قدیمی‌ترین پیش‌فنگ نظامی در نقوش باستانی کرمانشاه

علیرضا مرادی‌بیستونی،کارشناس میراث فرهنگی و گردشگری در یادداشتی نوشت:در اصطلاحات نظامی عناوین مختلفی مانند پیش‌فنگ، پافنگ و یا دست‌فنگ وجود دارد. اگر بخواهیم واژه پیش‌فنگ را توضیح دهیم به زبانی ساده می‌توان گفت سلام نظامی و ادای احترام طرف سرباز نسبت به افسر که با حرکت دادن تفنگ و نگه داشتن آن در پیش روی خود و به حالت خبردار صورت می‌گیرد.

در گذشته فکر می‌کردم که این واژگان در دهه‌ها و یا کمی دورتر در دو قرن اخیر ابداع شده است اما پس از آن‌که به نگاره‌های باستانی با دید عمیق‌تری پرداختم دیدم که ادای احترام نظامی در سینه کوه‌های کرمانشاه به حدود ۲۳۰۰ سال پیش از میلاد می‌رسد، یعنی حدود ۴۳۰۰ سال پیش، زمانی که لولوبیان در این سامان حکمرانی می‌کردند.

در یکی از نقوش استان کرمانشاه بنام نقش آنوبانی‌نی که در شهر سرپل‌ذهاب واقع شده است، پادشاه آنو در حالی که یک پای خود را بر روی پیکر شکست خورده‌ای قرار داده است کمانی در یک دست و تبر زینی در دست دیگر دارد که به حالت پیش‌فنگ در مقابل الهه نی‌نی ایستاده است. الهه نی‌نی نیز در حال اهدای حلقه قدرت به پادشاه آنو است و در یک دست حلقه قدرت و در دست دیگر دو اسیر را به بند کشیده است. شش اسیر دیگر نیز در حالی که دستانشان از پشت بسته شده است تخت پادشاه آنو و الهه نی‌نی را حمل می‌کنند، نکته قابل توجه ادای احترام نظامی دراین نقش در ۴۳۰۰ سال پیش در خطه غرب کشور است.

این مهم  ۲هزار سال بعد از نقش آنو بانی‌نی دوباره در دوره هخانشیان در کرمانشاه تکرار می‌شود. زمانی که داریوش هخامنشی اقدام به ایجاد کتیبه بیستون ‌می‌کند، مجدداً در تصاویر این کتیبه این بار نه‌تنها داریوش با یک دست کمانش را به حالت پیش‌فنگ قرار داده است بلکه گوبریاس و اسپچنه ( کماندار و نیزه دارشاهی) نیز با ادای احترام نظامی در مقابل فروهر ایستاده‌اند و گویا در حال انجام  سان نظامی هستند.

کتیبه بیستون که بزرگ‌ترین کتیبه جهان است از دو بخش نقوش و خطوط تشکیل شده است، در بخش خطوط با خط میخی و زبان فارسی باستان، اکدی و بابلی، داریوش به معرفی خود و نیای خود می‌پردازد و شرح فتوحاتش را با یک متن به سه زبان بیان می‌کند؛ اما در بخش نقوش، داریوش در حالی که یک پای خود را بر روی دشمن شکست خورده‌اش (بردیای دروغین) قرار داده با یک دست در حال ادای احترام به فروهر و در دست دیگرش کمانش را به حالت پیش فنگ قرار داده است و همان سلام نظامی امروز را ادا می‌کند. در مقابلش نیز ۹ نفر از سرکرده‌های شورشیان زمان خود را به بند کشیده و تصویر آن‌ها به‌همراه نامشان و شرح فتوحاتشان را در این کتیبه حجاری کرده است.

پس از دوره هخامنشیان در حدود ۱۱۰۰ سال بعد از آن در دوره ساسانیان نیز در نقش طاق‌بستان در طاق بزرگ، در قسمت بالای انتهای طاق، خسرو پرویز در حال گرفتن حلقه قدرت از اهورامزدا و آناهیتا است، شاه در یک دست حلقه‌های قدرت را دارد و در دست دیگر، شمشیر خود را به حالت پیش‌فنگ قرار داده و در اینجا نیز پادشاه در حال ادای احترام و سلام نظامی به ایزدان خود است.

مجموعه طاق‌بستان در شمال شهر کرمانشاه قرار دارد و غالب آثار آن مربوط به نیمه دوم دولت ساسانی یعنی حدود ۱۷۰۰ سال پیش تا پایان دولت ساسانی است.