موزه مردم‌شناسی گمیشان، تجلی‌گر تاریخ و فرهنگ ترکمن
موزه‌ها اماکنی هستند که آثار و شواهد به‌جای مانده از انسان و محیط‌زیست او را، درزمینه‌های متفاوتی همچون تاریخی، فرهنگی، طبیعی و… برای عموم به نمایش می‌گذارند. استان گلستان دارای ۹ موزه ازجمله موزه مردم‌شناسی گمیشان است که در خود گوشه‌ای از تاریخ و فرهنگ مردم منطقه را جای‌داده است.
گمیشان در شمال غربی استان گلستان و بافاصله حدود ۵۰ کیلومتری گرگان (مرکز استان) واقع است، این شهرستان از شمال به کشور ترکمنستان، از جنوب به شهرستان ترکمن، از شرق به شهرستان آق‌قلا و از غرب به دریای خزر محدود می‌شود.
گمیشان یکی از شهرهای تاریخی استان است که خانه‌های تاریخی آن نظیر «خانه خوزینی» و «ساختمان‌های گوکلانی» در بافت تاریخی این شهر، به هدف خوبی برای گشت‌وگذار مسافران تبدیل‌شده است.
ساختمانی تاریخی که در میان بافت قدیمی این شهرستان نظر هر گردشگری را به خود جلب می‌کند و در دل آن گنجینه‌ای از آداب و سنن مردم این منطقه در معرض نمایش قرارگرفته است، موزه مردم‌شناسی گمیشان است که در حقیقت فرهنگ و تاریخ مردم گمیش‌تپه را روایت می‌کند.
ساکنان گمیشان را بیشتر قوم شریف ترکمن تشکیل می‌دهند، این قوم دارای توانمندی خاصی در حوزه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی هستند، موزه مردم‌شناسی گنجینه‌ای شگرف از آثار صنایع‌دستی و فرهنگ قوم ترکمن است و می‌تواند در حفظ اصالت آداب و سنن این قوم و معرفی بیشتر آن مؤثر باشد.
موزه مردم‌شناسی گمیشان که علاوه بر توسعه فرهنگی منطقه و حفظ اصالت آن، سبب جذب بیشتر گردشگر خواهد بود، پس از طی عملیات مرمت و تجهیز با کاربری موزه‌ای در بهمن‌ماه ۱۳۸۹ مورد بهره‌برداری قرار گرفت. این موزه در ساختمانی تاریخی در میان بافت قدیمی این شهرستان نظر هر گردشگری را به خود جلب می‌کند و در دل این ساختمان گنجینه‌ای از آداب و سنن مردم منطقه در معرض نمایش قرارگرفته است.
ساختمان موزه
بنای موزه مردم‌شناسی گمیشان ۱۰۰ سال پیش توسط «آنه‌بردی حاجی‌گوکلانی» برای پسر بزرگش «تاج‌بردی خان»، در دوطبقه ساخته شد و تا سال ۱۳۸۲ نسل در نسل متعلق به خانواده گوکلانی بوده است. این بنا در سال ۱۳۸۲ پس از خریداری توسط شهرداری گمیشان به موزه مردم‌شناسی تبدیل شد و در اختیار اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان قرار گرفت.
ساختمان موزه یا همان خانه گوکلانی که به‌عنوان یکی از آثار ارزشمند استان درگذشته کاربری مسکونی داشته، شامل یک بنای اصلی متعلق به دوره پهلوی اول در قسمت جنوبی و بنای الحاقی آن در قسمت شمالی است.
نوع سازه بنای اصلی که در دوطبقه احداث‌شده و برای استقرار آن، شمالی جنوبی است، از ستون و تیرهای چوبی و از جنس نژاد روسی و دیواره‌های بنا از مصالح آجری و بااندود سیمان‌سفید است. طبقه نخست آن به دلیل جلوگیری از نفوذ رطوبت زمین و همچنین ورود باد به شیوه خاصی، طبقه اصلی و بالا را محفوظ نگه‌داشته است و همچنین ساختمان الحاقی نیز در دوطبقه در سال‌های جدیدتر به ساختمان اصلی اضافه‌شده است.
محل زندگی اقوام ترکمن ساکن در منطقه سرشار است از صنایع‌دستی و تزئینات زیبا که با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد محصولات صنایع‌دستی منطقه و ترکیب عناصر بومی و منطقه‌ای در آن، نخستین بخش موزه به این موضوع اختصاص‌یافته است. فرش ترکمن، پشتی ساخت دست ترکمن، تزئینات دیوارها و نمایش یک خانواده ترکمن در محیط خانه در این اتاق قابل‌مشاهده است.
بخش بافندگی
یکی از زیباترین و متنوع‌ترین صنایع‌دستی قوم ترکمن محصولات بافندگی آن‌ها است، ازاین‌رو به دلیل بیان اهمیت و معرفی شایسته این هنر سنتی، یکی دیگر از بخش‌های موزه با بازسازی فضای کارگاهی، به نمایش هنرهایی چون قالی‌بافی، نمدمالی و گلیم‌بافی اختصاص‌یافته است.
بخش سوزن‌دوزی، ساخت زیورآلات سنتی و حصیربافی
در بخش دیگری از این موزه با بازسازی کارگاه صنایع‌دستی نمونه‌هایی از محصولات بومی این منطقه نظیر سوزن‌دوزی، زیورآلات سنتی و حصیربافی به نمایش درآمده است. در حقیقت این هنرها به‌عنوان مشاغل اصیل و بومی مردم منطقه گمیشان محسوب می‌شوند که رفته‌رفته رو به فراموشی هستند و بازدیدکنندگان از موزه مردم‌شناسی گمیشان، با این مشاغل سنتی و هنرهای بومی و ابزارهای موردنیاز آن آشنا می‌شوند.
بخش مشاغل بومی و آئین‌های سنتی
به‌دلیل شرایط جغرافیایی و منطقه‌ای و نزدیکی گمیشان به دریا و سواحل زیبای آن، بسیاری از مردم منطقه نیز از دیرباز به حرفه ماهیگیری اشتغال داشته و امورات زندگی خود را می‌گذراندند. اما با توجه به تغییر ساختار زندگی شهری، ضرورت معرفی مشاغل قدیمی همچون صید ماهی، سبب گشته است تا چهره و پوشش و برخی از ابزارهای کاری آن‌ها در موزه مردم‌شناسی گمیشان بازسازی شود.
یکی از بخش‌های مهم موزه مردم‌شناسی گمیشان کارگاه آموزش صنایع‌دستی قوم ترکمن است که به‌صورت مستمر دوره‌های آموزشی در رشته‌های مختلف همچون سوزن‌دوزی، قالی‌بافی و… در این بخش برگزار می‌شود.
موزه مردم‌شناسی گمیشان (شهرستان گمیشان_استان گلستان) همه‌روزه از ساعت ۹ تا ۱۹ در ۶ ماهه اول سال و از ساعت ۸ تا ۱۷ در شش‌ماهه دوم سال آماده میزبانی از علاقه‌مندان خواهد بود.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.