وقتی غبار زمان بر هنر «آینه‌کاری سنتی» می‌نشیند

به گزارش ایسنا در روزگار گذشته آینه‌سازی، آینه‌کاری و ساخت جعبه‌های آینه‌دار در قزوین رواج داشته و به‌صورت یک کار گروهی انجام می‌گرفته و در ساخت و پرداخت آن، نجار، نقاش و آینه‌کار هنرنمایی می‌کرده‌اند. گذشت زمان و تغییر سبک زندگی مردمان باعث شد که این هنر به یکی از هنرهای در حال فراموشی تبدیل شود.

فائزه جواهری، کارشناس میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان قزوین در گفت‌وگو با ایسنا اظهار می‌کند: آینه‌کاری یکی از مهارت‌های رشته آبگینه است که غالباً درگذشته برای تزئین دیوار و سقف و بخش‌های مختلف یک بنا مورداستفاده قرار می‌گرفت. کاوش‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد استفاده از فلزات صیقل یافته مثل برنز، مس و مفرغ به‌عنوان آینه شخصی حدود ۵ هزار سال پیش وجود داشته است. بعدها استفاده از شیشه و روکش سرب که سمی بودن آن باعث شد از روکش جیوه و قلع به‌جای آن استفاده شود تحولات شگرفی در تولید صنعت آینه ایجاد کرد.

وی با اشاره به تاریخچه آینه‌کاری می‌گوید: در قزوین هم درگذشته به‌ویژه در دوران صفویه و قاجار ساخت جعبه‌های آینه‌دار و استفاده از هنر آینه‌کاری در تزئینات بنا رواج داشته است.

این هنرمند خاطرنشان می‌کند: امامزاده حسین (ع)، امامزاده اسماعیل (ع)، حسینیه امینی‌ها از نمونه آثار زیبای برجای‌مانده از هنر آینه‌کاری در قزوین است. جعبه‌های آینه نقاشی شده قدیمی قزوین نیز جزو آثار زیبایی است که اکنون بسیار ارزشمند و گران‌بها است. اکنون استفاده از هنر آینه‌کاری همچنان در ساخت بناهای مذهبی و در مواردی بناهای مسکونی دیده می‌شود. بازطراحی و تولید محصولات جدید از این هنر می‌تواند به رونق دوباره آینه‌کاری کمک کند.

به گزارش ایسنا یکی از پیشکسوتان و قدیمی‌ترین آینه‌کاران قزوین استاد رضا گلدوز است که در اماکن متبرکه قزوین کارکرده است و بازتاب هنر دستان این استاد را در اکثر بقاع و امامزاده‌های قزوین می‌توان مشاهده کرد.

آینه کاری در امامزاده حسین و حرم دو طفلان مسلم

استاد رضا گلدوز که حدود سی سال است که مشغول به این حرفه هست در گفتگو با ایسنا اظهار می‌کند: در سال ۱۳۲۹ در محله مولوی در شهر قزوین به دنیا آمدم. از دوران کودکی در هیئت‌های مذهبی فعال بودم و علاقه زیادی به کارهای تزئینی و هنرهای دستی داشتم و با توجه به این‌که بیشتر در اماکن متبرکه و در هیئت‌های مذهبی بودم به هنر آینه‌کاری علاقه‌مند شدم.

وی بیان می‌کند: برای یادگیری هنر آینه‌کاری استادی نداشتم و به‌مرور زمان در این رشته مهارت پیدا کردم خانواده هنرمندی داشتم و دست به الماس بودم و بیشتر کارهایم در امامزاده‌ها کاربرد داشته است. کارم را با انجام هنر آینه‌کاری در امامزاده باراجین قزوین شروع کردم و در شهرهای دیگری از ایران ازجمله سفیدرود آینه کاری کرده‌ام، ضمن اینکه سه سال در عراق بودم و برای حرم دو طفلان مسلم آینه کاری انجام داده‌ام. برای هتل‌ها، حسینیه‌ها و بعضی منازل نیز آینه‌کاری کرده‌ام. آخرین کارم را حدود ۲ سال گذشته در امامزاده اباذر قزوین انجام داده‌ام که به خاطر کرونا فعالیت‌هایم نیمه کاره رها شده است.

این هنرمند بابیان اینکه انجام آینه‌کاری در آرامگاه چهارانبیا چهار سال طول کشید خاطرنشان می‌کند: امامزاده اباذر (ع)، امامزاده اسماعیل (ع)، امامزاده علی (ع)، سلطان سید محمد (ع)، حلیمه خاتون، زبیده خاتون از دیگر کارهایم هست. همچنین مرمت آینه‌کاری امامزاده حسین (ع) را هم بنده انجام داده‌ام.

دغدغه این روزهای استاد پیشکسوت قزوینی نداشتن درآمد از آینه‌ کاری، گرانی و نبود کار است، وی در ادامه می‌گوید: مسئولین در استان باید اهمیت بیشتری به این هنر بدهند. البته میراث فرهنگی گاه‌گاهی توجه می‌کند، در سعدالسلطنه حجره‌ای دارم که میراث فرهنگی برای ارائه کارهای دستی داده است. نمونه کارهایم را در منزل دارم و به دانشجویان هنر و کارآموزان آموزش می‌دهم.

استاد گلدوز ضمن اشاره به اینکه در حال حاضر برای تعمیرات آینه‌کاری اماکن متبرکه و مساجد قزوین آینه‌کار دیگری در قزوین نیست و تنها بعضی از گچ کارها در میان کار خودشان چند تا آینه هم بچسبانند؛ تأکید می‌کند: بعد از چندین سال فعالیت و آینه‌کاری در اماکن متبرکه و امامزاده‌ها در قزوین نه‌تنها بیمه نیستم، بلکه از من سراغی هم نمی‌گیرند و از نحوه درآمد من اطلاعی ندارند. انتظار دارم در ازای همه این سال‌ها حداقل کارهای بیمه‌ام انجام می‌شد.

به گزارش ایسنا، آینه‌کاری در زیارتگاه‌ها اوج هنر هنرمندان آینه‌کار است. قزوین باوجود تعدد و فراوانی بقاع و اماکن متبرکه و بناهای قدیمی نه‌تنها باید مهد پرورش هنرمندان آینه‌کار باشد، بلکه باید هنرمندان این رشته را گرامی بدارد و به زنده ماندن و شکوه این هنر کمک کند.

منبع:ایسنا