دریاچه و باغ کاخ مروارید، فرصتی برای ایجاد سایت پرنده‌نگری درون‌شهری
در حقیقت پرنده‌نگری از سویی یکی از زیر شاخه‌های طبیعت‌گردی (اکوتوریسم) است و از سوس دیگر ارتباطی تنگاتنگ با محیط‌زیست دارد. برای تماشای پرندگان لازم نیست حتما به طبیعت بکر و دوردست برویم. بلکه به راحتی در پارک‌های شهر یا روستای محل زندگی‌مان نیز قابل دستیابی است.
باید بدانیم که پرنده‌ها همیشه و همه‌جا هستند. گاهی ممکن است در پشت بام منزلمان در مرکز شهر تهران عقاب یا دالی را ببینیم که دیدن آن‌ها شاید در طبیعت بکر و پارک ملی هم کار ساده‌ای نباشد. پرنده‌گردی در خیلی از کشور‌های دنیا طرفداران زیادی دارد و آمار و ارقام حاکی از آن است که پرنده نگری در دنیا پر طرفدارترین شاخه اکوتوریسم به شمار می‌رود. هم اکنون در اروپا بیش از ۵میلیون پرنده نگر حرفه‌ای شناسایی شده اند. اما متاسفانه پرنده‌نگری در کشورمان هنوز در میان مردم شناخته شده نیست و تنها توانسته است گروه خاصی از گردشگران با علایق خاص را به خود جذب کند.
پرنده‌نگری به تجهیزات پیچیده‌ای نیاز ندارد. کتاب راهنما، دفترچه یادداشت (یا امروزه اپلیکیشن‌های موبایل) و دوربین دوچشمی مهم‌ترین ابزاری هستند که نیاز است. البته لازم است بدانیم پرنده نگری و عکاسی از پرندگان دو موضوع مجزا هستند و برای پرنده نگری لزوماً به دوربین عکاسی نیاز نیست. اگرچه دوربین عکاسی می‌تواند در ثبت مشاهدات به ما کمک کند. تلسکوپهای ویژه پرنده‌نگری یا (Spotting Scopes) نیز از الزامات مشاهده و شناسایی پرندگان به‌صورت حرفه‌ای به حساب می‌آیند.
با این مقدمه به‌سراغ یک موقیت کم‌نظیر پرنده‌نگری شهری می‌رویم. بدون شک کاخ مروارید به‌جز ارزش‌های معماری خاصی که دارد و امضای فرانک لووید رایت معمار پرآوزه آمریکایی و خالق سبک معماری ارگانیک را در پای خود دارد؛ ارزش‌های پنهان دیگری دارد که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. دریاچه و باغ کاخ مروارید با توجه به ویژگی‌هایی که دارد از جمله وسعت مناسب دریاچه و باغ که حدود سی هکتار است و تراکم جمعیتی پایین مهرشهر و سکوتی که در طی این سال‌ها داشته است تبدیل به نقطه امنی برای زیستگاه دائمی و فصلی پرندگان شده است و در فصل مهاجرت این مکان مورد استفاده گروه‌هایی از این پرندگان مهاجر قرار می‌گیرد.
از سوی دیگر در شهر‌های تهران و کرج تنها باغ و دریاچه کاخ مروارید است که دارای این ویژگی بی‌نظیر است. لذا بهترین کاربری برای این فضا ایجاد پایگاه پرنده نگری است. با ایجاد باشگاه پرنده نگری مروارید مهرشهر در فضای تاریخی کاخ مروارید که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است ارزش و وزنه گرشگری این بنا را دو چندان می‌کند و اعتبار تاریخی و طبیعی و محیط زیستی را در کنار هم قرار می‌دهد که کمترین بنا و محوطه تاریخی این پتانسیل را دارد. ایجاد سایت پرنده نگری در این محوطه که نگارنده از این پس با نام باشگاه پرنده نگری مروارید مهرشهر از آن نام می‌برد می‌تواند مزایای بسیاری داشته باشد که به صورت خلاصه به آن‌ها می‌پردازم.
– این مکان را تبدیل به تنها سایت پرنده‌نگری درون‌شهری با پرندگان دائمی و فصلی می‌کند که کمترین باشگاه پرنده نگری داخل شهری در کشور این پتانسیل را دارد.
– در گام نخست منجر به افزایش آگاهی‌های عمومی مردم نسبت به اهمیت وجود و حضور پرنده‌ها در مناطق شهری و حفاظت از آن‌ها به ویژه گونه‌های در معرض تهدید خواهد بود و در گام بعدی با آموزش گروه‌های مختلف سنی نسبت به اهمیت پرنده‌ها و اثرات زیست محیطی این پدیده در سطح کلان منجر می‌شود.
– به توانمندسازی جوامع محلی و فراهم نمودن بستر اشتغال پایدار در حوزه گردشگری و توسعه پایدار در بخش گردشگری فرهنگی و طبیعت گردی کمک شایانی می‌کند.
– ایجاد مکانی فرهنگی و آموزشی و تفریحی برای گذراندن اوقات فراغت برای همه رده‌های سنی با توجه به وجود کاخ مروارید در کنار این فضای بی‌نظیر.
– گرد هم آوردن علاقه‌مندان به پرنده‌نگری و بحث و تبادل نظر درجهت توسعه این رشته و برنامه ریزی و سامان‌دهی حضور حرفه‌ای اعضا باشگاه پرنده نگری.
– همکاری با تورگردان‌های فرهنگی و طبیعت گردی جهت برگزاری تور‌های ترکیبی داخلی و خارجی تخصصی هم یک بنا با مقیاس و اعتبار جهانی دیده شود و هم از اکولوژ کوچکی به واسطه پرندگان ایجاد شده بهره‌مندی صورت گیرد.
این روزها خبرهای ناخوشایندی از سوی شهرداری کرج به‌گوش می‌رسد که متأسفانه بدون کار کارشناسی در حال تعریف کاربری برای دریاچه و باغ هستند. امروز در خبرها خواندم که شهرداری در نظر دارد در دریاچه قایق سواری و در باغ پیست دوچرخه سواری دایر کند. این کاربری‌ها نه‌تنها با شأن این اثر ملی که دارای پتانسیل ثبت در فهرست میراث جهانی است (چرا که سال گذشته میراث معماری ارگانیک فرانک لووید رایت به ثبت در میراث جهانی رسید) مغایرت دارد بلکه با توجه به وجود دریاچه و پیست دوچرخه سواری در چیتگر توجیه اقتصادی ندارد؛ چرا که بنا‌ها و فضا‌های تاریخی مثل پارک‌ها نیستند که بتوان بیش از ظریفت تحمل آن‌ها در دراز مدت پذیرای افراد بود و از همه مهم‌تر پرونده ثبت جهانی کاخ مروارید را مختومه می‌کند.
ای کاش شهرداری کرج و اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی البرز قدر این گوهر بی‌بدیل را بدانند و کاربری‌هایی با شأن و پتانسل آن به این فضا اختصاص یابد که تاریخی و فرهنگی و گردشگری است. با توجه به ظرفیت باشگاه پرنده نگری ایجاد باشگاه دوچرخه سواری و قایقرانی در کارخ مروارید وصله ناجوری است که هم‌شأن بنا را پایین آورده و هم هجوم بازدیدکنندگان برای استفاده از قایق و دوچرخه بیش از ظرفیت تحمل این مجموعه به آن وارد می‌کنند و هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت تخریب جبران‌ناپذیری را باعث می‌شود.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.