“فاروق کیانی‌پور”؛ گنجینه زنده بشری

جلسه شورای ملی ثبت میراث‌ فرهنگی نا ملموس روز سه‌شنبه ۱۶ دی ماه ۹۹ در سالن اجتماعات وزارت میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی برگزار شد، در این جلسه فاروق کیانی‌پور، هنرمند برجسته بازی‌های آیینی به عنوان گنجینه زنده بشری در نمایش‌های آیینی شرق خراسان رضوی ثبت ملی شد.

در این زمینه با حسین‌علی مردان‌شاهی فعال موسیقی فولکلور و نوازنده دوتار گفت‌وگو کردم که در ادامه خواهید خواند.

این فعال موسیقی فولکلور به ایسنا عنوان کرد: ما همچون استاد فاروق نداریم و نخواهیم داشت؛ به نظر من جمع شدن ویژگی‌های خاص در استاد کیانی باعث شده است که ما فردی را در حوزه فرهنگی، بومی، محلی کشور داشته باشیم که ویژگی‌های ممتاز خودش را دارد، بی‌بدیل است و کسی مشابه او نیست.

قدیمی‌ها قاطعانه این را می‌گفتند که یک چهره خاص در بازی‌های محلی، خواهد درخشید

وی ادامه داد: یکی از ویژگی‌های استاد کیانی، استعداد ذاتی و خدادادی ایشان در زمینه بازی‌های آیینی است. همه اذعان دارند که از نوجوانی و جوانی، که در مراسم عروسی تربت‌جام، زمانی که دو نوجوان با هم بازی می‌کردند و رقص محلی انجام می‌دادند، تمام قدیمی‌های آن زمان قاطعانه این را می‌گفتند که یک چهره خاص در بازی‌های محلی، خواهد درخشید یعنی اینکه از همان دوران کودکی جایگاه ایشان مشخص بوده است و اینکه آینده درخشانی خواهد داشت.

مردان‌شاهی بیان کرد: پرش‌ها، جهش‌ها، فرم بازی، تیپ، ویژگی‌های بدنی و بافت صورت ایشان، همه این‌ها با آن تکنیک‌های ناب که در همان کودکی، باعث شده بود بازی‌های آیینی را به طور کامل یاد بگیرد، این یک ویژگی است ویژگی استعداد تکنیکی که در حوزه بازی‌های محلی دارند و این ویژگی را خیلی‌های دیگر هم می‌توانند داشته باشند.

این نوازنده افزود: ویژگی دیگر ایشان، با توجه به اینکه معلم بودند و اتفاقا یک دوست صمیمی داشتند به نام آقای پورعطایی که ایشان هم معلم بودند، به تبع شغلی که داشتند، مکان‌های مختلف می‌رفتند و در روستاهای مختلف تربت جام خدمت می‌کردند و در همان جوانی ایشان به طور پژوهشی تمامی تفاوت‌های رقص‌های منطقه را در آوردند.

وی اظهار کرد: یعنی این که همه شرایط ایجاد شده بود و با کنجکاوی که استاد فاروق داشتند، توانسته بودند احاطه کامل به بازی‌های آیینی منطقه پیدا کنند و از طرف دیگر در آن زمان استعداد شناس‌هایی که وجود داشتند و محققی که از آمریکا آمده بود، ایشان را شناسایی کردند و حرکات استاد را تایید کردند و در نوجوانی و جوانی‌شان گروهی تشکیل دادند.

این فعال موسیقی فولکلور افزود: همه این‌ها باعث شده که شاهد رشد یک شخصیت خاص در حوزه فرهنگ بومی و محلی باشیم، این پژوهش‌ها و آن اتفاق شناسایی توسط افراد خاص در آن زمان و آن ویژگی استعدادی استاد فاروق باعث شد که خیلی زود، یعنی از همان نوجوانی و جوانی، یک استعداد ناب را در بخش بازی‌های آیینی شاهد باشیم به نام استاد کیانی و به تمامی این اتفاقات، کنجکاوی و ذهن تحلیل‌گر استاد کیانی را نیز باید اضافه کرد.

وی عنوان کرد: این ویژگی ممتاز استاد کیانی بوده است که به تمامی حرکات و ویژگی‌ها و جزئیات بازی‌های آیینی دقت کرده‌اند، تفکر کرده و خروجی گرفتند، علاوه بر این، ایشان بسیار انسان مطلعی هستند، یعنی در کنار اینکه به سنت پرداخته‌اند، انسان به‌روز، مطالعه‌گر و با سوادی هستند.

او تصریح کرد: ما هنرمند، بازیگر، آوازه خوان، نوازنده بسیار داریم، اما، مرجع کم داریم و استاد کیانی مرجع بازی‌های آیینی است؛ متاسفانه بعید می‌دانم که در آینده کسی با این جزئیات داشته باشیم که این همه دقیق و تحلیلی راجع به بازی‌های آیینی صحبت کند.

استاد کیانی در گذشته نمانده‌اند و به‌روز هستند و از فعالیت‌های جوانان حمایت می‌کنند

مردان‌شاهی گفت: ایشان جایگاه بسیار خاصی دارند، در عین این ویژگی‌ها خصوصیات اخلاقی استاد کیانی را داریم که اشاره کردم ایشان بسیار انسان به‌روزی است و عاشق فعالیت‌های جوانان. زمانی که یک نوجوان در حال کار هنری است، بسیار خوشحال می‌شوند. استاد کیانی در گذشته نمانده است و خیلی از فعالیت‌های جوانان حمایت می‌کنند و ما چنین شخصیتی را نداریم.

وی ادامه داد: اما درباره اینکه از معلومات و حضورشان در این زمینه به اندازه کافی بهره برده شده است یا نه اگر به نسبت دانایی ایشان بگوییم، این اتفاق حتی به نسبت یک به صد هم رخ نداده است حالا درست است که اتفاقات خوبی هم افتاده شاخص‌ترین نماهنگ‌های ما، شاخص‌ترین اتفاق‌های هنری در این زمینه با حضور ایشان بوده است. برای مثال کلیپ نوایی، کلیپ سپید و کلیپ‌های دیگر، تئاتر معروف شیخ صنعان که ایشان درخشان در آن تئاتر ظاهر شدند. خیلی کارکردها داشتند؛ سوژه بسیاری از مستند سازها بودند اما با تمامی شرایط آن‌ طور که باید و شاید از توانمندی و ویژگی‌های استاد استفاده نشده و این افسوس برای جامعه است و موقعی بیشتر می‌شود که ببینیم استاد خودش با آن بزرگی و تواضعی که دارد بارها می‌گویند که این چیزهایی را که ما داریم شما باید از ما فرا بگیرید.

او مطرح کرد: اما افسوس که به صورت جامع و کامل به زندگی استاد کیانی پرداخته نشده است و اگر به صورت کامل اتفاق بیفتد آن موقع است که مردم عامه و علاقه‌مندان به هنر تا حدودی می‌توانند با شخصیت بزرگ استاد کیانی آشنا شوند.

این نوازنده تاکید کرد: مطمئن هستم دوستانی که در حوزه‌ پژوهش بودند همه آمدند موردی و مقطعی برشی از زندگی ایشان و گوشه‌ای از توانمندی‌هایشان را خروجی گرفتند و با آن هم موفق شدند اما باید آن‌ طور که لازم است وقت گذاشت و کتاب‌ها از دل صحبت‌های استاد کیانی و مستندها و فیلم‌ها و نماهنگ‌ها در آورد و امیدواریم که این اتفاق بیفتد.

وی در ادامه افزود: در رابطه با اینکه چگونه می‌توان حضور این استاد برجسته را ارج نهاد، به نظر بنده اگر ما کاری کنیم که بتوانیم استاد کیانی را درک کنیم و استاد نیز احساس کند که ما او را درک کرده‌ایم بزرگترین اتفاق است، یعنی نباید این طور باشد که یک شخصیت که این همه رشد کرده و درخشان ظاهر شده زمانی احساس کند آن‌ طور که باید و شاید جامعه او را نشناخته است (شناخت از جهت نیاز نیست که استاد کیانی یا امثال ایشان به آن نیاز داشته باشند بلکه از این نظر که وجود ایشان درک شده و از آن بهره برده شود)

مردان‌شاهی گفت: درست است که در حال حاضر ایشان در این زمینه شاخص‌ترین چهره است اما همان‌ طور که گفتم شاخص‌ترین چهره‌ای که مخاطب بخشی از هنر ایشان را لمس کرده و نه به صورت کامل، ایشان انسان با عزتی هستند من خود مشاهده کردم زمانی که حتی بسیاری از دوستان هنری می‌آیند که در رابطه با ایشان کاری انجام دهند زمان زیادی را در خانه ایشان بودند و درب خانه ایشان همیشه باز بوده است.

در بدیهیات نیز کار خاصی برای استاد کیانی انجام ندادیم

این فعال موسیقی فولکلور بیان کرد: استاد کیانی مشکلات زیادی دارند هم‌زمان از چند بیماری؛ قلب، تیروئید، دیابت، مشکل کمر و دیسک کمرشان و… رنج می‌برند اما بروز نمی‌دهند که این از عزتمندی و تواضع و بی‌نیازی استاد کیانی است اما ما نه تنها ایشان را آن طور که باید و شاید ارج ننهادیم بلکه در بدیهیات نیز کار خاصی برای استاد کیانی انجام ندادیم و نشده است.

وی همچنین گفت: به نظر بنده یک همایش فاخر کشوری باید در رابطه با ویژگی‌ها و توانمندی‌های استاد کیانی برگزار شود و حرکاتی در زمینه میراث فرهنگ گردشگری و ارشاد و یک همایش بسیار ویژه در تجلیل از شخصیت ایشان اتفاق بیفتد و به بسیاری از مشکلاتی که ایشان دارند باید رسیدگی شود در حالی که گفته‌های بنده فقط در حد آرزوست.

این نوازنده دوتار مطرح کرد: امیدواریم متولیان هنر و هنرمندان خودشان به سبب همان مثال معروف (کس نخارد پشت من جز ناخن انگشت من) دور هم جمع شوند و تجلیلی شاخص و در شان ایشان از استاد انجام دهند.

منبع:ایسنا