ثبت ملی خانه «اقبالیان» و ۵۰ اثر دیگر

 در جلسه شورای ملی ثبت آثار تاریخی و فرهنگی غیرمنقول، ۵۱ اثر واجد ثبت در فهرست آثار ملی و فهرست آثار واجد ارزش فرهنگی و تاریخی تشخیص داده شد. در بین این آثار نام خانه «حوائجی» یا «اقبالیان» همدان مشاهده می‌شود که تعدادی از هنرمندان، از جمله پرویز پرستویی و امیرشهاب رضویان و حدود ۱۱۰ معمار برای نجات این خانه از خطر تخریب، سرنوشتی که دیگر خانه‌های تاریخی همدان دچارش شده‌اند، درخواست ثبت و حفظ آن را مطرح کرده بودند.

مالک خانه اقبالیان قصد تخریب داشت و مجوز آن را هم از شهرداری گرفته بود که پس از تشکیل پرونده ثبت آن خارج از نوبت، اخطار تخریب نکردن از سوی شهرداری به مالک داده شد. هرچند حالا این خانه واجد ارزش شناخته و ثبت شده است، اما همچنان بیم تخریب آن، به ویژه در بخش داخلی بنا می‌رود.

خانه اقبالیان در خیابان جهان‌نما، نبش کوچه قبادِ امروزی و توسط محمود نیامی ساخته شده است. او یکی از شاگردان هوشنگ سیحون بود و در چند طرح ملی مانند شهرک ذوب آهن اصفهان، شهرک غرب تهران، پارک طالقانی (تپه‌های عباس‌آباد و داوودیه تهران) و طرح فلکه‌ دور حرم مطهر امام رضا (ع) نیز شرکت داشت. نیامی در دهه‌ ۱۳۴۰ به عنوان مدیر کل در اداره مهندسی ذوب‌آهن اصفهان فعال بود و در دهه ۱۳۵۰ به عنوان سرپرست نظارت در پروژه‌ شهستان در دوره پهلوی حضور داشت. این خانه یکی از باارزش‌ترین خانه‌های دوره مدرن شهر همدان است که متأثر از سبک «دستیل» ساخته شده است.

علاوه‌بر این خانه دوره پهلوی، شورای ملی ثبت آثار تاریخی و فرهنگی، هفت اثر دیگر از استان همدان، ۲۵ اثر از استان گلستان، ۱۰ اثر از استان خراسان جنوبی و هشت اثر از استان قزوین را واجد ثبت تشخیص داده‌ است؛ از جمله آثار شاخص ثبت‌شده می‌توان به عمارت طوطی قزوین، بیمارستان شوکت الملک بیرجند، بافت تاریخی روستای دیهوک، بانک ملی گرگان، کاروانسرای میدان عباسعلی گرگان، دستکند آق‌کند، تپه همت‌آباد و قراول تپه استان گلستان اشاره کرد.

عمارت طوطی که در دو طبقه ساخته شده و در خیابان امام خمینی (ره) قزوین و در نزدیکی بازار و مجموعه سعدالسلطنه قرار دارد، مربوط به دوره پهلوی اول است. این بنا اوایل دهه ۹۰ از سوی سازمان زیباسازی شهرداری بازسازی شده است.

کاروانسرای میدان عباسعلی گرگان متعلق به دوره صفوی است که در دوره قاجار تغییراتی در آن ایجاد شده و به شکل امروزی درآمده است. شاید تنها بخشی از کاروانسرا که تقریبا سالم مانده، ورودی اصلی بنا است که در ضلع شمالی ساختمان قرارگرفته و دارای یک در چوبی است که در سمت راست بازار میدان قرار دارد و از طریق یک راهرو سنگ‌فرش شده و قلوه سنگ‌های رودخانه‌ای به حیاط مرکزی منتهی می‌شود. وضعیت این کاروانسرا وخیم گزارش شده است.

ایسنا نوشت، روستای دیهوک در استان خراسان جنوبی واقع شده و از توابع طبس است. این روستا در دوره‌ای اولین آبادی پس از لوت به شمار می‌آمد که در مسیر زائران امام رضا (ع) از کرمان قرار داشت و به نوعی بارانداز مسافری محسوب می‌شد. دیهوک حدود ۱۵۰ سال پیش به نام دهک نامیده می‌شده‌است. دیه در دوره ساسانیان به روستاها گفته می‌شد. دیهوک به معنای روستای کوچک هم می‌تواند باشد. بافت اصلی این روستا در زلزله سال ۱۳۵۷ تخریب شد.