دژ داریوش در اختیار گردشگران

پایگاه میراث جهانی پاسارگاد اعلام کرد: تاکنون دسترسی به بقایای معماری تل تخت از طریق مسیری سنگلاخی در دامنه تپه و با دشواری و مشقت امکان‌پذیر بوده است. همین مساله، خیل عظیمی از گردشگران را از موهبت بازدید اثر و مشاهده دشت زیبای پاسارگاد از بلندای تپه محروم ساخته است.

اندیشه اجرا یک مسیر بازدید مطمئن و درخور که علاوه‌بر تسهیل رفت و آمد عموم، موجب حفاظت بهتر پلکان تاریخی ارزشمند این اثر را نیز فراهم کند، از مدت‌ها پیش در دستور کار پایگاه میراث جهانی پاسارگاد قرار داشته است. طرح اجرایی این مسیر بازدید پیش‌تر در شورای فنی پارسه – پاسارگاد به تایید و تصویب اعضا رسید.

جدا از این‌که در سراسر مسیر، هیچ‌گونه آثار تحت‌الارضی وجود ندارد، می‌توان از برگشت‌پذیری و بر هم نزدن وضعیت توپوگرافی تپه تا تخت به عنوان دو شاخصه مهم اجرایی این طرح یاد کرد.

عملیات ساخت این مسیر پلکانی‌شکل به طول ۱۳۰ متر و عرض ۷.۱ متر (به طور میانگین) با اسکلت فلزی و رویه چوبی (تخته پوش) از آبان‌ماه سال گذشته آغاز شد و پس از ۱۱ ماه، در مهر سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداری رسید.

تل تخت در فاصله ۲۳۰۰ متری شمال شرق آرامگاه کوروش در محوطه پاسارگاد بر بلندای تپه‌­ای طبیعی ساخته شده و نزدیک به دو هکتار وسعت دارد. ارتفاع تختگاه از کف دشت ۵۰ متر است که پس از صاف کردن قسمتی از تپه، تختگاه را به صورت مصنوعی روی آن ایجاد کرده‌اند.

برای ساخت تختگاه از سنگ‌های زیادی استفاده شده که شامل دو گونه سنگ سفید مرمرنما و سنگ ماسه­‌ای کبودرنگ است. دیواره بیرونی تختگاه از ۲۰ ردیف سنگ آهکی بزرگ مرمرنما بنا شده و نمای تل تخت را تشکیل می­‌دهد.

تل تخت در زمان ایران ‌باستان به عنوان بنایی تشریفاتی و مذهبی مورد استفاده قرار می‌گرفت و پادشاهان هخامنشی از این بنا با ساخت دژ و برج و بارو حفاظت می‌کردند.

داریوش بزرگ، سومین پادشاه هخامنشی پس‌ از به قدرت رسیدن، علاوه‌بر ساخت تخت‌جمشید در مرودشت، برخی اقدامات دیگر نیز در پاسارگاد انجام داد که از آن‌ جمله، تغییر کاربری بنای باستانی تل‌تخت در شمال پاسارگاد از یک بنای تشریفاتی به دژی مستحکم با وسعت دو هکتار بود.

کاوش‌های باستان‌شناسی تایید می‌کند که تختگاه دارای قسمت‌های مختلف بوده است. پیرامون آن را برج و باروی خشتی فراگرفته که آثاری از آن‌ها هنوز وجود دارد. اتاق‌هایی برای اقامت سربازان و نگهبانان، آب انبار، حمام و سیستم جمع‌آوری آب باران، قسمت‌هایی از ساختار تختگاه را تشکیل داده است.

این کاوش‌ها همچنین نشان می‌دهد که تل تخت آثار چهار دوره تاریخی را در خود جا داده است: آثار دوره نخست مربوط به دوره پادشاهی کوروش و ساخت دیواره‌های صفه و پلکان ورودی است.

آثار دوره دوم مربوط به سال­­‌های ۵۰۰ تا ۲۸۰  پیش از میلاد، یعنی از زمان سلطنت داریوش هخامنشی تا آخر سلطنت سلوکوس اول است. در دوره داریوش، دژی محکم با دیوارهای آجری و خشتی روی محوطه بنا شده و تغییراتی در مجموعه بالای صفه به وجود آورده‌اند، مثلاً دیوار بلندی از خشت با ۱۵ برج در اطراف صفه ساخته­‌اند.

آثار دوره سوم بین سال­‌های ۲۸۰ تا ۱۸۰ پیش از میلاد، یعنی از زمان سلطنت آنتیوخوس اول تا زمان سلطنت آنتیوخوس چهارم ایجاد شده و دوباره تغییراتی در اتاق­‌ها و راهروها داده شده است. به احتمال زیاد پاسارگاد در این دوره، در دست پادشاهان محلی فارس به نام” فرترکه” بوده است.

ایسنا نوشت، پس از یک دوره بلندمدت فراموشی، آثار دوره چهارم مشاهده می­‌شود که مربوط به سده‌­­های آغازین اسلامی است و نشان می‌­دهد که دوباره این بخش مورد استفاده قرار گرفته و پس از آن دوباره متروک شده است. این بنا در دوره اسلامی به تخت سلیمان معروف بوده است.