به برترین خوشنویسان به نمایش گذاشته شده است.

موزه هنر ملل

این موزه بخشی از کاخ سفید (موزه ملت) است که در گذشته کاربری گلخانه داشته است. در بین سال های 1340 تا 1345 این گلخانه به دستور فرح پهلوی با ایجاد تغییرات اساسی به موزه اختصاصی وی تبدیل گشت. در حال حاضر در این موزه ، آثار نقاشی هنرمندان ایرانی نظیر سهراب سپهری، لیلی متین دفتری، ایران درودی، فرامرز پیلارام، حسین زنده رودی، بهجت صدر، مسعود عربشاهی، معصومه سیحون و… به همراه تابلوهای هنرمندان خارجی مانند: برنارد بوفه (فرانسه)، هربرت بایر (اتریش)، فرناند لژه (فرانسه)، مک آووی (آمریکا)، مارک شاگال (فرانسه) و… به نمایش گذاشته شده است.

موزه هنرهای زیبا؛ کاخ اسود، وزارت دربار

موزه هنر های زیبا یکی از زیباترین بناهای مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد است که در جنوبی ترین نقطه ی این مجموعه واقع شده است.
این عمارت از سال 1346 تا پایان حکومت پهلوی به عنوان ساختمان وزارت دربار مورد استفاده قرار می گرفت.
در ساخت این عمارت از سنگهای مرمر سیاه استفاده شده است و از این رو به آن کاخ اسود (سیاه) نیز می گفته اند.
در حال حاضر در این موزه مجسمه ها و تابلوهای نفیسنقاشی از هنرمندانی نظیر سالوادور دالی، سی. ون لیمپوتن، حسین طاهرزاده بهزاد، آندره پلوموت، سیمون ون گلدرن، کمال الملک و بسیاری هنرمندان دیگر به نمایش گذاشته شده است.

موزه آب

این موزه که به آن “گنجینه ی آب” نیز می گویند، در جنوب شرقی کاخ سبز واقع شده است و پیش از انقلاب به رییس تشریفات کاخ و پس از آن به تیمسار کسرائیان، مسئول حفاظت ارتش، تعلق داشته است.
در حال حاضر در این موزه اشیا و وسایل تاریخی مربوط به استخراج، انتقال، توزیع و بهره برداری از آب به نمایش گذاشته شده است.

دسترسی به مجموعه فرهنگی تاریخی سعد آباد:

سعدآباد دو درب ورودی اصلی دارد: درب دربند و درب زعفرانیه

نشانی درب دربند: میدان تجریش، خیابان شهید جعفری، ضلع جنوبی میدان دربند، مجموعه سعد آباد

نشانی درب زعفرانیه: خیابان ولی‌عصر، خیابان شهید فلاحی (زعفرانیه)، انتهای خیابان شهید کمال طاهری، مجموعه فرهنگی تاریخی سعد آباد.

بهای بلیت کاخ موزه ها و موزه های مجموعه فرهنگی تاریخی سعد آباد

ورودی مجموعه : ۵۰۰۰ تومان

کاخ موزه ملت (کاخ سفید): ۵۰۰۰ تومان

موزه هنر ملل: ۴۰۰۰ تومان

کاخ موزه سبز: ۵۰۰۰ تومان

موزه ظروف سلطنتی: ۴۰۰۰ تومان

موزه استاد فرشچیان: ۴۰۰۰ تومان

موزه پوشاک سلطنتی: ۴۰۰۰ تومان

موزه هنرهای زیبا: ۴۰۰۰ تومان

موزه نظامی: ۴۰۰۰ تومان

موزه آشپزخانه سلطنتی: ۴۰۰۰ تومان

موزه اتومبیل‌های سلطنتی: ۴۰۰۰ تومان

موزه سلاح‌های درباری: ۴۰۰۰ تومان

موزه خط و کتابت میرداماد: ۴۰۰۰ تومان

موزه برادران امیدوار: ۴۰۰۰ تومان

موزه استاد بهزاد: ۴۰۰۰ تومان

موزه آب: ۴۰۰۰ تومان

موزه آلبوم‌های سلطنتی و اسناد تاریخی سعد آباد: ۴۰۰۰ تومان

بهای بلیت گردشگران خارجی برای ورودی مجموعه و کاخ موزه ملت 100 هزار تومان و برای سایر موزه ها پنجاه هزار تومان می باشد.
فروش بلیت فقط با کارت بانکی امکان پذیر است.

ساعت کار موزه ها:

نیمه اول سال همه روزه ( شنبه تا جمعه) از ساعت 9 تا 18:45، فروش بلیت تا ساعت 17

نیمه دوم سال همه روزه (شنبه تا جمعه) از ساعت 8:30 تا 17:00، فروش بلیت تا ساعت 15:30

مجموعه فرهنگی تاریخی سعد آباد در روز شهادت حضرت امام علی (ع)، شهادت حضرت امام جعفر صادق (ع)، تاسوعا وعاشورای حسینی، رحلت حضرت رسول اکرم (ص) و شهادت حضرت امام حسن مجتبی (ع) تعطیل می باشد.

دیدگاه خود را ثبت کنید

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

ساعات کار:

نشانی:

درباره گشت تور: