خواهرخواندگی بازار تبریز و استانبول بلاتکلیف ماند

مدیر پایگاه جهانی بازار تبریز با اشاره به آنکه ماهیت برخی پروژه‌های مرمتی با پیمانکاری جور درنمی‌آید و معمولا به صورت امانی کار می‌کنیم، گفت: با این وجود بودجه بخش امانی در حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد است و در حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد بودجه مرمت به بخش پیمانی اختصاص می‌یابد.

به گزارش خبرنگار ایلنا، حسین اسمعیلی سنگری (مدیر پایگاه میراث جهانی بازار تبریز) با اشاره به آنکه این روزها به دلیل شیوع ویروس کرونا بیشتر کارهای مشورتی و پژوهشی به صورت وبینار و در قالب فضای مجازی برگزار می‌شود، گفت: طی ماه‌های گذشته نشست‌های مشترک متعددی با صاحب‌نظران به صورت مجازی برگزار کردیم و از قضا خروجی این نشست‌ها بهتر و مثمرثمرتر از نشست‌های حضوری است. طی این نشست‌ها توانستیم تجربیاتمان را با سایر پایگاه‌های ملی و جهانی کشور به اشتراک بگذاریم.

او درخصوص برگزاری نشست‌های مجازی در عرصه بین‌المللی نیز گفت: به زودی و تا حدود دوهفته دیگر دوسالانه بین‌المللی گردشگری پایدار در سایت‌های میراث جهانی برگزار خواهد شد و سخنران‌های مختلف از کشورهای متفاوت شرکت خواهند کرد. ضمن آنکه تجربه سال گذشته ما در شرکت مجازی در نشست سیستم‌های پیشرفته مانیتورینگ و پایش و حفاظت از ابنیه تاریخی فواید زیادی را متوجه ما کرد و توانستیم از تجربه سایر کشورها در این حوزه بهره‌مند شویم.

اسمعیلی سنگری با اشاره به آنکه استفاده از روش‌های جدید مانیتورینگ در حوزه میراث می‌تواند در بخش میراث جهانی موثر عمل کند، گفت: با استفاده از تجربه سایرین در این حوزه می‌توان علاوه بر قیاس امکانات موجود، از تجربیات بهتر و مفیدتر سایر کشورها در این حوزه استفاده کرد. نحوه برخورد با بنا، نحوه پایش، اقدامات انجام گرفته، مستمر بودن پایش و… از جمله مواردی است که می‌توان آن‌ها را به اشتراک گذاشت. در برخی موارد معماری کشورهای دیگر با ما همسان است و می‌توان از تجربه آن‌ها به صورت مستقیم استفاده کرد و در برخی موارد نیز معماری‌ها تفاوت دارند و باید سنجید که آیا می‌توان از تجربه آن‌ها به نحوی بومی شده در معماری خود استفاده کنیم یا خیر. تمام این تجربیات به اشتراک گذاشته می‌شوند و می‌توانیم از میان آن‌ها به صورت گزینشی موارد مورد نیاز را انتخاب و اجرا کنیم.

مدیر پایگاه میراث جهانی بازار تبریز در پاسخ به این سئوال که آیا می‌توانیم از تجربیات ترکیه در حفاظت و پایش بناهای خود با توجه به نزدیکی معماری آن‌ها به معماری ایران، بهره جست یاخیر، گفت: معماری ترکیه در برخی موارد شبیه به معماری ایران است. معماری آثار استانبول بسیار به معماری آثار ما شبیه است. هرچند طی سال‌های گذشته موفق شدیم خواهرخواندگی بازار تبریز و بازار استانبول را اعلام کنیم اما این امر همچنان به حال خود باقی مانده و فعالیتی در این خصوص انجام نگرفته. ایران در حوزه مرمت و حفاظت از ابنیه تاریخی طی دو دهه اخیر پیشرفت‌های چشمگیری داشته و حرف برای گفتن دارد.

او درخصوص پیمانکاری شدن مرمت آثار تاریخی و تاثیر مثبت با منفی آن نیز گفت: پیمانکاری شدن مرمت آثار تاریخی توسط مسئولان در راس وزارتخانه و سازمان‌های مرتبط اخذ شده. درعین حال نباید فراموش کرد که ماهیت برخی پروژه‌های مرمتی با پیمانکاری جور درنمی‌آید و معمولا به صورت امانی کار می‌کنیم. برخی آثار دارای شاخص‌های هنری و ارزش‌های خاصی هستند که نمی‌توان به پیمانکار واگذار کنیم و باید از بودجه امانی تامین اعتبار شوند. اما نباید فراموش کرد که بودجه بخش امانی محدود است و نمی‌توان همه آثار را از محل این بخش از بودجه مرمت کرد.

اسمعیلی سنگری تصریح کرد: سقفی که می‌توان برای بودجه امانی تخصیص داد عموما در حدود ۳۰ تا ۴۰ است و ۶۰ تا ۷۰ درصد مرمت‌ها به صورت پیمانکار انجام می‌شود. البته بازار تبریز در بخش‌هایی که به صورت پیمانی کار کرده است به نفعش شده چنانکه در سالی که بازار آتش گرفت، زمان و اجرای سریع مرمت مهم بود و پیمانکار توانست این مهم را تامین کند. با این وجود بخش‌هایی که نیازمند مطالعات بیشتر و ریزه کاری است به صورت امانی کار می‌کنیم. ضمن آنکه اکنون پیمانکارهایی در حوزه میراث فعال شده‌اند که کارهایشان قابل دفاع است با این وجود باید به سمت هرچه بهتر شدن کارها پیش بروند.

او همچنین از ساماندهی و بهسازی تیمچه‌های امیر بازار جهانی تبریز خبر داد و گفت: حفاظت، مرمت و بازسازی تیمچه امیر جنوبی طی چند ماه گذشته به همت اصناف آغاز شد و به دنبال این اقدام کف‌سازی تیمچه امیر شمالی نیز در دستور کار قرار گرفت و این مرحله با تأمین بخشی از مصالح از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان و اصناف در حال انجام بوده و تا یک ماه آینده به پایان خواهد رسید. با توجه به اینکه نورگیرهای بالای سقف تیمچه امیر شمالی نیز نیازمند ساماندهی است، لذا مراحل انجام این عملیات نیز همچون تیمچه امیر جنوبی در دستور کار این اداره کل قرار گرفته و پس از اتمام کف سازی، آغاز خواهد شد.

مدیر پایگاه میراث جهانی بازار تبریز درخصوص میزان بازدید و حضور گردشگران در این مجموعه تاریخی گفت: با توجه به آنکه بازار تبریز محل خرید و فروش است و عموما مردم محلی نیز برای تامین مایحتاج روازنه‌اشان به این بازار مراجعه می‌کنند، عموما مراجعه کننده در بازار تبریز حضور دارد که بیشتر آن‌ها مردم بومی و محلی هستند. اما از آنجایی که با شیوع کرونا و سویه جدید آن روبه رو هستیم و سرمای هوا نیز زیاد است، تعداد مسافران و گردشگران کاهش یافته. برنامه‌ریزی‌ها برای نوروز در جریان است.

مجموعه مسقف بازار تبریز با یک کیلومتر مربع وسعت در ۲۵ شهریور ۱۳۵۴ با شماره ثبت ۱۰۹۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد و در سال ۲۰۱۰ نیز این مجموعه با شماره ثبت ۱۳۴۶ به عنوان یکی از میراث جهانی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

این بازار تاریخی با داشتن حدود پنج هزار و ۵۰۰ باب حجره، مغازه و فروشگاه، ۴۰ گونه شغل، ۳۵ باب سرا، ۲۵ باب تیمچه، ۳۰ باب مسجد، ۲۰ باب راسته و راسته‌بازار، ۱۱ باب دالان، ۵ باب حمام و ۱۲ باب مدرسه به عنوان اصلی‌ترین مرکز داد و ستد مردم تبریز و ایران شناخته می‌شود.

منبع:ایلنا