سیاحت آسمان در رصدخانه‌های ایران
همشهری در پرونده ویژه‌ای فعالیت مهم‌ترین رصدخانه‌ها در ۱۰ استان را بررسی کرده‌است.
به گزارش همشهری آنلاین، مطالعه تاریخ بشر نشان می‌دهد انسان همواره به‌دنبال شناخت ماهیت و چگونگی نظم حاکم بر طبیعت بوده‌است؛ موضوعی که درک پدیده‌های آسمان را می‌توان بخشی از این تلاش به‌حساب آورد. ستاره‌شناسان در گذشته تنها درباره اشیایی که با چشم غیرمسلح یا با تلسکوپ‌های ساده قابل مشاهده بودند، به گمانه‌زنی و طرح فرضیه‌های علمی می‌پرداختند، اما امروزه امکانات و ابزار زیادی دراین حوزه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزارها در سازه‌هایی به نام رصدخانه مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ رصدخانه‌هایی که نمونه‌های کهن آن درکنار مراکز مدرن جدید، سال‌هاست درایران فعالیت‌های گسترده‌ای دارند. درسال‌های اخیر در استان‌های مختلف کشور رصدخانه‌هایی راه‌اندازی شده‌است که برخی از آنها از نظر امکانات و موقعیت جغرافیایی از استانداردهای بالایی برخوردارند. اینها درحالی‌است که بسیاری از این رصدخانه‌ها علاوه‌بر اینکه به‌عنوان مراکزی باهدف استفاده محققان و علاقه‌مندان به ستاره‌شناسی مطرح است، از ظرفیت‌های مهم در حوزه گردشگری نیز به‌حساب می‌آید؛ موضوعی که بهره‌گیری مناسب از قابلیت‌های موجود درآن، نیازمند برنامه‌ریزی‌های مناسب‌تر و تقویت زیرساخت‌هاست. با توجه به این موضوع، در پرونده ویژه‌ای به بررسی فعالیت‌های مهم‌ترین رصدخانه‌های ایران در ۱۰ استان کشور می‌پردازیم که در ادامه می‌خوانید.
۲ رصدخانه تاریخی و مدرن آذربایجان‌شرقی
استان آذربایجان‌شرقی ۲ رصدخانه مدرن و تاریخی دارد که «رصدخانه مراغه» به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین رصدخانه‌های ایران و جهان شناخته می‌شود و قدمت آن به حدود ۷۰۰ سال قبل باز می‌گردد؛ رصدخانه‌ای که زیرنظر «خواجه نصیرالدین طوسی» و به فرمان «هولاکو» نوه چنگیزخان مغول، ساخته شد. ساختمان اصلی این رصدخانه به شکل برجی استوانه‌ای ساخته شده و در ساختمان‌های کناری آن، یک کتابخانه و استراحتگاهی برای کارکنان درنظر گرفته شده‌است. برج مرکزی رصدخانه مراغه، قطری به اندازه ۲۲ متر دارد که از جنس قلوه سنگ، لاشه، سنگ‌های تراش‌خورده و ملات گچ است. این رصد خانه علاوه بر اینکه مکانی تاریخی به‌شمار می‌رود، به واسطه موقعیت قرارگیری آن و تجهیزاتی که بعدا نصب شده، همچنان به‌عنوان محلی برای تحقیقات نجومی و معین رصدخانه دانشگاه تبریز مطرح می‌شود. این‌درحالی‌است که با همه‌گیری ویروس کرونا، بازدید گردشگران از این مرکز محدود شده‌است و به‌جز روزهایی خاص از سال و با رعایت ظرفیت بازدید ۲۰ تا ۵۰ درصدی، در بیشتر روزها بسته است، اما مطالعات نجومی در آن ادامه دارد. ازسوی دیگر در شهر دیگر استان، یعنی تبریز، رصدخانه دانشگاه تبریز به‌عنوان فعال‌ترین رصدخانه کشور که بر فراز تپه‌ای مشرف به این دانشگاه و در مجاورت کوی دانشگاه ساخته شده، در ۲ سال گذشته تعطیل نشده و محل مطالعات و آموزش به دانشجویان بوده‌است. البته باید توجه داشت که فعالیت این مرکز محدود شده و ارائه خدمات در بخشی از موارد به صورت مجازی بوده‌است. گفته می‌شود با بازگشایی دانشگاه‌ها در سال تحصیلی جدید، فعالیت‌های عمومی این مرکز علمی هم ازسر گرفته می‌شود. با توجه به اینکه مخاطبان این رصدخانه علمی دانشجویان و اساتید داخل و خارج استان و همچنین محققان علم نجوم هستند، مسئولان دانشگاه تبریز تلاش دارند در سال‌تحصیلی جاری امکان بازدید گروه‌های علمی از این مرکز را، با توجه به پروتکل‌های اعلام شده ازسوی ستاد مقابله با کرونا، فراهم کنند. این‌درحالی‌است که با توجه به اهمیت این رصدخانه در کشور، در دوره همه‌گیری ویروس کرونا، فعالیت‌های نجومی ازجمله بررسی خسوف‌ها و کسوف‌ها، با حضور گروه‌های علمی دراین مرکز ادامه یافت.
بهشت منجمان در خراسان‌جنوبی
استان خراسان‌جنوبی دارای یک رصدخانه در دانشگاه بیرجند و یک پایگاه رصدی در منطقه کویری «سه‌قلعه» سرایان است. رصدخانه «دکتر مجتهدی» گروه فیزیک دانشگاه بیرجند در مهرماه ۱۳۸۸ افتتاح شد. این رصدخانه در دومین قله مرتفع منطقه، در فاصله ۵۵ کیلومتری مرکز استان (بیرجند)، ۱۰ کیلومتری شهر «مود» و ۵ کیلومتری روستای «کاهی» قرار دارد. گنبد اصلی و اتاقک ۵/۴ متری آلومنیومی رصدخانه دارای تلسکوپ ۱۴ اینچ «سلسترون» با استقرار استوایی است. دور بودن از شهرها و آبادی‌های اطراف و آسمان کویری و بسیار صاف و پرستاره با درصد بخار کم، این محل را برای انجام پژوهش‌های نجومی بسیار مناسب ساخته، به‌طوری‌که یکی از ۴ کاندیدای اصلی برای ساخت رصدخانه ملی ایران بوده‌است. در رصدخانه دکتر مجتهدی فعالیت‌های تخصصی و تحقیقاتی ازسوی دانشجویان مقطع ارشد و دکتری انجام می‌شود. همچنین دانشجویان خارجی نیز از دیگر شهرها برای رصد ستارگان به این رصدخانه می‌روند. این‌درحالی‌است که فعالیت‌های آماتوری دراین مرکز بعد از همه‌گیری ویروس کرونا به حالت تعلیق درآمده است. پایگاه رصدی سه‌قلعه در منطقه کویری سرایان واقع شده که از آن به عنوان «بهشت منجمان» یاد می‌شود؛ سرایان یکی از مناطق منحصربه‌فرد در شرق کشور برای رصد ستارگان و ازجمله جاذبه‌های دیدنی خراسان‌جنوبی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی است.
زیرساخت‌هایی که در آلاشت خاک می‌خورد
تنها رصدخانه استان‌های شمالی کشور، بر فراز تپه‌ای در شهر کوهستانی آلاشت قرار دارد. ۱۴ سال از افتتاح این رصدخانه که می‌توانست با توجه به موقعیت مناسب آلاشت، یکی از جاذبه‌های خاص گردشگری مازندران باشد، گذشته و اکنون چند سال است که تأسیسات این رصدخانه پذیرای هیچ گردشگری نیست و فقط محوطه بیرونی آن به‌عنوان فضایی زیبا برای عکس گرفتن مسافران مورد استفاده قرار می‌گیرد. این رصدخانه که برای افتتاح آن چهره‌های شاخص نجوم ملی و بین‌المللی ازجمله پروفسور «احمد دلکی» پدر نجوم ایران به آلاشت آمده بودند، دارای گنبد آسمان مجهز به تلسکوپ ۱۴ اینچی ثابت و یک تلسکوپ ۶ اینچی سیار و یک ساختمان به‌عنوان مرکز پژوهش و سالن اجتماعات است که اکنون هیچ‌کدام‌شان در چشم‌انداز تعریف شده برای آنها قرار ندارند. پیش‌از این که همه‌گیری ویروس کرونا بخواهد فعالیت این زیرساخت مهم علمی و گردشگری را در آلاشت تعطیل کند، برخی بی‌برنامگی‌ها و ضعف‌های مدیریت شهری آلاشت برای بهره‌برداری از این مجموعه سبب بسته شدن و غیرفعال شدن آن شد. این درحالی است که پس از افتتاح رصدخانه از گسترش فعالیت آن با افزایش زیرساخت‌ها و نصب تلسکوپ خورشیدی نیز خبر داده شده بود. رصدخانه آلاشت با توجه به جاذبه‌های گردشگری این شهر کوهستانی، ظرفیتی کم‌نظیر برای جذب گردشگر محسوب می‌شود که تاکنون به‌درستی از آن استفاده نشد. آخرین بار درتیرماه سال‌گذشته شهردار وقت آلاشت اعلام کرده بود که پس از بازسازی گنبد رصدخانه که براثر تندباد خسارت دید، اقدام‌هایی برای واگذاری این مجموعه به بخش‌خصوصی انجام شده‌است که به انتشار چند نوبت آگهی مزایده هم منجر شد. «عبدالکریم پهلوان» حدود ۱۴ ماه پیش گفته بود که قرارداد واگذاری رصدخانه به سرمایه‌گذار بخش‌خصوصی تا چند روز آینده منعقد می‌شود، اما هنوز درهای رصدخانه بسته است و تنها کاربری آن برای گدشگران و مسافران، بالا رفتن از ۳۶۵ پله ورودی و استفاده از منظره زیبای آلاشت است.
مرکزی برای علاقه‌مندان به ستاره‌شناسی در همدان
مرکز اخترشناسی «ابن‌صلاح همدانی» مستقر در شهرهمدان، طی نزدیک به ۲۰ سال فعالیت خود، توانسته است تعداد قابل‌توجهی از شهروندان همدانی را با حوزه‌های مختلف ستاره‌شناسی آشنا و به فعالیت در عرصه نجوم ترغیب کند. این مرکز (با عرض جغرافیایی ۳۴ درجه و ۴۸ دقیقه و طول جغرافیایی ۴۸ درجه و ۵۲ دقیقه)، به‌عنوان یکی از فعال‌ترین مراکز نجوم آماتوری درایران مطرح است که بررسی‌ها نشان می‌دهد بیش‌از هزار عضو دارد. این مرکز با برگزاری کلاس‌های آموزشی و تشکیل گروه‌های پژوهشی و همچنین برخورداری از امکانات آموزشی مختلف همچون گنبد آسمان نما، گنبد تلسکوپ، کتابخانه و سالن سمینار، درطول سال میزبان دانش‌پژوهان و علاقه‌مندان به علم نجوم و ریاضیات و نیز در تعطیلات نوروزی و فصل تابستان، میزبان گردشگران داخلی و خارجی است. همچنین کتابخانه مرکز اخترشناسی ابن‌صلاح همدانی باوجود بیش‌از ۳ هزار جلد کتاب در موضوع‌های مختلف همچون نجوم، ریاضیات، فیزیک، شیمی، علوم رایانه، تاریخ، ادبیات و فلسفه، مکانی مناسب برای فعالیت گروه‌های پژوهشی و علاقه‌مندان به کتاب است. گروه‌های پژوهشی دراین مرکز متشکل از اعضایی است که علاقه‌مند به پژوهش در موضوع‌های علمی ازجمله ستاره‌شناسی هستند. این اعضا در مقاطع تحصیلی راهنمایی، متوسطه و نیز دانشجویان متناسب با حوزه علاقه خود، نظری یا عملی در موضوع‌های گوناگون نجومی و ریاضیات به پژوهش می‌پردازند و حاصل این پژوهش‌ها به‌صورت سمینارهای ماهانه به دیگر اعضای مرکز ارائه می‌شود. همچنین دست‌سازه‌های نجومی و ریاضی این گروه‌ها در نمایشگاه‌های مختلف در معرض دید عموم قرار می‌گیرد. مرکز اخترشناسی ابن‌صلاح همدانی همواره مترصد وقوع پدیده‌های نجومی است و به همین مناسبت، برنامه‌های رصد عمومی هم برگزار می‌کند.
تنها رصدخانه مجهز بوشهر
اگرچه استان بوشهر رصدخانه تاریخی ندارد، اما نخستین رصدخانه‌ای که دراین استان به‌صورت رسمی و اصولی تأسیس شد، «رصدخانه مهر» بود که درسال ۱۳۸۴ و با تلاش‌های حاج «محمود کرمی» و با توجه به علاقه ذاتی‌اش به نجوم، در روستای «گورک سادات» شهرستان تنگستان راه‌اندازی شد. البته علاوه‌براین رصدخانه‌های کوچکی هم ازجمله در دانشگاه پیام‌نور گناوه، کانون فرهنگی – تربیتی برازجان، پژوهش‌سرای «شهید احمدی تنها» کنگان و ساختمان پزشکان شهر بوشهر فعالیت می‌کنند، اما اصلی‌ترین و مدرن‌ترین رصدخانه استان، رصدخانه مهر است که فعالیت‌های گسترده‌ای را دراین حوزه انجام می‌دهد. دراین میان اگرچه درحال‌حاضر رصدخانه‌های کوچک کنگان و برازجان به‌دلیل مشکلات زیرساختی فعالیتی ندارند و رصدخانه گناوه نیز نیمه‌فعال است، اما رصدخانه مهر ازجمله فعال‌ترین رصدخانه‌های ایران به حساب می‌آید که ازنظر تعداد پروژه‌ها و میزان فعالیت‌ها در وضعیت بسیار خوبی قرار دارد و از شهرت خوبی درسطح کشور دراین عرصه برخوردار است. این رصدخانه عمدتا در حوزه دانش‌آموزی و دانشجویی فعالیت می‌کند، اما خانواده‌ها و شهروندان علاقه‌مند نیز می‌توانند از امکانات موجود دراین رصدخانه برای سیاحت آسمان استفاده کنند. این‌درحالی‌است که رصدخانه مهر از امکانات مناسبی هم بهره می‌برد؛ درحال‌حاضر یک تلسکوپ ۱۶اینچ، ۸ دستگاه تلسکوپ در اندازه‌های مختلف، ۲۰دوربین دوچشمی و دوربین عکاسی آسمان و ۲ نمونه از بزرگ‌ترین تلسکوپ‌های خورشیدی ایران دراین رصدخانه بوشهر برای استفاده علاقه‌مندان، منجمان آماتور و دانش‌پژوهان در دسترس است و مورداستفاده قرار می‌گیرد. همچنین آسمان‌نمای بزرگ دیجیتالی این مرکز نیز مورداستفاده عموم شهروندان و دانش‌آموزان قرار می‌گیرد. اکنون این مرکز تنها کانون فعالیت ستاره‌شناسی به‌صورت رصدخانه‌ای در سطح استان بوشهر محسوب می‌شود، اما در شهرهایی مانند برازجان، خورموج، آبپخش و سعدآباد نیز فعالیت‌هایی در زمینه ستاره‌شناسی انجام می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند از امکانات موجود بهره‌مند شوند. همه اینها درحالی‌است که همه‌گیری ویروس کرونا تاحدود زیادی فعالیت‌های مراکز رصدخانه‌ای استان را تحت‌تأثیر قرار داد و سبب شد علاقه‌مندان به تحقیق و پژوهش دراین حوزه کم‌تر در رصدخانه‌ها حاضر شوند و به‌دنبال این موضوع، شاهد رکود نسبی دراین‌گونه فعالیت‌ها باشیم.
گردشگری و ستاره‌شناسی در زنجان
رصدخانه دانشگاه زنجان، یکی از معدود رصدخانه‌های موجود دراین استان است. طرح این رصدخانه با مساحت ۲۶۰ مترمربع در سال ۱۳۸۱ تصویب و در سال ۱۳۸۹ ساختمان آن مورد بهره‌برداری قرارگرفت و اکنون پژوهشگران و دانشجویان نجوم دراین رصدخانه فعالیت می‌کنند. اساتید دانشگاه علوم پایه زنجان معتقدند از ابتدا هدف این بود که بهترین مکان برای ساخت این رصدخانه ازنظر دید نجومی، انتخاب شود. با توجه به این موضوع درحال‌حاضر این رصدخانه جزو رصدخانه‌های نسبتا بزرگ از لحاظ ابعاد و گنبد و نیز جزو رصدخانه‌های متوسط ازنظر بهره‌مندی از تجهیزات نجومی به‌شمار می‌رود. اساتید و دانشجویان نجوم، عکاسان و گردشگران بیشترین مخاطبان رصدخانه هستند و می‌توان از این ظرفیت برای توسعه ستاره‌شناسی دراستان و کشور نهایت بهره را برد. علاوه بر قابلیت‌های پژوهشی، تحقیقی و آموزشی، رصدخانه زنجان از ظرفیت‌های گردشگری این استان محسوب می‌شود. این مرکز تا پیش‌از همه‌گیری ویروس کرونا، میزبان تعداد قابل‌توجهی از علاقه‌مندان به نجوم بود، اما اکنون میزان بازدیدکنندگان از این رصدخانه نیز کاهش محسوسی داشته‌است.
امکانات مناسب رصدخانه کاسین در لرستان
رصدخانه «کاسین» که در ارتفاع هزار و ۸۰۰ متری از سطح دریا در خرم‌آباد، مرکز استان لرستان، ساخته شده‌است، ۱۶تلسکوپ در اندازه‌های گوناگون دارد که درمیان انها، تلسکوپ خورشیدی «کرونادو» و تلسکوپ مرکزی «سلسترون» با همه تجهیزات، آماده ثبت و ضبط داده‌های رصدی است. اگرچه مدیران «کاسین» معتقدند که این رصدخانه مدرن‌ترین مرکز در خاورمیانه به‌حساب می‌آید، اما برخی کارشناسان این ادعا را تأیید نمی‌کنند و براین باورند که رصدخانه‌هایی مانند رصدخانه ملی ایران و رصدخانه تبریز در ایران موقعیت و امکانات بهتری دارند و برخی دانشگاه‌های منطقه ازجمله در ترکیه نیز موقعیت، تلسکوپ‌ها و امکانات مناسب‌تری دارند. همچنین وجود ۲ دکل در جوار گنبد و آلودگی نوری ناشی از شهر خرم‌آباد، از چالش‌های موجود در مسیر فعالیت‌های رصدی دراین مرکز به‌شمار می‌رود. این مرکز بیش‌از ۳۵ نیروی جوان و تحصیلکرده جذب کرده و در کنار اشتغال‌زایی، به آموزش نیز می‌پردازد. تجهیزات کامل ضبط داده‌های رصدی، پژوهشکده خورشیدی، وجود ۳ آسمان‌نمای دیجیتال، سالن آمفی‌تئاتر با قابلیت پخش سه‌بعدی و تلسکوپ، مهمان‌سرا، هتل و زیرساخت‌های رفاهی، بخش‌های مختلف این مجموعه را تشکیل می‌دهد. همه اینها درحالی‌است که فعالیت‌های این روزهای رصدخانه کاسین در استان لرستان، محدود به رویت هلال ماه است.
رصدخانه‌های مدرن اصفهان
در اصفهان رصدخانه‌ای تاریخی از دوران گذشته برجا نمانده، اما از آنجا که اصفهان شهری کهن و دارای پیشینه‌ای سترگ در زمینه‌های علمی بوده، رصدخانه‌های مدرن درآن ایجاد شده‌است. ازجمله این رصدخانه‌ها می‌توان به رصدخانه دانشگاه اصفهان، رصدخانه «ایرسا» یا «فضای بیکران» و مرکز نجوم «ادیب» در شهر اصفهان، رصدخانه شاهین‌شهر، رصدخانه نیاسر و رصدخانه ملی ایران در سایت «گرگش» کاشان اشاره کرد. دراین میان رصدخانه مرکز نجوم ادیب به تلسکوپ‌های رباتیک با قطر دهانه ۱۴ اینچی (هر اینچ ۲/۵ سانت) مجهز است. رصدخانه فضای بیکران نیز تلسکوپی با قطردهانه ۱۲ اینچ دارد، رصدخانه نیاسر هم مجهز به تلسکوپی با قطردهانه ۱۶ اینچ است. رصدخانه دانشگاه‌اصفهان نیز تلسکوپی با قطر دهانه ۱۶ اینج دارد. دانش‌آموزان، دانشجویان، منجمان و علاقه‌مندان به علم ستاره‌شناسی در رده های سنی مختلف، از مخاطبان رصدخانه‌های استان هستند. این‌درحالی‌است که قبل از همه‌گیری ویروس کرونا، برنامه‌هایی مانند رصدهای عمومی ماهانه (که طی آن تصاویر از اجرام آسمانی توسط تلسکوپ دریافت و با استفاده از نمایشگر برای مشاهده عموم بازدیدکنندگان ارائه می‌شد)، نشست‌هایی با حضور کارشناسان و کلاس‌های آموزشی دراین رصدخانه‌ها برگزار می‌شد، اما اکنون به‌جز بازدیدهای محدود شده عمومی و گاه پروژه‌های رصدی تخصصی، برنامه پیوسته و کلانی وجود ندارد. با این وجود رصدهای تخصصی مربوط به رخدادهای نجومی و برخی پروژه‌های ثبتی و همچنین برخی کلاس‌های تخصصی همچنان پابرجاست و کلاس‌های آموزشی نیز به‌صورت مجازی برگزار می‌شود.
۳ رصدخانه فعال خراسان‌رضوی
در استان خراسان‌رضوی ۳ رصدخانه در دانشگاه خیام، فردوسی و نیشابور فعالیت می‌کنند. رصدخانه دانشگاه خیام در سال ۱۳۸۹ و مصادف با هفته نجوم افتتاح شد. با توجه به این موضوع نخستین رصد خسوف دهه ۹۰ شمسی، مصادف با سال جهانی نجوم، با مشارکت و همکاری دانشجویان نجوم خیام و اساتید گروه فیزیک و دانشجویان و کارکنان و مرکز رایانه دانشگاه دراین رصدخانه انجام شد. رصدخانه دانشگاه خیام برای فعالیت‌های تحقیقاتی دانشجویان مورد استفاده می‌گیرد و هیچ بازدید غیرحرفه‌ای دراین مرکز وجود ندارد. این‌درحالی‌است که رصدخانه دانشکده علوم پایه دانشگاه فردوسی مشهد در دهه ۴۰ شمسی توسط دکتر «محمدعلی سعادت» بنیان نهاده شد. درحال‌حاضر بازدیدهای عمومی مدارس، مراکز آموزشی و دانشگاه‌ها از رصدخانه به‌همراه امکان استفاده دانشجویان و دانش‌آموزان که طرح‌های رصدی آنها به تصویب گروه فیزیک دانشکده علوم پایه دانشگاه فردوسی مشهد برسد، در کنار برگزاری بخش عملی دروس نجوم رصدی، مهم‌ترین فعالیت‌های این رصدخانه را تشکیل می‌دهند. با همه‌گیری ویروس کرونا بازدیدها از رصدخانه دانشگاه فردوسی بسیار محدود و تنها برای استفاده دانشجویان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی انجام می‌شود. ازسوی دیگر رصدخانه دانشگاه نیشابور نیز اول مهرماه ۱۳۹۳ به بهره‌برداری رسید. این رصدخانه برای کارهای تحقیقاتی کارشناسان این رشته و همچنین با هدف استفاده دانشجویان و دانش‌آموزان علاقه‌مند در سطح آماتور مورد بازدید قرار می‌گیرد. رصدخانه‌های دیگری مانند رصدخانه مجموعه فرهنگی – تفریحی باغرود و افلاک‌نمای خیام در نیشابور وجود دارد که این رصدخانه‌ها بیشتر جنبه نمادین دارند.
مزیتی برای بزرگ‌ترین رصدخانه‌های حرفه‌ای البرز
مرکز فضایی ماهدشت در سال۱۳۵۴ در منطقه ماهدشت کرج ساخته شده‌است. این مرکز در ابتدای تأسیس فقط گیرنده اطلاعات ماهواره‌ای بود، اما اکنون مجهز به رصد خانه‌های پیشرفته و نیمه‌پیشرفته، مرکز پایش، آزمایشگاه ملی سنجش از دور کشور و مرکز داده‌های فضایی است. ازسوی دیگر خشکسالی، سیل، زلزله و فرونشست زمین در مرکز فضایی ماهدشت به‌صورت مرتب پایش می‌شود. این مرکز دارای ۲ رصدخانه به نام‌های «اپوسوس» و «خیام» است که بزرگ‌ترین رصدخانه‌های حرفه‌ای البرز و جزو ۵ رصدخانه بزرگ کشور نیز محسوب می‌شوند. در رصدخانه اپوسوس در قالب یک همکاری بین‌المللی میان ۸کشور در سازمان همکاری‌های فضایی آسیا و اقیانوسیه، اجرام فضایی حول زمین شامل پسماندهای فضایی و ماهواره به‌صورت دائم رصد و اطلاعات مداری آنها به‌روز می‌شود و رصدخانه خیام نیز باهدف ترویج، عمومی‌سازی و آموزش علم نجوم و پژوهش درزمینه اخترشناسی فعالیت می‌کند. این ۲ مرکز از فعال‌ترین رصدخانه‌های کشور هستند و رصد انواع اجرام آسمانی، زباله‌های فضایی، ماهواره‌ها و کهکشان‌ها، سیارات و سایر اجرام آسمانی به‌صورت مرتب انجام می‌شود. با توجه به اینکه این مراکز جزو رصدخانه‌های بزرگ و فعال کشور به‌شمار می‌روند، همه‌گیری ویروس‌کرونا تأثیر محسوسی در روند فعالیت‌های آنها نداشته است. اینها درحالی‌است که مرکز علمی آسمان نما و رصد خانه خواجه نصیرالدین طوسی نیز به‌عنوان مرکز تخصصی نجوم استان، از سال ۱۳۸۶ در کرج راه‌اندازی شده‌است. این مرکز بیشتر در حوزه کودک و نوجوان فعالیت می‌کند، از همین رو بسیاری از فعالیت‌های مرکز، مانند برگزاری تورهای آموزشی باحضور دانش‌آموزان، با همه‌گیری ویروس کرونا به حالت تعلیق درآمده‌است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.