آرامگاه حکیم عمر خیام
آرامگاه خیام شناخته شده ترین جاذبه شهر نیشابور واقع در استان خراسان رضوی است.
معرفی حکیم عمر خیام
حکیم عمر بن ابراهیم خیامی نیشابوری معروف به خیام، ریاضیدان، منجم و شاعر ایرانی با آوازه ای جهانی، هم عصر با حکمرانی آل بویه و سلجوقیان بوده است. آثار علمی و ادبی زیادی از وی به جای مانده که تالیفات ستاره شناسی، ریاضیات و رباعیات بخشی از آنها میباشند. حکیم خیام سال 510 خورشیدی، در سن 83 سالگی درگذشت و در گورستان حیره شهر نیشابور، زادگاه خود، بدون مقبره خاصی به خاک سپرده شد. تقویم جلالی یا گاهنامه خورشیدی، به همراه تدوین روز و سال با توجه به چرخش زمین و ماه و خورشید، احداث رصدخانه اصفهان و اختراع ترازوی آبی از عوامل شهرت زیاد خیام هستند. افزون بر نجوم، خیام در ریاضیات و جبر نیز تسلط کافی داشت. مثلث ریاضیاتی خیام که با نام مثلث پاسکال- خیام شناخته میشود؛ از دستاوردهای این حکیم فرزانه است. اشعار وی به دست ادوارد فیلتز جرالد، نویسنده و مترجم انگلیسی زبان ترجمه شده و کلام خیام را در میان اندیشمندان جهان معروف کرده است. یکی از اقدامات جالب حکیم خیام را درمان بیماری آبله پسر ملک شاه سلجوقی میدانند. به دلیل کوشش و تلاشهای بی نظیر این دانشمند ایرانی، یک سیارک و همچنین یک حفره در ماه به نام “خیام” نامگذاری کرده اند. در ایران نیز به مناسبت بزرگداشت خیام، روز بیست و هشتم اردیبهشت ماه را به عنوان روز ملی خیام انتخاب کرده اند. هر ساله در این روز همایش های مختلفی همراه با گلباران کردن آرامگاه خیام، برنامه شب شعر، خوشنویسی و ارائه پژوهشهای مرتبط با حکیم خیام صورت میگیرد.
آرامگاه حکیم عمر خیام
قبر حکیم خیام ابتدا در اتاقکی ایوان مانند قرار داشت. این مقبره ساده تا سال ۱۳۱۳ خورشیدی باقی ماند و سپس در سال 1338 خورشیدی آرامگاه بسیار بلندی توسط مهندس هوشنگ سیحون طراحی شد اما به دلیل ارتفاع بیشتر نسبت به آرامگاه امامزاده محروق مورد پسند قرار نگرفت و بنای آرامگاه به میدان خیام واقع در شهر نیشابور منتقل شد. بنای امروزی آرامگاه حکیم عمر خیام در سال 1341 خورشیدی زیر نظر انجمن آثار ملی ایران و با طراحی معماری نوین ایرانی، توسط مهندس هوشنگ سیحون ساخته شد. بنای کنونی سومین سازه آرامگاه در دوران نوین میباشد که همزمان با جشن هزاره فردوسی افتتاح شد. این گوربنا در محله قدیم شادیاخ و یک باغ حاشیه ای شهر نیشابور، در قسمت شرقی مسجد و آرامگاه امامزاده محمد محروق و در نزدیکی آرامگاه های کمال الملک و عطار قرار گرفته است. آرامگاه حکیم عمر خیام در سال 1354 خورشیدی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
معماری آرامگاه خیام
آرامگاه با تکیه بر قواعد مثلثاتی ریاضیات که خیام در آن شهره میباشد محاسبه و طراحی گردیده است. طرح کلی آرامگاه به شکل سکویی چهارگوش با ساختمان سنگی روباز از جنس سنگ خلج میباشد که ده پایه متصل به سقف گنبدی آن را اشعاری با خط زیبای نستعلیق تزئین کرده اند. نمای داخلی و خارجی آرامگاه را کاشی‌های معرق با اشعار خیام زینت بخشیده اند که این ابیات انتخابی توسط استاد جلیل همایی به دستان هنرمند استاد مرتضی عبدالرسولی ترسیم شده اند. نوع معماری مقبره، دوران زندگی و اندیشه های خیام را به تصویر میکشد. بنای بتونی اطراف آرامگاه 22 متر ارتفاع دارد و هرمهایی با سنگ های بزرگ و آبنماهای سنگی در اطراف آن قرار گرفته اند.
در کنار بنای آرامگاه یک دایره بزرگ به مرکز خود بنا قرار دارد که با سنگ گرانیت و مثلثی شکل همراه با فرورفتگی و برآمدگی شمایل یک خیمه را در ذهن تداعی میکند. پدر خیام به خیمه دوزی شهرت داشته است و دلیل نامگذاری خیام نیز همین موضوع میباشد.
درختان کاج، کتابخانه، موزه و مهمانخانه به همراه تندیسی از خیام بخشهای دیگر این باغ کهن با 20 هزار متر مربع وسعت میباشد.
موزه خیام
این موزه که به صورت تخصصی به خیام و ابزار و ادوات مرتبط با علم نجوم میپردازد سال ۱۳۷۹ خورشیدی در نزدیکی آرامگاه خیام افتتاح شد.
این موزه 120 متر مربع مساحت دارد و آثار آن در 4 قسمت تقسیمبندی شده اند:
- ابزار و ادوات ستاره شناسی نظیر: اسطرلابها، قطب نماها و صور فلکی
- ظروف فلزی به جای مانده از قرن 5 تا 7 هجری
- ظروف سفالی لعابدار به جای از به قرون 3 تا 7 هجری
- نسخ خطی نجوم و تابلوهای مرتبط با عمر خیام
کتابخانه خیام
در هنگام افتتاح آرامگاه خیام کتابخانهایی در نزدیکی موزه خیام قرار داشته که آثار آن به یکی از جاذبه های دیگر نیشابور در همان اطراف یعنی کاروانسرای شاه عباسی منتقل شده اند. این کارونسرا در خیابان امام خمینی نیشابور واقع شده است.
امکانات آرامگاه
در کنار آرامگاه امکانات و تسهیلاتی جهت گردشگران قرار دارد که از جمله آنها میتوان به کافه رستوران، سوپر مارکت، سفره خانه های سنتی و بازارچه های سنتی جهت خرید سوغاتی هایی همچون فیروزه نیشابوری و زعفران قائنات و غیره اشاره کرد.
آدرس و زمان بازدید از آرامگاه خیام
آرامگاه خیام در انتهای غربی خیابان عرفان شهر نیشابور واقع شده است. پس از عبور از میدان فضل و بلوار شهدا به باغ خیام میرسیم که آرامگاه خیام در همین باغ کهن جای خوش کرده است.
با استفاده از خط ده ناوگان اتوبوس رانی نیز میتوان از میدان شهر به آرامگاه رسید.
این مجموعه همه روزه به جز روز عاشورا و روز رحلت پیامبر در بهار و تابستان از ساعت 8 صبح تا 10 شب و در پاییز و زمستان از ساعت 8 صبح تا 8 شب پذیرای گردشگران داخلی و خارجی است.
همچنین موزه مجموعه از ساعت 9 صبح تا 5 عصر باز است.
تلفن آرامگاه خیام: 42224515-051
جاذبه های نزدیک به آرامگاه
امامزاده محروق
مسجد چوبی
سایت تاریخی شادیاخ
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.