اهمیت ژئوتوریسم در توسعه گردشگری اورامان

پویا طالب‌نیا امروز پنجشنبه (۴آذر ماه)در وبینار قابلیت سنجی امکانات و جذابیت‌های ژئوتوریستی منظر جهانی هورامان محور ششمین دوره سلسله نشست‌های چشم‌انداز صنعت گردشگری در ایران، که به همت معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی استان کردستان برگزار شد اظهار کرد: بحث ژئوتوریسم یا زمین‌گردشگری شامل جاذبه‌های زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی است که با اکوتوریسم که جاذبه‌های جاندار را شامل می‌شود؛ تفاوت دارد.

طالب‌نیا عنوان کرد: ژئوتوریسم بیشتر با ساختار زمین‌شناسی بی‌جان سروکار دارد به این معنی که عنصر حیات موجود در آن‌ها قابل مشاهده نیست.

وی در خصوص توسعه پایدار گردشگری عنوان کرد: در حوزه زمین گردشگری که یکی از زیرمجموعه‌های حوزه گردشگری است، عوامل متعددی همچون فرسایش زمین، آتشفشان‌ها، چین‌خوردگی‌ها و گسل‌های موجود، شکل‌گیری غارها و صخره‌ها و سفره‌های آب زیر زمینی، چشمه‌ها و رودهایی که شاخص هستند و می‌توان از آن‌ها به عنوان جاذبه‌های گردشگری که در حوزه ژئوتوریسم مطرح هستند؛ نام برد.

طالب‌نیا ادامه داد: سرزمین ایران که پهنه جغرافیایی کشور ما است، دارای تنوع‌های آب و هوایی متعددی است که این خود می‌تواند یکی از ظرفیت‌های بسیار مهم در حوزه ژئوتوریسم باشد.

وی تصریح کرد: پدیده‌های زمین‌شناختی متعددی که با توجه به تنوع آب و هوایی، تنوع ساختار زمین شناسی که در فلات ایران، البرز، زاگرس و فلات مرکزی ایران، حاشیه خلیج فارس، حاشیه دریای خزر وجود دارد، هرکدام دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که می‌تواند در قالب ژئوسایت‌های مختلف به عنوان جاذبه‌های گردشگری در ایران به جهانیان معرفی شود.

مدیر پایگاه جهانی منظر فرهنگی تاریخی اورامان، منظر فرهنگی اورامان را یکی از بخش‌ها و مناطق منحصر به فرد در ایران نام برد و گفت: منظر فرهنگی اورامان دارای شاخصه‌های بسیار جذابی است و این جذابیت را می‌توان تلفیقی از بحث ژئوتوریسم و فرهنگی شاهد بود و آن را به یکی از جاذبه‌های بسیار ارزشمند تبدیل کرد.

طالب‌نیا با تاکید بر اینکه ژئوتوریسم گردشگری در خصوص عناصر بی‌جان است، خاطرنشان کرد: روحی که مردمان سرزمین اورامان به این آثار بی‌جان می‌بخشند، خود می‌تواند به یکی از جاذبه‌های فرهنگی تبدیل شود.

وی به شاخصه‌های گردشگری و تاریخی در اورامان اشاره و بیان کرد: کوه شاهو، کوه کوهسالان، رودخانه سیروان شاخص‌های مهم منطقه اورامان هستند که در اسامی مردم منطقه جای گرفته‌اند.

طالب‌نیا با اشاره به اینکه اسامی دختران و پسران این منطقه برگرفته از نماد طبیعت و تمدن اورامان است گفت: انتخاب اسامی دختران و پسران در اورامان مطابق نماد طبیعت و تمدن آن نشان از جایگاه والای عناصر طبیعی این منطقه در نزد مردم است.

وی با تاکید بر دو معیار مهم برای ثبت جهانی اورامان اضافه کرد: یکی از معیارهای مهم در ثبت جهانی اورامان، معیار تعامل انسان با طبیعت است که این تعامل انسان با طبیعت در این منطقه کاملا مشهود است.

طالب‌نیا عنوان کرد: ما اورامان را به عنوان دره‌های فرهنگی در فرهنگ میراث جهانی ثبت کردیم، یعنی در پرونده اورامان به آن اشاره شده است که اورامان دارای یک سری دره‌های فرهنگی و شکاف‌هایی است که براساس اتفاقات زمین‌شناسی رخ داده و دره‌های بی‌نظیری را به وجود آورده است.

وی تصریح کرد: یکی از عوامل ژئوتوریسم چشمه‌ها هستند، که یکی از مهم‌ترین و مقدس‌ترین چشمه‌های موجود در خاورمیانه که به کانی بل یا چشمه بل معروف است، که یک سری افسانه‌ها و اساطیر در خصوص بل که خدای آب‌های یونان است مطرح شده است؛ گرچه چشمه بل به عنوان خدای آب‌ها بزرگترین و مهم‌ترین چشمه‌ در اورامان است، اما نمی‌توان وجود سایر چشمه‌های موجود در اورامان را نادیده گرفت.

مدیر پایگاه جهانی منظر فرهنگی تاریخی اورامان، منظر فرهنگی اورامان به روستای شرکان در اورامان اشاره و اضافه کرد: تعداد چشمه‌های موجود در این روستا به حدی است که وجه تسمیه به “شرکانی”، “شر” در زبان کُردی به معنای “جنگ “و “کانی” به معنای “چشمه”؛ جنگ چشمه‌ها است.

پویا طالب‌نیا ادامه داد: همچنین روستای دولاب که بالای 90 چشمه با اسامی مختلف در خود دارد و منحصر به فرد است و در پای کوه آوالان قرار دارد یکی از کوه‌های شاخص منطقه اورامان است.

وی تصریح کرد: نمادهای مقدس طبیعی که جایگاه فرهنگی خاصی را در دل ساکنین منطقه دارند، می‌تواند به ظرفیت‌های گردشگری در منظر فرهنگی اورامان تبدیل شود.

طالب‌نیا بر ظرفیت ژئوتوریسمی منطقه اورامان تاکید کرد و افزود: غارهای متعددی را که در منظر اورامان  شاهد آن هستیم؛ غارهای طبیعی هستند که به عنوان غارهای باستانی ما شاهد سکونت انسانی و یافته‌های فرهنگی در آن‌ها هستیم.

وی گفت: بالغ بر 60 غار در منظر فرهنگی اورامان در استان کرمانشاه کردستان شناسایی شده که شاخصه‌های مختلفی را دارند.

طالب‌نیا اضافه کرد: این غارها را براساس یافته‌های فرهنگی باستان‌شناسانی که در این منطقه فعالیت داشته‌اند، از دوران پارینه سنگی میانی تا دوره قرون متاخر کاربری داشته و به عنوان یک فضا انسان و ساکنین اورامان از آن استفاده کرده‌اند.

وی یادآور شد: یکی از غارهای مهم در منطقه اورامان که می‌توان به آن اشاره کرد غار “قوری قلعه” به عنوان یکی از بزرگترین غارهای آبی خاورمیانه است؛ که یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های ژئوتوریسم در اورامان غار قوری قلعه است که هم جاذبه طبیعی دارد و هم براساس یافته‌هایی که باستان‌شناسان متعددی بر روی آن انجام داده‌اند یافته‌های مهمی از دوره ساسانیان به دست آورده و احتمالا این غار به عنوان یکی از معابد مهری کاربری داشته و یافته‌های سفالی و فلزی از دوره ساسانی نشان از اهمیت غار قوری قلعه در این منطقه داشته است.

مدیر پایگاه جهانی منظر فرهنگی تاریخی اورامان در خصوص کتیبه ارزشمند و باستانی تنگی‌ور گفت: کتیبه تنگی‌ور که مربوط به حکومت آشوری‌ها است، کتیبه سارگن دوم یکی از مقدس‌ترین پادشاهان آشوری در روستای تنگی‌ور و در دهانه دره‌ای به نام زینانه شکل گرفته و حتی از نظر قدمت تاریخی این اثر از کتیبه بیستون هم قدیمی‌تر است و این کتیبه نقش برجسته یکی از شاخصه‌های تاریخی در دوران آشوریان در مناطق زاگرس محسوب می‌شود.

طالب‌نیا بیان کرد: روستای تنگی‌ور و کتیبه تنگی‌ور گذرگاه تاریخ است، که ما می‌توان آن را به عنوان یکی از مهمترین جاذبه تاریخی ژئوتوریسم باستان شناسی و فرهنگی اورامان مطرح کرد؛ لذا با توجه به اهمیتی که این اثر دارد آنچنان که شاید و باید گردشگران زیادی به آن‌جا سفر نمی‌کنند.

وی بیان کرد: خوشبختانه به دلیل ثبت جهانی و معرفی‌های صورت گرفته و توجه مسئولین استانی و کشوری به این قضیه، امسال اعتبارات خوبی به این منطقه اختصاص داده شده است.

طالب‌نیا اضافه کرد: در حال حاضر با یک هیات آلمانی در حال بررسی‌های باستان‌شناسی در منطقه اورامان هستیم و امیدواریم که بتوان یک پروژه هدفمند را فقط در خصوص غارهای باستانی اورامان تعریف و مستندسازی و معرفی شوند؛ گرچه بسیاری از این آثار قابلیت آن را ندارند که به عنوان یک ظرفیت گردشگری به آن‌ها نگاه کرد ولی باتوجه به بررسی‌های انجام شده بسیاری از این غارها قابل دسترسی هستند و با ایجاد زیرساخت‌های فرهنگی و اجرایی می‌توان این غارها را به جاذبه‌های گردشگری تبدیل کرد.

وی در پایان یادآور شد: به جرات می‌توان گفت که حوزه ژئوتوریسم در اورامان یکی از بالقوه‌ترین سایت‌هایی است که در ایران وجود دارد و تلفیقی از فرهنگ، تاریخ و طبیعت را میتوان در این آثار شاهد بود و می‌توان از آن به عنوان یک پتانسل مهم در حوزه توسعه گردشگری بهره برد.

منبع:ایسنا