روش‌های صیادی در بندر تاریخی لافت
اغلب ماهی‌هایی که از دریا صید می‌شود خوراکی است و فقط چند نوع ماهی است که مورداستفاده غذایی ندارند. برای صید ماهی از وسایل مخصوصی که غالباً در محل ساخته می‌شوند، استفاده می‌کنند. مردم لافت در طی سالیان دراز راه‌های مختلفی برای صید پیداکرده‌اند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت از:
– خیت (Kheyt)
– خور بستن و پارو کشیدن
– كلگر (Koulger)
– هدر (Hedr)
خیت کردن
یکی از ساده‌ترین راه‌های صید ماهی خیت کردن است. ابزار لازم برای صید پنجاه متر ریسمان نایلونی است که در سر آن قلاب ماهی‌گیری وصل می‌کنند و در نیم متری قلاب تکه‌ای سرب برای سنگینی آن می‌بندند و برای گول زدن و فریب دادن ماهی و یا به‌اصطلاح محلی برای گیم ماهی (Gym) از کرم خاکی یا گوشت ماهی عنكاس (Ankas) و ماهی مرکب استفاده می‌کنند. کرم یا تکه‌ای از گوشت ماهی مرکب را به سر قلاب می‌بندند و آن را در آب رها می‌سازند. از این روش می‌توان در ساعت‌های مختلف روزهای زمستان برای ماهی‌گیری استفاده کرد؛ اما نکته قابل‌توجه در صید ماهی با روش خیت این است که باید دریا در موقع صید آرام و در حال توقف باشد؛ در غیر این صورت خصوصاً مواقعی که دریا در حال جزر یا مد است نمی‌توان از این روش استفاده کرد. تجربه نشان داده است که ماهی‌ها هنگام جزر و مد دریا از محل خود حرکت می‌کنند و در جای خویش ثابت می‌ایستند و همین‌که آب توقف کرد بلافاصله دسته‌های ماهی پراکنده می‌شوند و در این موقع است که شخص ماهی‌گیر می‌تواند با ماشوه (قایق) خود که در یک کیلومتری ساحل در آب لنگرانداخته، شروع به صید ماهی کند.
خور بستن و پارو کشیدن
به‌اصطلاح محلیِ خور مقداری از زمین مجاور دریاست که کمی نسبت به سطح زمین گودی آن بیشتر است و هنگام مد و طغیان دریا، آب دریا در این مسیر تا ده‌ها متر و حتی چند کیلومتر به داخل خشکی پیش می‌رود و در حقیقت خور (khoor) پیش رفتگی آب دریا در خشکی است.
الف) طریقه بستن خور
در شب پانزدهم و سی‌ام هرماه که آب دریا بالا می‌آید و آب به داخل خور نفوذ و آن را پر می‌کند، تعدادی از صیادان ماهی که از ۴ نفر به بالا هستند در نیمه‌شب از خواب برخاسته و درحالی‌که با خود وسایل زیر را حمل می‌کنند:
– یک نوع پارو که به شکل تور درست کرده‌اند و طول آن معمولاً ۳۰ متر و عرض یا بلندی آن۳ متر است.
– یک عدد لیح که یک نوع دیگر از تور ماهی‌گیری است.
– چند اصله چوب
دسته‌جمعی به‌طرف خور موردنظر می‌روند، هنگامی‌که خور کاملاً از آب برشد، دهانه خور را به‌وسیله پارو و یا لیح (تور) با چوب و سنگ می‌بندند و منتظر می‌مانند تا جزر دریا شروع شود.
صبح ماهی‌هایی که براثر (مد) دریا به داخل خور آمده‌اند و در هنگام (جزر) قصد خروج از خور رادارند به‌محض برخورد با پارو یا لیح (تور) برمی‌گردند و عده‌ای از آن‌ها که با سماجت قصد عبور از تور رادارند در تور گیر می‌کنند.
به‌این‌ترتیب تعداد زیادی ماهی در آب‌های کم‌عمق خور گیر می‌افتند و سرگردان می‌شوند و حالا نوبت پارو کشیدن است.
ب) طریقه پارو کشیدن
در ابتدا در دو سر پاروی سی متری دو عدد چندل (یک نوع چوب) می‌بندند و دو نفر دو سر چوب را در سطح زمین محکم می‌گیرند و چند نفر نیز وسط پارو به فاصله ۲ می‌ایستند و پای خود را در دلکه پارو (dalke) که حلقه‌ای از طناب است و در قسمت پایین پارو بسته‌اند، می‌گذارند و پارو را محکم به زمین می‌کشند تا ماهی‌ها از زیر پاهایشان و از زیر (پارو) بیرون نروند. بدین ترتیب وقتی همه ماهی‌گیران آمادگی خود را اعلام کردند همگی باهم پارو را از دهانه خور تدریجاً به‌طرف خشکی پیش می‌برند و با این روش مقدار قابل‌توجهی ماهی صید می‌شود.
کلگر یا قفس ماهی‌گیری
قفس ماهی‌گیری یا کلگر که در اصطلاح محلی به آن گرگور (gargoor) گفته می‌شود، نوعی وسیله برای صید ماهی است. کلگر را از سیم‌های باریک شکل می‌سازند. مردم لافت و دیگر بنادر خلیج‌فارس برای درست کردن این وسیله مهارت کامل دارند.
کلگر بر دو نوع است: کوچک و بزرگ
از نوع کوچک کلگر در صید ماهی‌های کوچک استفاده می‌کنند و از کلگر بزرگ طبعاً جهت صید ماهی‌های بزرگ بهره می‌برند. کف کلگر دایره‌ای شکل است و شعاع آن ۴۰ الی ۷۰ سانتی‌متر است و در یک‌طرف جدار آن دری به شکل مربع‌مستطیل درست می‌کنند که در دهانه آن وسیله‌ای به نام ماهی‌گیری وجود دارد.
کلگر علاوه بر اینکه یک وسیله خوب و مطمئن ماهی‌گیری است، بزرگ‌ترین حسنش در این است که چون فضای داخل آن وسیع است و ماهی به‌راحتی در آن گردش می‌کند، ماهی کمتر مرده و یا فاسد می‌شود و یا اصلاً فاسد نمی‌شود؛ مگر اینکه آب دریا در آن نقطه بد بو و فاسد باشد و یا گرمای آن موجب مرگ ماهی شود.
در کف «گرگور» و یا «کلگر» سنگ‌های چند منی می‌بندند تا کلگر به زیرآب برود و برای اینکه به‌راحتی بتوان محل کلگر یا گرگور را پیدا کرد و نسبت به جمع‌آوری آن‌ها اقدام نمود، در قسمت بالای کلگر از طنابی به اسم کیبال (که خیلی سبک است و همیشه بر روی آب می‌ماند) استفاده می‌کنند.
ماهی‌گیران هر موقع که بخواهند می‌توانند (کلگر) را در آب بیندازند و هر موقع که خواستند هم می‌توانند آن‌ها را جمع کنند. زمان این کار محدود نیست و در همه فصول سال نیز می‌توان با این روش ماهی صید کرد.
هر تور یا گرگور گنجایش بیش از ۲۴۰ کیلوگرم ماهی را دارد، اغلب ماهی‌های بزرگ به‌وسیله گرگورها صید می‌شود.
این شغل در حال حاضر حضور کمرنگی در بین مشاغل دیگر دارد و افراد شاید تنها برای مصرف خانوادگی خود صید می‌کنند.
هدر (اتاقی با چوب نخل در ساحل دریا):
هدر نوعی وسیله ماهی‌گیری است که با چوب درخت نخل درست می‌کنند. طریقه ساختن هدر به این صورت است که در ابتدا مقداری زیادی چوب نخل به بلندی ۵/۱ تا ۲ متر تهیه‌کرده و پس از کمی پیشروی در آب دریا آن‌ها را به‌طور منظم کنار هم زیرآب، در شن فرومی‌کنند و تا آنجا که امکان دارد به شکل یک راهرو یا کوچه با دهانه ۵ متر به‌طرف دریا پیش می‌روند و در انتهای راهرو یا کوچه که گفتیم معمولاً عرض آن ۵متر و طول آن ۲۰تا۱۰۰متر است اتاقی با چوب نخل درست می‌کنند.
ماهی هنگام بالا بودن آب دریا به کنار ساحل می‌آید و موقعیت که آب دریا در حال پایین رفتن است به‌طرف دریا برمی‌گردد و داخل راهرو می‌شود و ترجیحاً با پایین رفتن آب ماهی نیز به اتاق انتهای راهرو نزدیک می‌شود و چون به انتهای اتاق می‌رسد و راه خود را مسدود می‌بیند، در همان‌جا می‌ماند. هنگامی‌که آب دریا کاملاً پایین می‌رود ماهی‌گیران به سراغ آن‌ها آمده و همه را به‌راحتی صید و با خود می‌برند. در این روش انواع مختلف ماهی صید می‌شود.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.