روایت کتیبه‌های آهنگری بر سردر منازل

به گزارش اسکان نیوز، رسم بود که بر سردر خانه‌ها، مساجد، حسینه‌ها، بازارها، مغازه‌ها و… کتیبه‌ای به نیت تبرک می‌نوشتند.

در تهران، بعد از کتیبه‌های کاشی، مرسوم‌ترین شیوه؛ استفاده از کتیبه‌های فلزی بود. در بین این کتیبه‌ها هم زیباترین نوشته‌ها با روش آهنگری و خمکاری تسمه‌های آهنی درست شده‌اند. روشی که در دهه‌های چهل و پنجاه شمسی، بسیار محبوب و رایج بود. علاوه بر قواعد خوشنویسی؛ تداخل حروف، اتصال قطعات و حتی سایه ـ روشن‌ها می‌توانست طراحی را به امری ظریف و دشوار تبدیل کند. البته با توجه به شباهت برخی از این کتیبه‌ها می‌توان نتیجه گرفت که تعدادی از آن‌ها در کارگاه‌هایی سری کاری شده‌اند و یا برای ساخت بعضی نمونه‌ها از روش ریخته‌گری و تولید استفاده کرده‌اند. خط ها گاهی بسیار فاخر و دقیق، با اجراهای فوق العاده پیچیده و ظریف هستند و گاهی ضعیف و حتی کاملاً ابتدایی. به نظر می رسد خطوط نسخ و ثلث به جهت ساختار و پروفایل خود خط، مقبول تر بوده اما نستعلیق های متوسط و ضعیفی هم در میان این کتیبه‌ها به چشم می‌خورد. عمدتاً در متن این کتیبه‌ها عبارات؛ بسم الله، بسم الله الرحمن الرحیم، الله محمد علی فاطمه حسن حسین، علی، فاطمه، الله، ولایت علی بن ابی طالب حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی، نصر من الله و فتح قریب، دعای رفع چشم زخم (وان یکاد…) و… از بسامد بالاتری برخوردارند. در سردر ورودی مساجد هم؛ آیه انما یعمر مساجدالله کاربرد بیشتری دارد. به ندرت و تنها در مورد معدودی آثار خیلی فاخر، می‌توان تاریخ ساخت کتیبه‌ها را مشاهده کرد. علاوه بر سردرها، گاهی از این شیوه تزئینی برای شبکه حفاظ پنجره‌ها و… هم استفاده شده است.عکس از سعید فلاح‌فر