قلعه فورگ چه داستان‌هایی که در دل خود ندارد
قلعه فورگ درمیان در خراسان جنوبی یکی از زیباترین قلعه‌های کشور است که نشانگر تاریخ مردمان این منطقه بوده و جایگاه خاصی از حیث تمدن، تاریخ و معماری دارد.
۱۱۰ قلعه تاریخی در استان وجود دارد که هرکدام برای خود ماجرایی دارند، از پله‌های پرپیچ و خمشان که بالا می‌روی انگار در دل تاریخ قدم می‌گذاری، سرگذشت انسان‌ها را در دل مرور می‌کنی، از جنگ‌هایی که در این منطقه بده تا حصر در قلعه و کمبود آذوقه.
به گزارش ایسنا، قدمت برخی از این قلعه ها به دوره ساسانی بر می گردد، همچنین برخی از قلاع که در بالای کوه‌ها قرار دارند، در دوران اسماعیلیه مورد استفاده قرار گرفته‌اند. طی سال های اخیر عملیات بازسازی و مرمت در بسیاری از قلعه‌ها انجام شده تا مکان‌های زیبایی برای حضور گردشگران فراهم شود. قلعه فورگ، ارگی در روستای فورگ از توابع شهرستان درمیان در خراسان جنوبی یکی از این قلعه‌هاست. این قلعه در ۵ کیلومتری درمیان و در شرق شهر بیرجند قرار دارد. قلعه‌های این استان در دوره‌های مختلف احداث شده‌اند. وجود مناطق کوهستانی زیاد باعث شده که پای فرقه اسماعیلیه به این منطقه باز شود و برای دفاع از خود، قلعه‌های مرتفع و مستحکمی در اکثر مناطق این شهرستان و سایر شهرهای جنوبی خراسان ساخته و باقی بگذارند.
ساخت این قلعه در زمان نادرشاه توسط میرزا بقا خان حاکم منطقه شروع شد. پس از وی پسرش میرزا رفیع خان ساخت قلعه را به اتمام رساند. مصالح به کار رفته در بنا سنگ، آجر، خشت، گچ، آهک و ساروج است. فضای داخلی قلعه از قسمت‌های مختلف مانند محل زندگی خدمه، اصطبل، انبار مهمات و… تشکیل شده است که به وسیله حصار قلعه و برج‌های مدور احاطه شده‌اند. بالای حصار و برج‌ها کنگره دار است و منافذی جهت دیده بانی و دفاع در آن تعبیه شده است. دروازه اصلی در ضلع شرقی و یک دروازه کوچک‌تر در ضلع شمالی آن قرار دارد. شاه نشین در بلندترین نقطه قرار دارد و فضاهایی از قبیل اصطبل، آب انبار، اتاق‌های ساخته شده در دو طبقه و مسجد را در بر دارد.
وجود مناطق کوهستانی زیاد باعث شده که پای فرقه اسماعیلیه به این منطقه باز شود و برای دفاع از خود، قلعه‌های مرتفع و مستحکمی در اکثر مناطق این شهرستان و سایر شهرهای جنوبی خراسان ساخته و باقی بگذارند. از پله‌های طولانی قلعه که بالا می‌روی، به قلعه‌ای می‌رسی که زمانی قلمرو مردمان این منطقه بوده و اکنون به بنایی تاریخی تبدیل شده است، دیوارهای کوتاهی که نشان از ریخته شدن و فروریختن آن در طول زمان دارد و مسیری طولانی و پیچ در پیچ که تو را به زیرزمین این قلعه می‌رساند و بخش‌های مختلف و حتی پنهان قلعه را به تو می‌نمایاند.
درختچه‌های زرشک در پای این قلعه، تلفیقی از کار و تاریخ را به انسان می‌دهد. تلفیق رنگی زیبا که نشان می‌دهد مردم این منطقه سال‌هاست که به کشاورزی مشغولند.
تاریخ ساخت این قلعه در کتاب “دیوان لامع”، نوشته محمد رفیع بن عبدالکریم در میانی، سال ۱۱۶۰ ه.ق. ذکر شده است. مولف کتاب عین الوتابع، قلعه را این گونه توصیف کرده است؛ “قلعه فورگ در روی کوهی است که از آجر پخته، دیوار و باروج آن را به طور محکم ساخته‌اند و پایه آن را سنگ چین کرده‌اند و دو شیر در اطراف خود داشته با دو خاکریز که قطر هر یک پنج در پنج است”.
قلعه فورگ بعد از قلعه الموت، مهم‌ترین مقر حضور اسماعیلیان به حساب می‌آمده و در این محل فداییان مطلق را تحت تعلیم و آموزش‌های مخصوص قرار می‌دادند.
علی اصغر مونسان، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، در صفحه شخصی خود به زیبایی‌های این قلعه اشاره کرده و نوشته: قلعه فورک یکی از زیباترین قلعه‌های تاریخی خراسان جنوبی است و از لحاظ جایگاه قرارگیری و ساختار معماری، یکی از بی‌نظیرترین قلعه‌های تاریخی ایران نیز محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: این قلعه در روستای فورگ از توابع بخش مرکزی شهرستان درمیان و در فاصله 90 کیلومتری شرق بیرجند و 10 کیلومتری شهر اسدیه واقع شده است.
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بیان کرد: ساخت این قلعه در زمان نادرشاه توسط میرزابقاخان حاکم منطقه شروع شد؛ پس از وی پسرش میرزا رفیع خان ساخت قلعه را به اتمام رساند. این بنا در زمره 10 قلعه تاریخی مهم کشور و از آثار مهم و قابل توجه ایران است. این اثر تاریخی به شماره 3450 در تاریخ 28 اسفندماه 79 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
این قلعه‌ها یادآور روزهای تاریخی این ملتند، روزهایی که نشانگر روزهای پرفراز و نشیب این مردم هستند، روزهایی که طی شده‌اند، خون‌هایی که ریخته شده و به اینجا رسیده‌ایم.
منبع:ایسنا
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.