گلیم نقش‌برجسته، اصالت هنر ایلامیان
گلیم نقش برجسته‌ای که امروزه به‌دست توانای بافندگان ایلامی بافته می‌شود در نوع خود بی‌نظیر و بی‌همتاست. در این نوع گلیم، بافت گلیم (صوفی بافی) و نقوش آن گره کامل قالی است که طبیعتاً بعد از بافت، نقوش آن برجسته‌تر از زمینه است. زندگی عشیره‌ای و سنتی و پرورش دام برای تأمین معیشت زندگی مردم منطقه ایلام از قدیم‌الایام تاکنون موجبات استفاده از پشم و رشد و رونق صنایع‌دستی مرتبط با آن، به‌خصوص گلیم ساده را فراهم آورده است.
آنان پشم مصرفی را از راه‌های موجود تأمین و در کارگاه‌های رنگ‌رزی کوچکی رنگ کرده و در تولید مورد استفاده قرار داده‌اند. در میان عشایر ایلامی، بافت گلیم ساده رواج داشت، اما گلیم برجسته بافته نمی‌شد، حین بافت گلیم ساده یکی از بافندگان زن ساکن روستای زنجیره از توابع شهرستان چرداول به‌نام خانم سحر چلنگر در سال ۱۳۶۶ در قسمتی از گلیم بافت خود موفق به اجرای نقش برجسته با استفاده از گره قالی شد، پس از ارسال این گلیم به سازمان صنایع‌دستی وقت، بافت آن مورد توجه و استقبال قرار گرفت از آن پس بافت گلیم برجسته در میان عشایر، هنرمندان و کارگاه‌های تولید صنایع‌دستی تشویق شد و توسعه یافت.
از سال ۷۶ که گلیم نقش‌برجسته به‌عنوان یک اختراع ثبت شده تاکنون بافت آن از نظر کمی و کیفی رشد قابل توجهی داشته است. مواد اولیه گلیم عمدتاً نخ پشمی و نخ پنبه‌ای است که در منطقه به‌آسانی فراهم می‌آید. در بافت گلیم‌های ساده نقشه کاربردی وجود ندارد و حالات ذهنی بافنده به‌صورت هندسی بر سطح گلیم نقش می‌بندد، ولی در بافت گلیم نقش برجسته، همانند قالی کاربرد نقشه ضرورت دارد.
گلیم‌های نقش‌برجسته باید دارای ویژگی‌های متعددی باشند تا از نظر کیفی مرغوب شناخته شده و برای گردشگران جذاب و قابل توجه باشند. گلیم نقش برجسته باید سبک وزن باشد، بدین معنی که هرچه وزن گلیم و نقش برجسته سبک‌تر باشد، مرغوبیت بیشتری دارد، زیرا گلیم نقش برجسته کاربرد تزئینی داشته و از این رو سبکی وزن یک امتیاز قابل توجه برای آن به‌شمار می‌آید. در گلیم نقش‌برجسته که طبق نقشه بافته می‌شود، هماهنگی رنگ و طرح و تقارن نقوش در بافت بر ارزش‌های هنری آن می‌افزاید، در این نوع بافته، باید تعادل برقرار باشد، بدین معنی که نیمه چپ و نیمه راست آن باید عیناً مثل هم باشد، کیفیت و ثبات رنگ در گلیم نقش برجسته نیز اهمیت دارد. گلیم خوب نباید با شسته شدن رنگ پس بدهد.
در حال حاضر در ایلام بافندگان بسیاری به بافت گلیم نقش برجسته مشغول هستند به همین دلیل این صنایع برای گسترش غنای فرهنگی منطقه و جذب گردشگر و در نتیجه رونق اجتماعی و اقتصادی و کسب و کار خرد و خانگی نیز در استان ایلام نقش قابل توجهی دارد.
امید است با روند کاری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری وصنایع‌دستی استان ایلام، قابلیت‌ها و توانمندی‌های صنایع‌دستی دیار کهن ایلامیان بیش از پیش معرفی شود و نام گلیم نقش برجسته زن ایلامی بر تاریخ این مرزو بوم خودنمایی کند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.