پرونده ثبت جهانی دیوار تاریخی گرگان به کجا رسید؟

از دیوار بزرگ گرگان، بعد از دیوار چین و سمیز آلمان به عنوان سومین دیوار دفاعی طولانی دنیا نام برده شده است. طول این دیوار حدود ۲۰۰ کیلومتر و عرض آن بین ۲ تا ۱۰ متر و ارتفاع آن نیز بین ۶ تا ۱۰ متر بوده که با مصالح آجر و خشت ساخته شده است.

پیش‌تر تاریخ ساخت دیوار گرگان را به دوره اشکانی نسبت می‌دادند اما مطالعات پژوهشی و آزمایشگاهی انجام‌شده در سال‌های اخیر نشان داد که این دیوار در دوره ساسانی و برای جلوگیری از هجوم اقوام شمالی احداث شده است.

این دیوار از روستای صفا ایشان شهرستان گمیشان در کرانه شرقی دریای خزر شروع شده و تا ارتفاعات بیلی کوه در محدوده شهرستان کلاله در شرق گلستان امتداد داشته است.

البته امروز دیگر بنای خاصی از این دیوار تاریخی و ۳۸ قلعه‌ی بنا نهاده در کنار آن دیده نمی‌شود و بخش اعظم آنها از بین رفته و بخش کمی در زیر خاک مدفون است. تاکنون چند فصل کاوش‌ باستان‌شناسی توسط تیم مشترک ایران و انگلیس انجام شده و بخش‌هایی از دیوار و قلعه‌ها از دل خاک بیرون کشیده شده است.

مسئولان استان گلستان از سالیان گذشته به دنبال ثبت جهانی این اثر تاریخی ارزشمند که در سال ۱۳۷۸ به ثبت ملی رسیده، هستند. در حال حاضر نیز عزم جدی برای ثبت جهانی این اثر وجود دارد تا با این کار تعداد آثار جهانی ثبتی گلستان به عدد چهار برسد. تاکنون بافت تاریخی گرگان، جنگل هیرکانی و برج قابوس پیش از این در یونسکو به ثبت جهانی رسیده است.

هادی حق‌شناس، استاندار گلستان آذرماه امسال در دیدار با معاون وزیر میراث فرهنگی در گرگان، از تسریع در فرآیند ثبت جهانی دیوار دفاعی گرگان خبرداد و گفت که تاکنون سه اثر تاریخی استان به ثبت جهانی رسید و فرآیند ثبت دیوار دفاعی گرگان به‌عنوان چهارمین اثر تاریخی منحصربه‌فرد استان نیز در حال انجام است.

وی خاطرنشان کرد که با کمک منابع استانی و منابع ملی در راستای اتمام نقشه‌برداری و مستندسازی جهت تسریع در فرایند ثبت جهانی دیوار دفاعی گرگان تلاش خواهیم کرد.

محمدحسن طالبیان، معاون وزیر میراث فرهنگی نیز در این دیدار گفت که ثبت دیوار دفاعی گرگان با قدمت چند هزار ساله در فهرست جهانی یونسکو با وجود برخی موانع داخلی کار دشواری نیست.

البته طالبان این را نیز گفت که تلاش بیشتر برای مدیریت و حفاظت از بقایای این دیوار تاریخی می‌تواند توجیه خوب و قابل قبولی برای یونسکو در مسیر ثبت جهانی این اثر باشد.

وی همچنین به این موضوع اشاره کرد که دیوار دفاعی گرگان در لیست موقت ثبت فهرست یونسکو قرار دارد و تصویب نهایی آن نیازمند نقشه‌برداری اصولی است.

طالبیان در خصوص آخرین اقدامات صورت گرفته هم گفت که ۲۰ میلیارد ریال از هزینه موردنیاز نقشه‌برداری دیوار دفاعی گرگان تأمین‌شده ولی اتمام آن نیازمند اعتبار بیشتر است.

مدیرکل میراث فرهنگی گلستان در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص پیگیری ثبت جهانی دیوار تاریخی گرگان، گفت: برای پیگیری ثبت جهانی یک اثر باید ابتدا پرونده آن تکمیل شود. تکمیل پرونده ثبت جهانی دیوار تاریخی گرگان نیاز به تهیه نقشه دیوار دارد.

احمد تجری خاطرنشان کرد: از حدود ۵۰ سال قبل تاکنون هیچ نقشه‌برداری از دیوار دفاعی گرگان انجام نشده است. با پیگیری که از سوی مسئولان استان انجام شد، در حال حاضر هواپیمای نقشه‌بردار در استان حضور دارد و در حال انجام نقشه‌برداری هوایی است که تا دو سه هفته آینده به اتمام می‌رسد.

وی بیان کرد: پیش‌بینی می‌کنیم تا تابستان سال آینده پرونده ثبت جهانی دیوار تاریخی گرگان تکمیل شود تا پیگیری‌ها برای ثبت جهانی این بنا انجام گیرد.

تجری به سهمیه محدود سالانه هر کشور در یونسکو اشاره کرد و گفت که اگر اقدامات برای تکمیل پرونده زودتر انجام می‌گرفت، در سرعت ثبت جهانی این اثر تسریع می‌شد.

مدیرکل میراث فرهنگی گلستان تصریح کرد: در صورت فراهم شدن برخی امکانات و معرفی بهتر این بنای ارزشمند چند هزار ساله، شاهد جذب گردشگران داخلی و خارجی و رونق اقتصادی خواهیم بود.

منبع:ایسنا