جزیره هنگام

جزیره مرجانی هنگام یکی از زیباترین جزایر ایران با آب­های شفاف می­باشد که در خلیج فارس و دو کیلومتری جنوب جزیره قشم واقع شده است. این جزیره با روستاهای نه چندان بزرگ، غنی از معادن نمک، خاک و سرب، نزدیک به 50 کیلومتر مربع وسعت دارد. طول هنگام در حدود 9.5 و عرض آن نیز حدود 5 کیلومتر است.

ارتفاعات جزیره هنگام عمدتا آهکی هستند و مرتفع­ ترین قسمت جزیره کوه ناکس با ۱۰۶ متر ارتفاع از سطح دریا می­باشد.

نام هنگام همچنین با تلفظ اشکال هنجام، هنیام، هنگاما و انگ­ام به معنی وقت و زمان، بیان می­شود.

جزیره هنگام در گذشته ­های نه چندان دور جایگاه مهمی میان کشورها در منطقه خلیج فارس داشته و آثاری از زمان تسلط انگلیسی ­ها و پرتغالی­ ها بر جزیره به جای مانده است. از سال 1311 خورشیدی با اقدامات رضا شاه پهلوی ماجراهای استعمار خارجیان و سو­ء نظر داشتن کشورهای عربی به جزیره خاتمه پیدا کرد.

جزیره هنگام با مرکزیت روستای ماشی یا هنگام جدید از توابع شهرستان قشم می­باشد و تنها سه منطقه مسکونی و روستایی کوچک شامل هنگام جدید، هنگام قدیم و روستای غیل را در خود جای داده است. مردم بومی، عرب هوله هستند و با یکدیگر نسبت فامیلی دارند. این مردم از قبیله آل بو فلاسه می­باشند و با شیخ محمد بن راشد آل مکتوم حاکم دبی، نیای مشترک دارند. تعداد 141 خانوار با جمعیت 615 نفر در اینجا ساکن هستند.

عمده فعالیت اقتصادی مردم جزیره هنگام، صیادی، پرورش ماهی و میگو، فروش صدف و همچنین پذیرایی از گردشگران می­باشد. جزیره هنگام فاقد فرودگاه، جاده و همچنین ماشین است و سکوت لذت بخش آن طبیعتا به مذاق گردشگران خوشایند خواهد بود.

جاذبه­ های دیدنی

جزیره تماشایی هنگام که از آن به عنوان بزرگترین آکواریوم طبیعی یاد می­ کنند؛ جاذبه­ های خاص و ویژه ­ای را در خود جای داده است و پناهگاه ماهیان و آبزیان بسیار زیاد و متنوعی است. در ادامه به معرفی تعدادی از جاذبه ­های این مکان زیبا می پردازیم:

 

خلیج دلفین‌ها

تماشای شنای دلفین‌های بازیگوش بینی بطری یکی از جاذبه ­های خاص جزیره هنگام است. در زمان گذر از اسکله کندالو قشم به سمت جزیره هنگام با دسته­ های منظم دلفین ­ها مواجه خواهیم شد. دلفین­ های خاکستری رنگ با باله­ های پهن، از اواسط پاییز تا اواسط بهار میهمان آب­ های پیرامون جزیره هنگام هستند. بازدید از این دلفین­ ها را می­توان با راهنمایی افراد بومی و توسط قایق­ های موتوری تجربه کرد. دلفین های بینی بطری تنها در ایام مشخصی از سال و ساعات بخصوصی از شبانه­ روز در آب­ های جزیره قابل دیدن هستند. به همین خاطر بهترین زمان برای بازدید از آن­ها، ماه­ های آبان و آذر است؛  در اوایل روز هنگامی که دریا صاف و هوا خنک باشد.

لاک‌پشت ­های پوزه عقابی

لاک‌پشت ­های پوزه عقابی یکی از چهار گونه لاک­پشت خلیج فارس و از نایاب­ ترین گونه­ های جانوری در معرض انقراض است. همچنین لاک‌پشت­ های پوزه عقابی یکی از دو گونه لاک‌پشت­ های دریایی می­باشند که سواحل ایران نظیر سواحل جزایر نَخیلو و ام‌الکرم استان بوشهر و جزایر قشم، هندورابی، هنگام و هرمز استان هرمزگان را برای تخم­ گذاری برگزیده ­اند. طول این لاک‌پشت­ ها نزدیک به یک متر می­ باشد و متوسط وزن آن­ها ۸۰ کیلوگرم است. زمان تخم­گذاری لاک‌پشت­ های پوزه عقابی که از اواخر زمستان تا اواسط بهار است، یکی از جاذبه های دیدنی جزیره هنگام است.

ماهی­ های آکواریومی

سواحل مرجانی هنگام آب بسیار شفافی دارد و همین ویژگی امکان تماشای ماهی­ های رنگارنگ گوناگونی کف سواحل را میسر می سازد. می­توان با همراه داشتن مقداری نان این ماهی­ ها را به سطح آب کشاند و زیبایی­ های خاص آن­ها را مشاهده کرد. خرچنگ ­های بسیاری نیز بر روی صخره­ های این سواحل به چشم می­خورند.

جِبیر یا آهوی گریزپا

جبیرها، گونه ­ای از آهو می­باشند که نسبت به دیگر گونه­ های آهو، کوچک تر و لاغرتر بوده و گوش ­ها و دم­ هایی بلندتر دارند. در میان آهوان تنها جنس نر شاخ دارد اما جبیرها در هر دو جنس شاخ دار هستند. این گونه جانوری که مقدار کم آب مورد نیاز بدن خود را از گیاهان تامین می­کند بیشتر در مناطق بیابانی و گرم نظیر شبه ‌قاره هند و ایران یافت می­شود. کشورهای پاکستان و افغانستان نیز از دیگر زیستگاه های این گونه دیدنی هستند.

مردم هنگام، رفتار مناسبی با جبیر­ها دارند اما این موجودات، بسیار تیزپا و انسان گریز می­باشند. به طوری که می­توانند با سرعت ۸۰ کیلومتر بر ساعت فرار کنند. به همین خاطر شانس دیدن آن­ها از نزدیک بسیار کم است.

خاردم یا آفتاب‌پرست مصری

خاردم­ های مصری، گونه­ ای کمیاب از سوسمارها هستند که گونه نر آنها تا 76 سانتی­متر طول دارد. در قدیم، اعراب از آن­ها استفاده خوراکی می­کردند. چرم این گونه به عنوان محبوب­ترین نوع چرم در میان سوسمارها شناخته می­شود. جزیره هنگام یکی از اندک زیستگاه ­های خاردم های مصری در دنیا محسوب می­شود.

حیات وحش

علاوه بر جبیر و خاردم مصری که پیشتر به آن اشاره شد؛ گونه های مختلف­ پرندگان زیبایی همچون: اگرت خاکستری، حواصیل، پرستو دریایی، تلیله نوک پهن، هدهد، گیلانشاه بزرگ، صدف‌خور و خرچنگ‌خور به غنای هرچه بیشتر حیات وحش جزیره هنگام افزوده­ اند.

سواحل دیدنی

• ساحل نقره‌ای

شن­های درخشان این ساحل به دلیل وجود مقادیر زیاد سیلیس، به رنگ نقره ­ای براق و بسیار زیبایی دیده می شوند. به دلیل خارج کردن شن­های خاص و با ارزش این ساحل توسط گردشگران در گذشته و جهت حفظ غنای خاک ساحل، گردشگران به سختی امکان ورود به ساحل نقره ای را می یابند و دریافت مجوز ورود به راحتی امکان پذیر نمی باشد. در صورتی که موفق به دیدن این ساحل بشوید تجربه ­ای بسیار دلنشین خواهید داشت.

• ساحل درخشان

ساحل درخشان، در شب­ها درخشش خاص و آبی رنگی دارد. دلیل این اتفاق جالب و دیدنی وجود فیتوپلانکتون­ های دریایی است. فیتوپلانکتون ها آبزیان کوچکی هستند که هنگام ناآرام شدن محل زیست خود نور آبی رنگی ایجاد می­کنند. اگر بتوانید شب را در جزیره هنگام بمانید سواحلی نورانی شبیه به سواحل مالدیو و کالیفرنیا را تجربه خواهید کرد. البته در سواحل مکران ایران نیز این جاذبه خاص قابل بازدید است.

• ساحل خنیزی

ساحل خنیزی واقع در شرق جزیره هنگام یکی دیگر از جاذبه ­های زیبا و بکر جزیره محسوب می­شود. این ساحل برای شنا و غواصی بسیار مناسب و لذت بخش است.

• ساحل کله خماسی

ساحل کله خماسی با صخره ­های زیبای خود جاذبه ­ای هیجان انگیز در جزیره هنگام است. پرش و شیرجه از روی این صخره­ ها به درون آب از تفریحات لذت بخش جزیره محسوب می­شود. همچنین عروس دریایی و خیارماهی در این ساحل فراوان به چشم می­خورند.

روستاها

• روستای هنگام جدید یا روستای ماشی واقع در شمالی­ ترین قسمت جزیره هنگام، با امکاناتی نظیر اسکله، پاسگاه، تجهیزات آب شیرین‌کن، پست و مدرسه و همچنین ساحل شنی زیبا، پرتراکم ­ترین و مهمان­ نوازترین قسمت­ جزیره به حساب می­ آید. مردم این روستا اغلب صیاد هستند.
• روستای هنگام قدیم که کم جمعیت­ ترین قسمت جزیره هنگام محسوب می­شود با خانه­ های عمدتا خالی، در جنوبی­ ترین قسمت جزیره واقع شده است. لاکپشت‌های غول‌پیکر قرمز رنگ و صخره­ هایی با ارتفاع 20 تا 30 متر در این قسمت قرار دارند. بیشتر اهالی این روستا به کشورهای عربی منطقه مهاجرت کرده ­اند. مردم این روستا بیشتر به صیادی به خصوصی صید کوسه اشتغال دارند.
• روستای غیل در میان روستاهای قدیم و جدید جزیره هنگام واقع شده و دلیل نام­گذاری آن گود بودن روستاست که موجب جمع شدن مقادیر زیادی آب در آن می­شود.

تاسیسات انگلیسی‌ها

از آنجا که جزیره هنگام همواره جایگاه ویژه­ و استراتژیکی در خلیج فارس داشته، مورد توجه کشورهای استعمارگری نظیر انگلیس بوده است. انگلیسی­ ها به منظور نظارت بر کشتی­رانی در خلیج فارس، نفوذ خود در جزیره هنگام را با استفاده از ساخت خانه ­ها و تاسیساتی همچون انبار ذغال و تلگراف­ خانه صورت دادند که امروزه آثاری از آن­ها بر جای مانده است.

خاک‌ خوراکی

در جزایر هنگام و هرمز یک نوع خاک خوراکی قرمز رنگ به نام گِلک وجود دارد که مردم بومی این جزایر از این خاک به عنوان ادویه در پخت نان محلی و تعدادی از غذاها استفاده می­کنند. این خاک در ساخت سنگ‌های تزئینی ساختمان‌ نیز کاربرد دارد.

دهکده‌ کوچک ماهی­گیری

دسترسی به دهکده‌ ماهی­گیری هنگام از طریق راه دریایی و اسکله کندالو جزیره قشم صورت می­گیرد. صنایع­ دستی زیبا، غذاهای تازه‌ دریایی و محلی نظیر: سمبوسه‌، میگو، دوپیازه میگو، نان تمشی و ماهی‌های خوش ­طعم و از همه مهمتر میهمان نوازی ساکنین دهکده خاطرات لذت­بخشی را برای گردشگران ایجاد می­کند. اهالی بومی منطقه بسیار میهمان نواز هستند و لباس­های محلی زیبایی به تن دارند. حتما برای عکاسی از بومیان دهکده، از قبل هماهنگ کرده و از آنها اجازه عکاسی بگیرید. هنر نقش حنا روی دست نیز توسط خانم ­های جزیره انجام می­شود.

سنگ مادر و دختر

در نزدیکی­ های روستای غیل سنگ‌هایی وجود دارند که هیبت یک مادر و دختر را در ذهن تداعی می­کنند. دیدن آن خالی از لطف نخواهد بود.

غواصی

امکان تجربه خاص غواصی همراه با تماشای آبزیان آکواریومی با استفاده از کمک و تجهیزات بومیان منطقه وجود دارد. همچنین با دوربین­های مخصوص امکان عکاسی از منظره ­های تماشایی در زیر آب­ های شفاف ساحل هنگام نیز مهیاست.

نخلستان­ ها

نخلستان­ های هنگام بخشی از جاذبه ­های دیدنی این جزیره محسوب می­شوند. خرمای خوش­ طعم این نخلستان­­ ها جهت مصارف مردم محلی استفاده می­شود با این وجود بخشی از آن­ها نیز به گردشگران ارائه می­شود. همچنین با کمک مردم خونگرم و میهمان­ نواز هنگام می­توان تجربه آب کشیدن از چاه و چشیدن مزه خنک آب را در این نخلستان­ ها تجربه کرد.

کشتی به گل نشسته پرتغالی­ ها

از زمان صفویه که پرتغالی­ ها به دریانوردی، اکتشاف و استعمار کشورهای دیگر روی آوردند، جزیره هنگام نیز به یکی از مناطق مورد پسند آن­ها تبدیل شد. امروزه، آثار اندکی از دوران تسلط پرتغالی­ ها بر جزیره هنگام یافت می­شود که از جمله آن­ها می­توان به بقایای یک کشتی به گل نشسته اشاره کرد. کشتی پرتغالی ها در نزدیکی ساحل ماهی­ های آکواریومی جای خوش کرده است.

 

نحوه دسترسی

برای دستیابی به این جزیره مرجانی باید ابتدا به جزیره قشم سفر کرد زیرا جزیره قشم تنها راه رسیدن به آن محسوب می‌شود. بهترین و راحت­ ترین راه رسیدن به جزیره هنگام از شهر قشم، استفاده از اسکله کندالو یا همان شیب دراز است. این اسکله نزدیک به 10 کیلومتر تا فرودگاه قشم و 50 کیلومتر تا شهر قشم فاصله دارد.

از قایق های موتوری بومیان منطقه نیز می توان برای انتقال به جزیره هنگام بهره جست.

بهترین زمان سفر

به دلیل گرما و رطوبت بالای خلیج فارس بهترین زمان سفر در نیمه اول سال، فصول پاییز و زمستان است. در این ایام شانس بازدید از دلفین­ های بازیگوش و لاکپشت­ های پوزه­ عقابی نیز بسیار بیشتر است.

سوغات

یک بازار کوچک محلی در جزیره هنگام قرار دارد که با غرفه هایی بسیار ساده و سنتی، صنایع­ دستی­ و زیورآلات مختلف ساخته شده از صدف و گوش ­ماهی­ را به گردشگران ارائه می­دهند. موجودات تاکسیدرمی شده دریایی، ادویه ­جات و روغن­ های محلی نظیر روغن کوسه نیز در این بازار به فروش می­رسند. این بازار بهترین محل برای خرید سوغاتی از جزیره هنگام است. نکته قابل توجه اینکه در جزیره هنگام بهتر است پول نقد به همراه داشت زیرا دستگاه کارت­خوان به ندرت پیدا می­شود.

اقامت

مدت بازدید از جزیره هنگام اغلب بین 2 تا 4 ساعت طول می کشد مگر آن که قصد اقامت در جزیره را داشته باشید. امکانات اقامتی خاصی در جزیره وجود ندارد اما می­توان منازل مردم محلی را اجاره کرد یا در سواحل مناسب چادر زد.