حریم تپه «حسنلو» بعد از نیم قرن تعیین شد!
نقشه محدوده، عرصه، حریم و ضوابط حفاظتی و معماری ۱۵ اثر فرهنگی ـ تاریخی آذربایجان غربی درحالی از سوی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به استاندار آذربایجان غربی ابلاغ شد که از ثبت برخی از این آثار در فهرست میراث ملی کشور، بیش از نیم قرن گذشته است.
به گزارش ایسنا، عرصه و حریم این آثار در دو نامه جداگانه از سوی عزت‌الله ضرغامی خطاب به محمدصادق معتمدیان ـ استاندار آذربایجان غربی ـ ابلاغ شده است.
در این مجموعه که محدوده حریم و عرصه آن‌ها تعیین و ابلاغ شده است، آثاری مشاهده می‌شود که حدود ۵۰ سال از ثبت آن‌ها در فهرست میراث ملی کشور می‌گذرد. تپه باستانی حسنلو از آن جمله است که در ۹ کیلومتری نقده و حدود ۸۰ کیلومتری ارومیه واقع شده است و قدمت آن به بیش از هفت هزار سال می‌رسد و در سال ۱۳۴۴ خورشیدی در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
این تپه محل کشف جام طلایی حسنلو است که هم‌اکنون در موزه ملی نگهداری می‌شود. با این وجود، گمانه‌زنی‌ها برای تعیین محدوده حریم و عرصه این محوطه تاریخیِ با ارزش از سال ۱۳۹۷ آغاز شده که در سال ۱۴۰۰ به تایید وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی رسیده است. مدیر پایگاه ملی حسنلو در فروردین ماه ۱۴۰۰ خبر داده که این محدوده از سوی این وزارتخانه به استاندار وقت ابلاغ شده است. حالا وزیر جدید در نامه‌ای دیگر این محدوده را به استاندار جدید ابلاغ کرده است.
کلیسای حضرت مریم یا ننه مریم، میراث بازمانده از آشوریان در ایران است که به گفته باستان شناسان و مورخان، پس از «بیت‌الحم» فلسطین دومین کلیسای کهن جهان شناخته می شود. این کلیسا با معماری ساده و بدون تزئینات دوران ساسانی در سال ۱۳۶۲ در فهرست میراث ملی کشور ثبت شده، اما نقشه محدوده، عرصه، حریم و ضوابط حفاظتی آن حالا پس از گذشت حدود ۳۸ سال تعیین شده است.
در روایت‌ها آمده که این کلیسا قبلا یک آتشکده زرتشی بوده است که با داستان سه مغ یا دانای زرتشتی ارتباط دارد. همان سه موبدی که با حرکت ستاره‌ای به سمت شرق راهی اورشلیم می‌شوند تا تولد حضرت عیسی مسیح را ارج دهند و پس از برگشت، آتشکده را به کلیسا تبدیل می‌کنند. در برخی روایت‌ها آمده که آن سه موبد در محل این کلیسا به خاک سپرده شده‌اند.
در یکی از نامه‌های ضرغامی به استاندار آذربایجان غربی آمده است: در اجرای بند ۱۲ از ماده ۳ قانون اساسنامه سازمان میراث‌فرهنگی کشور مصوب ۱۳۶۷ و مواد مربوطه از قانون، راجع به حفظ آثار ملی مصوب سال ۱۳۰۹ و نظام‌نامه اجرایی آن، نقشۀ محدوده عرصه، حریم و ضوابط حفاظتی و معماری مربوط به آثار ملی فرهنگی ـ تاریخی در شهرستان ارومیه که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، به این شرح ابلاغ می‌شود:
«شهربانی ارومیه» به شماره ۲۷۶۱ در تاریخ ۱۳۷۹/۴/۲۲
«شهرداری ارومیه» به شماره ۲۷۶۲ در تاریخ ۱۳۷۹/۴/۲۲
«ستاد لشگر» به شماره ۲۷۶۳ در تاریخ ۱۳۷۹/۴/۲۲
«محوطه و مجموعه‌های بناهای ستاد لشگر ۶۴ ارتش ارومیه» به ۳۱۱۸۶ در تاریخ ۱۳۹۳/۱۲/۱۹
«کلیسای حضرت مریم» به شماره ۱۶۴۹ در تاریخ ۱۳۶۲/۸/۲۲
«مدرسه ۲۲ بهمن» به شماره ۱۷۷۲۷ در تاریخ ۱۳۸۵/۱۲/۷
«مدرسه چمران» به شماره ۱۹۳۲۰ در تاریخ ۱۳۸۶/۵/۱
ضرغامی در هشت نامه دیگر به استاندار آذربایجان غربی، نقشه محدوده، عرصه، حریم و ضوابط حفاظتی و معماری هشت اثر فرهنگی ـ تاریخی را به این ترتیب ابلاغ کرد:
«امامزاده کهنه شهر سلماس (تازه شهر-امامزاده اسحاق» واقع در شهرستان سلماس به شماره ۷۸۵۸ مورخ ۱۳۸۱/۱۲/۱۷
«مقبره سردار بوکان» واقع در شهرستان بوکان به شماره ۳۸۴۷ مورخ ۱۳۸۰/۲/۲۵
«پل میمند نقده» واقع در شهرستان نقده به شماره ۲۰۶۴ مورخ ۱۳۷۷/۴/۲۹
«کلیسای هفتوان» واقع در شهرستان سلماس به شماره ۴۸۴۲ مورخ ۱۳۸۰/۱۲/۱۹
«تپه حسنلو» واقع در شهرستان سلماس به شماره ۴۸۵ مورخ ۱۳۴۴/۹/۱
«ساختمان تلویزیون ملی (صدا و سیمای ارومیه)» به شماره ۳۱۴۱۷ مورخ ۱۳۹۴/۱۱/۲۵
«کلیسای مار سرگیز» واقع در شهرستان ارومیه به شماره ۱۱۲۲ مورخ ۱۳۵۴/۸/۱۹، حریم آن بازنگری شده است.
«پل قره‌کورپو – پل سیاه» واقع در شهرستان ماکو به شماره ۶۴۰۵ مورخ ۱۳۸۱/۷/۷
در این نامه‌ها تاکید شده است: محدوده حریم این آثار تحت حفاظت و نظارت این وزارت است و هرگونه دخل و تصرف در محدوده حریم و تخلف از ضوابط حفاظتی مقرر، برابر مواد ۵۵۸ لغایت ۵۶۹ از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی «تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده» جرم محسوب می‌شود و مرتکب مشمول مجازات‌های قانونی خواهد شد.
عرصه و حریم به نوعی تضمین‌کننده بقای قانونی مجموعه و اثر تاریخی است، اما تعیین دیرهنگام آن از جمله عوامل اصلی تعرض و تخریب این آثار به شمار می‌آید. گفته شده کمبود منابع ملی و نیروی انسانی متخصص و کارشناس از جمله دلایل کم کاری در فرایند تعیین نقشه محدوده، حریم و عرصه آثار بوده است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.