شهرضا ، دیار سفالینه‌های فیروزه‌ای
شهرضا دارای قابلیتهای فراوانی در بخشهای مختلف فرهنگی، تاریخی، هنری و علمی است اما سفال فیروزه‌ای این دیار، یکی از مهمترین صنایع آن است که نام شهرضا را جهانی کرده است.
به گزارش خبرنگار ایمنا از شهرستان شهرضا، شهرستان شهرضا، در جنوب استان اصفهان, 70 کيلومتري شهر اصفهان و در مسير اصفهان به استان فارس قرار گرفته و از جنوب با اين استان همجوار است.
این شهرستان با مساحتي بالغ بر 350000 هکتار بين طول جغرافيايي 51 درجه و 40 دقيقه تا 52 درجه و15 دقيقه شرقي و عرض جغرافيايي31 درجه و 30 دقيقه تا 32 درجه و 30 دقيقه شمالي قرار دارد.
شهرضا از شمال به شهرستانهای اصفهان و مبارکه و از جنوب به شهرستانهای سميرم و آباده و از غرب به شهرستان دهاقان و از شرق به شهرستان اصفهان محدود مي‌شود و داراي آب و هواي استپي سرد و متوسط بارندگي در آن سالانه معادل 280 ميليمتر است.
آنچه از متون تاریخی بر می‌آید، شهرضا پیشینه ای به بلندای تاریخ دارد؛ گذشته این دیار به دوران ایران باستان باز می گردد؛ در آن زمان شهرضا قریه ای بوده در چهارده فرسنگی اصفهان که قلعه سمیرم نامیده می شده است؛ این قریه که در آن روزگاران دارای حصارهای محکم بوده به سه بخش غربی (سمیرم سفلی)، بخش جنوبی(سمیرم علیا) و بخش مرکزی (قمیشه یا قمشه) تقسیم می شده است.
در طول تاریخ سلسله ای گوناگون از جمله آل زیار، دیلمیان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان، ایلخانان و صفویان بر این شهرستان چیره شده و آن را در قلمرو خود قرار داده اند و امروز نیز آثار و ابنیه فراوانی از این ادوار تاریخی در شهرضا موجود است.
در دوران صفویه شهرضا به دلیل نزدیکی به پایتخت، اهمیت بسیار یافت و یکی از نقاط آباد کشور به شمار می آمد؛ در آن زمان جهانگردان و سیاحان مشهوری چون تاورنیه از آن دیدن و در سفرنامه های خویش یاد کرده اند.
در حمله ی افغان ها این شهر آسیب فراوان دید و بسیاری از آثار و بناهای با شکوه آن از بین رفت؛ همچنین با شروع جنگ جهانی اول، مقارن سلطنت احمد شاه قاجار، قمشه نیز دستخوش آشوب شد و یاغیان و زاهزنان همچون سایر مناطق کشور، در شهرضا هرج و مرج فراوان کردند. نوسازی های مدرن در این شهر، از سال 1310 شمسی آغاز و اولین خیابان در آن احداث شد.
مردم شهرضا
زبان مردم شهرضا، فارسی است، اما لهجه مخصوص به خود را دارند که تا حدودی شبیه گویش مردم شهرستان های نجف آباد و خمینی شهر می باشد؛ اما در غالب موارد، به دلیل غلبه گویش فارسی معیار و ترویج آن از طریق رسانه های گروهی، رو به فراموشی است.
در میان اقشار مختلف مردم شهرضا بازاریان و کسبه و رانندگان، و در میان گروه های سنی و جنسیتی، مردان و افراد کهن سال، هنوز به گویش با لهجه اصیل شهرضایی پایبند هستند.
مردم شهرضا بسیار به ادای آداب و رسوم مذهبی پایبند هستند، هیئت زنجیر زن شهرضا با سابقه ای بیش از 500 سال، یکی از قدیمی ترین هیئات مذهبی استان و کشور است که همچنان شاهد حضور گسترده عزاداران حسینی در ایام تاسوعا و عاشورا و سایر ایام و مناسبت های مذهبی است.
مردم شهرضا لباس مخصوص ندارند و همانند سایر مناطق ایران لباس های متحد الشکل می پوشند، شواهد تاریخی نیز گویای این مسئله است که در مردم این دیار در گذشته نیز همانند غالب مناطق ایران لباس می پوشیده و البسه مخصوص نداشته اند.
از نظر جغرافیای جمعیتی، بیشترین سکنه شهرستان در شهر شهرضا حضور دارند، محلاتی مانند میدان شهید شامند در غرب شهر، میدان شهدا در شمال شهر و میدان تاسوعا در مرکز شهر، از جمله پر تراکم ترین مناطق جمعیتی شهر شهرضا هستند.
آداب و رسوم مردم شهرضا
آداب و سنن مردم شهرضا به دليل اعتقادات شديد مذهبي نشأت گرفته از فرهنگ ديني است. در اين راستا مي توان به برگزاري مراسم مذهبي اعم از جشن هاي با شكوه و خاص و عزاداري ها به مناسبت هاي مختلف اشاره كرد، در ایام عزاداری حضرت اباعبدالله الحسين (ع) مردم بازار شهرضا دو روز قبل از فرارسيدن عاشورا در قالب مراسمی تحت عنوان، سیاه پوشان، که دارای سابقه ای بیش از 400 سال می باشد، مغازه های خود را سیه پوش می کنند و اقدام به راه اندازي هيئات و دسته جات عزاداري، سوگواري کرده و اینگونه مراسم عزاداری خود را آغاز می کنند و تا دو روز بعد از عاشورا هر روز صبح و عصر دسته جات با شركت در مجالس روضه خواني و شبها با برپائي مراسم زيارت عاشورا، عزاداري مي کنند.
جمعي از مردم تحت عنوان مراسم «چهل و يك منبري» با پای پياده و در 41 مكان که دارای ویژگی های خاص مذهبی هستند، شمع روشن كرده و نقل و شكلات نذر مي كنند . در بين اين دستجات ، هيأت عزاداري بني اسد (سنگ زن) تقريباً منحصر به فرد بوده و با زدن دو چوب مدور به همديگر و فرياد برآوردن يا حسين (ع) و دادن «سلام عشق»، عزاداري مي كنند.
در مراسم عقد و عروسي نيز مراسم ويژه اي همچون خواستگاري، مراسمي با نام «پشت پاكدخدا»، «پيش كشي»، «حمام دزده»، «جهاز بران»، «حنا بندان» و مراسم «صبح و عصر سوم» نيز با تنوع خاص برگزار می شود.
آئين و جشن ويژه نيمه شعبان و ديد و بازديد عيد و مراسم خاص اين دوره نيز از فرهنگ ويژه مردم اين شهرستان است.
مناطق تاریخی و جاذبه های گردشگری شهرضا
نخستین و مهم ترین مکان شهرضا از جنبه های گوناگون تاریخی، فرهنگی و مذهبی دارای اهمیت است، بارگاه امامزاده شاهرضا است که از آن به عنوان یکی از مهم ترین بقاع متبرکه ملی یاد می شود. این مکان در ورودی شهر شهرضا از سمت اصفهان قرار داد.
از جمله دیگر مناطق تاریخی و گردشگری این شهرستان می‌توان به مسجد جامع، مسجد خان، مسجد نو، کارخانه نوین، منطقه دشت آسمان، بازار تاریخی، سقاخانه‌ها و حمام‌های تاریخی اشاره کرد.
هنرمندان و مشاهیر علم و ادب شهرضا
شمار هنرمندان و مشاهیر علم و ادب این دیار فراتر از آن است که در این مقال بتوان به معرفی همه آن ها پرداخت و تنها می توان به ذکر نام آن ها اشاره کرد.
استاد علی خدادادی(خالق آثار ماندار قالیچه گل و پروانه و قالیچه بوستان)، دکتر خلیل سپهر (پزشک)،میرزا علی خان عطار زاده( طبیب و از مبارزان دوران مشروطه)، حسین شکوه( مدیر روزنامه شکوه شهرضا)، محی الدین الهی قمشه ای( فقیه، فیلسوف، شاعر و استاد دانشگاه تهران) حسین الهی قمشه ای( استاد دانشگاه تهران)، مرتضی الهی قمشه ای(استاد دانشگاه بریتیش کلومبیا در ونکوور کانادا)، صدرالدین حجازی(بازیگر سینما تلویزیون)، محمد علی جعفری(استاد ملی خوشنویسی)، محمد جواد رحمتی(استاد ملی خوشنویسی)، غلامرضا جهانشاهی(استاد ملی خوشنویسی)، علیرضا پور اکبر (موسیقی)،کریم طاهری (موسیقی)، نعمت الله عطار زاده (معمار)، حکیم صهبا(فقیه ، فیلسوف)، حکیم نصرالله(فقیه، فیلسوف)، پروفسور حبیب الله هدایت(پدر علم تغذیه ایران)، حکیم اسدالله( فقیه فیلسوف)، علیرضا متقی (نقاش)، جواد سودایی (نقاش)، حکیم زاهد( فقیه، فیلسوف)، حکیم فرزانه(فقیه فیلسوف)، سید فضل الله حجازی(عالم و مفسر قرآن)، حجت الاسلام غدیر علی ممیز،حجت الاسلام سید مهدی حجازی، آیت الله نجفی(فقیه، مفسر قرآن، پیشگامان مبارزات انقلابی) دکتر شاملی(استاد دانشگاه)، استاد آشفته(شاعر)، استاد پریش(شاعر)، استاد حمید مصدق(شاعر)، نورالله کسایی(استاد دانشگاه)، پروفسور ولی الله طحانی، آیت الله اسماعیل پور(مجتهد)،پروفسور پرویز ولندانی(عضو برجسته سازمان فضایی آمریکا –(ناسا)و…
شهدای شهرضا
شهرستان شهرضا با تقدیم بیش از 750 شهید، در طول دوران انقلاب و جنگ و تحمیلی، دین خود را به انقلاب اسلامی ادا کرده است. مهم ترین سرداران شهید این شهرستان عبارتند از سردار بین المللی شهید حاج محمد ابراهیم همت، شهید سید جمال طباطبایی، شهید رضا قانع، شهید کاظمی، شهید حیدرپور، شهید شمسبگی، شهید محسن صفوی.
این شهرستان با مساحتي بالغ بر 350000 هکتار بين طول جغرافيايي 51 درجه و 40 دقيقه تا 52 درجه و15 دقيقه شرقي و عرض جغرافيايي31 درجه و 30 دقيقه تا 32 درجه و 30 دقيقه شمالي قرار دارد.
شهرضا از شمال به شهرستانهای اصفهان و مبارکه و از جنوب به شهرستانهای سميرم و آباده و از غرب به شهرستان دهاقان و از شرق به شهرستان اصفهان محدود مي‌شود و داراي آب و هواي استپي سرد و متوسط بارندگي در آن سالانه معادل 280 ميليمتر است.
آنچه از متون تاریخی بر می‌آید، شهرضا پیشینه ای به بلندای تاریخ دارد؛ گذشته این دیار به دوران ایران باستان باز می گردد؛ در آن زمان شهرضا قریه ای بوده در چهارده فرسنگی اصفهان که قلعه سمیرم نامیده می شده است؛ این قریه که در آن روزگاران دارای حصارهای محکم بوده به سه بخش غربی (سمیرم سفلی)، بخش جنوبی(سمیرم علیا) و بخش مرکزی (قمیشه یا قمشه) تقسیم می شده است.
در طول تاریخ سلسله ای گوناگون از جمله آل زیار، دیلمیان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان، ایلخانان و صفویان بر این شهرستان چیره شده و آن را در قلمرو خود قرار داده اند و امروز نیز آثار و ابنیه فراوانی از این ادوار تاریخی در شهرضا موجود است.
در دوران صفویه شهرضا به دلیل نزدیکی به پایتخت، اهمیت بسیار یافت و یکی از نقاط آباد کشور به شمار می آمد؛ در آن زمان جهانگردان و سیاحان مشهوری چون تاورنیه از آن دیدن و در سفرنامه های خویش یاد کرده اند.
در حمله ی افغان ها این شهر آسیب فراوان دید و بسیاری از آثار و بناهای با شکوه آن از بین رفت؛ همچنین با شروع جنگ جهانی اول، مقارن سلطنت احمد شاه قاجار، قمشه نیز دستخوش آشوب شد و یاغیان و زاهزنان همچون سایر مناطق کشور، در شهرضا هرج و مرج فراوان کردند. نوسازی های مدرن در این شهر، از سال 1310 شمسی آغاز و اولین خیابان در آن احداث شد.
مردم شهرضا
زبان مردم شهرضا، فارسی است، اما لهجه مخصوص به خود را دارند که تا حدودی شبیه گویش مردم شهرستان های نجف آباد و خمینی شهر می باشد؛ اما در غالب موارد، به دلیل غلبه گویش فارسی معیار و ترویج آن از طریق رسانه های گروهی، رو به فراموشی است.
در میان اقشار مختلف مردم شهرضا بازاریان و کسبه و رانندگان، و در میان گروه های سنی و جنسیتی، مردان و افراد کهن سال، هنوز به گویش با لهجه اصیل شهرضایی پایبند هستند.
مردم شهرضا بسیار به ادای آداب و رسوم مذهبی پایبند هستند، هیئت زنجیر زن شهرضا با سابقه ای بیش از 500 سال، یکی از قدیمی ترین هیئات مذهبی استان و کشور است که همچنان شاهد حضور گسترده عزاداران حسینی در ایام تاسوعا و عاشورا و سایر ایام و مناسبت های مذهبی است.
مردم شهرضا لباس مخصوص ندارند و همانند سایر مناطق ایران لباس های متحد الشکل می پوشند، شواهد تاریخی نیز گویای این مسئله است که در مردم این دیار در گذشته نیز همانند غالب مناطق ایران لباس می پوشیده و البسه مخصوص نداشته اند.
از نظر جغرافیای جمعیتی، بیشترین سکنه شهرستان در شهر شهرضا حضور دارند، محلاتی مانند میدان شهید شامند در غرب شهر، میدان شهدا در شمال شهر و میدان تاسوعا در مرکز شهر، از جمله پر تراکم ترین مناطق جمعیتی شهر شهرضا هستند.
آداب و رسوم مردم شهرضا
آداب و سنن مردم شهرضا به دليل اعتقادات شديد مذهبي نشأت گرفته از فرهنگ ديني است. در اين راستا مي توان به برگزاري مراسم مذهبي اعم از جشن هاي با شكوه و خاص و عزاداري ها به مناسبت هاي مختلف اشاره كرد، در ایام عزاداری حضرت اباعبدالله الحسين (ع) مردم بازار شهرضا دو روز قبل از فرارسيدن عاشورا در قالب مراسمی تحت عنوان، سیاه پوشان، که دارای سابقه ای بیش از 400 سال می باشد، مغازه های خود را سیه پوش می کنند و اقدام به راه اندازي هيئات و دسته جات عزاداري، سوگواري کرده و اینگونه مراسم عزاداری خود را آغاز می کنند و تا دو روز بعد از عاشورا هر روز صبح و عصر دسته جات با شركت در مجالس روضه خواني و شبها با برپائي مراسم زيارت عاشورا، عزاداري مي کنند.
جمعي از مردم تحت عنوان مراسم «چهل و يك منبري» با پای پياده و در 41 مكان که دارای ویژگی های خاص مذهبی هستند، شمع روشن كرده و نقل و شكلات نذر مي كنند . در بين اين دستجات ، هيأت عزاداري بني اسد (سنگ زن) تقريباً منحصر به فرد بوده و با زدن دو چوب مدور به همديگر و فرياد برآوردن يا حسين (ع) و دادن «سلام عشق»، عزاداري مي كنند.
در مراسم عقد و عروسي نيز مراسم ويژه اي همچون خواستگاري، مراسمي با نام «پشت پاكدخدا»، «پيش كشي»، «حمام دزده»، «جهاز بران»، «حنا بندان» و مراسم «صبح و عصر سوم» نيز با تنوع خاص برگزار می شود.
آئين و جشن ويژه نيمه شعبان و ديد و بازديد عيد و مراسم خاص اين دوره نيز از فرهنگ ويژه مردم اين شهرستان است.
مناطق تاریخی و جاذبه های گردشگری شهرضا
نخستین و مهم ترین مکان شهرضا از جنبه های گوناگون تاریخی، فرهنگی و مذهبی دارای اهمیت است، بارگاه امامزاده شاهرضا است که از آن به عنوان یکی از مهم ترین بقاع متبرکه ملی یاد می شود. این مکان در ورودی شهر شهرضا از سمت اصفهان قرار داد.
از جمله دیگر مناطق تاریخی و گردشگری این شهرستان می‌توان به مسجد جامع، مسجد خان، مسجد نو، کارخانه نوین، منطقه دشت آسمان، بازار تاریخی، سقاخانه‌ها و حمام‌های تاریخی اشاره کرد.
هنرمندان و مشاهیر علم و ادب شهرضا
شمار هنرمندان و مشاهیر علم و ادب این دیار فراتر از آن است که در این مقال بتوان به معرفی همه آن ها پرداخت و تنها می توان به ذکر نام آن ها اشاره کرد.
استاد علی خدادادی(خالق آثار ماندار قالیچه گل و پروانه و قالیچه بوستان)، دکتر خلیل سپهر (پزشک)،میرزا علی خان عطار زاده( طبیب و از مبارزان دوران مشروطه)، حسین شکوه( مدیر روزنامه شکوه شهرضا)، محی الدین الهی قمشه ای( فقیه، فیلسوف، شاعر و استاد دانشگاه تهران) حسین الهی قمشه ای( استاد دانشگاه تهران)، مرتضی الهی قمشه ای(استاد دانشگاه بریتیش کلومبیا در ونکوور کانادا)، صدرالدین حجازی(بازیگر سینما تلویزیون)، محمد علی جعفری(استاد ملی خوشنویسی)، محمد جواد رحمتی(استاد ملی خوشنویسی)، غلامرضا جهانشاهی(استاد ملی خوشنویسی)، علیرضا پور اکبر (موسیقی)،کریم طاهری (موسیقی)، نعمت الله عطار زاده (معمار)، حکیم صهبا(فقیه ، فیلسوف)، حکیم نصرالله(فقیه، فیلسوف)، پروفسور حبیب الله هدایت(پدر علم تغذیه ایران)، حکیم اسدالله( فقیه فیلسوف)، علیرضا متقی (نقاش)، جواد سودایی (نقاش)، حکیم زاهد( فقیه، فیلسوف)، حکیم فرزانه(فقیه فیلسوف)، سید فضل الله حجازی(عالم و مفسر قرآن)، حجت الاسلام غدیر علی ممیز،حجت الاسلام سید مهدی حجازی، آیت الله نجفی(فقیه، مفسر قرآن، پیشگامان مبارزات انقلابی) دکتر شاملی(استاد دانشگاه)، استاد آشفته(شاعر)، استاد پریش(شاعر)، استاد حمید مصدق(شاعر)، نورالله کسایی(استاد دانشگاه)، پروفسور ولی الله طحانی، آیت الله اسماعیل پور(مجتهد)،پروفسور پرویز ولندانی(عضو برجسته سازمان فضایی آمریکا –(ناسا)و…
شهدای شهرضا
شهرستان شهرضا با تقدیم بیش از 750 شهید، در طول دوران انقلاب و جنگ و تحمیلی، دین خود را به انقلاب اسلامی ادا کرده است. مهم ترین سرداران شهید این شهرستان عبارتند از سردار بین المللی شهید حاج محمد ابراهیم همت، شهید سید جمال طباطبایی، شهید رضا قانع، شهید کاظمی، شهید حیدرپور، شهید شمسبگی، شهید محسن صفوی.
منبع:ایمنا
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.