همه چیز درباره آیین ازدواج کردهای کرمانج

گلی شادکام، پژوهشگر زبان و فرهنگ کردی‌ کرمانجی خراسان، به معرفی آیین‌های مراسم عروسی کردهای خراسان پرداخت و اظهار کرد: برای کردهای خراسان جشن عروسی تنها یک جشن شادی‌بخش نیست بلکه مراسمی است که طی آن با همیاری و همکاری یکدیگر پایه‌های تعاملات اجتماعی مستحکم شده و بر انسجام و همبستگی اجتماعی افزوده می‌‏شود.

وی ادامه داد: آیین‌ها و جشن‌های ازدواج از مهم‌ترین و شادی‌‏بخش‌‏ترین مراسم در میان هر قوم و ملتی است. این جشن‏‌ها آغازگر زندگی مشترک و نشانی از پیمان مقدس زناشویی و تشکیل خانواده میان یک زن و مرد است که با حضور بستگان و دوستان شکوه و شادی بسیاری به همراه دارد. در فرهنگ کردهای خراسان جشن عروسی مهم‌‏ترین جشن زندگی یک فرد است که با شکوه و شادی بسیاری برگزار می‌‏شود.

این پژوهشگر گویش و فرهنگ کردی‌ کرمانجی اضافه کرد: در زبان کردی کرمانجی خراسان «زوهجین، zavejin» یعنی ازدواج کردن، «داوه، dâwat» جشن عروسی، «بووک،buk» و عروس «زاوا، zâvâ» داماد خوانده می‏‌شود.

شادکام خاطرنشان کرد: جشن عروسی از ابتدا تا پایان دارای مراحل گوناگونی است که شامل نشان‌ کردن، خواستگاری، قند شکستن، خرید عروسی، عیدی‌ بردن، حنابندان، عروس‌ برون و پاتختی می‌شود. همچنین گفته می‌شود که کردها بیشتر درون فامیلی و درون گروهی ازدواج می‌کنند.

وی تصریح کرد: در میان کردهای خراسان زمانی که پسری به سن ازدواج می‌‏رسد، خانواده‌‏ها تلاش می‌‏کنند تا از میان بستگان، آشنایان و هم‌محله‏‌های خود دختر مناسبی را برای او نشان کنند. برخی از این ازدواج‌‏ها به صورت توافقی میان خانواده‌‏ها از سنین کودکی فرزندان برنامه‌ریزی می‌‏شود که در میان عشایر شایع‌‏تر است. امروز جوانان بیشتر تلاش دارند همسر مورد نظرشان را خود انتخاب کنند.

تهیه جهیزیه بر عهده داماد است

این پژوهشگر زبان و فرهنگ کردی‌ کرمانجی خراسان افزود: پس از مراسم خواستگاری و توافق بر سر مسائل مربوط به جهیزیه و مهریه مراسم قندشکستن برگزار می‌‏شود. در میان کردهای خراسان به طور سنتی جهیزیه بر عهده پسر است. هر چند در میان خانواده‌‏های شهرنشین شده، تهیه جهیزیه به طور مشارکتی رایج شده اما همچنان در میان عشایر کرد خراسان تهیه جهیزیه بر عهده داماد است.

شادکام عنوان کرد: در مراسم قند شکستن که به نوعی اعلام نامزدی دختر و پسر است، یکی از بزرگان فامیل که باید مردی خوشنام و محترم باشد، خود دارای ازدواج موفقی بوده و علاوه بر آن ۲ زنه و زن مرده نیز نباشد، با اجازه دیگر بزرگان مجلس ۲ کله قند را برداشته و به نشانه شادکامی و خوشبختی عروس و داماد بر هم‌ زده و نامزدی دختر و پسر را به این وسیله اعلام می‏‌کند؛ در پایان قطعات قند را به نشانه شگون میان میهمانان تقسیم می‌کنند.

وی تصریح کرد: جشن عروسی در میان کردهای خراسان مفصل برگزار می‌‏شود. در گذشته مراسم عروسی سه تا هفت شب(جشن) به طول می‌انجامید و در آن انواع رقص‌‏ها، موسیقی، برنامه‌‏های سرگرمیک ننده، مسابقه کشتی و اسب‌دوانی برگزار می‌‏شده است. امروز اما به دلیل گرانی هزینه‏‌ها و مشغله بسیار مدت زمان جشن‏‌ها به نیم‌روز و یا حداکثر یک شبانه‌روز کاهش یافته است. برگزای جشن‌‏ها به شکل سنتی به ویژه در میان عشایر، روستانشیان و برخی از شهرنشیان هنوز هم بسیار رایج است.

موسیقی و رقص کردی از برنامه‌های اصلی عروسی کردها است

این پژوهشگر گویش و فرهنگ کردی‌ کرمانجی خراسان اظهار کرد: برگزاری جشن عروسی سنتی با همیاری جوانان فامیل و بستگان درجه یک انجام می‏‌گیرد و همه به نوعی در آن سهیم هستند. برنامه محوری عروسی کردهای خراسان، موسیقی و رقص کردی است که از اولین دقایق جشن تا پایان به شکل پیاپی ادامه دارد.

شادکام ادامه داد: این جشن‌‏ها با پوشش رنگارنگ سنتی زنان کرمانج جلوه زیبایی به خود می‏‌گیرد. در جشن عروسی کردهای خراسان خانواده‌‏ها همه در یک مکان گرد هم آمده و به جشن و پایکوبی می‌‏پردازند. بر اساس باورها جشن عروسی باید در روز برگزار شود که همچنان میان عشایر رایج است اما در حال حاضر در برخی روستاها و شهرها جشن‏‌های عروسی در شب نیز برگزار می‌‏شود.

برگزاری عروسی به دور از تجمل از ویژگی‌های کردهای کرمانج است  

وی در خصوص ویژگی‌های ارزشمند جشن‌های عروسی کردهای خراسان تصریح کرد: یکی از ویژگی‌های عروسی کردهای خراسان برگزاری مراسم به دور از تجمل و ریخت و پاش بیهوده است. دومین مورد این است که برگزاری جشن‌ها به همراه موسیقی، رقص سنتی و پوشاک رنگارنگ کردی بسیار سرگرم‌کننده است.

‏این پژوهشگر گویش و فرهنگ کردی‌ کرمانجی خراسان ادامه داد: از نکات مهم دیگر این جشن‏‌ها می‌توان به همیاری مالی در برگزاری جشن اشاره کرد. به این شکل که میهمانان در جشن مبلغی پول را که «تولوشی» نامیده می‌شود، به عروس و داماد هدیه داده تا در ابتدای زندگی مشترک درگیر هزینه‌‏های کمرشکن عروسی نشوند. معمولا این هدایای نقدی کل هزینه‏‌های جشن را پوشش داده و در مواردی مبلغی نیز برای شروع زندگی جدید باقی می‌‏ماند.

شادکام بیان کرد: برای کردهای خراسان جشن عروسی تنها یک جشن شادی‌بخش نیست بلکه مراسمی است که طی آن با همیاری و همکاری یکدیگر پایه‏‌های تعاملات اجتماعی مستحکم شده و بر انسجام و همبستگی اجتماعی افزوده می‏‌شود. این جشن‌‏ها محلی برای دورریختن کدورت‌‏ها، آشنایی‌‏های جدید و تشکیل زندگی‌‏های تازه است.

ثبت مراسم عروسی کردهای کرمانج در سال ۱۳۸۳ در فهرست ملی میراث ناملموس کشور

وی گفت: با توجه به ارزش و اهمیت مراسم جشن عروسی در میان کردهای خراسان عناصر ارزشمند و منحصربه‌فرد و نقش آن در تحکیم اجتماعی پرونده این مراسم طی ۶ ماه مستندسازی شده و پس از تایید در شورای ثبت میراث معنوی استان به شورای ثبت ملی فرستاده شد و در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۸۳ در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس کشور به ثبت رسیده است.

منبع:ایسنا