فاصله ایران با گردشگری سالمندان

پس از ۱۰ سال در سال ۱۴۳۰ نیز این سهم از یک چهارم عبور کرده و ۲۶ درصد ایرانی‌ها سالمند خواهند بود که همین رد کردن مرز ۲۰ درصد زنگ‌های کهنسالی جمعیت در کشورمان را به صدا در می‌آورد.اگر بخواهیم از عینک توریسم و گردشگری به این روند جمعیتی بنگریم، این موضوع به آن معناست که باید تورهای ویژه‌ای برای کسانی تعریف کرد که بازار جدید صنعت گردشگری ایران را شکل می‌دهند.تورهایی که مخاطبان آن نیازهای ویژه‌ای دارند و باید ملاحظات مختلفی را برای آنها تعریف کرد.

سهند عقدایی کارشناس گردشگری در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درباره وضعیت تورهای سالمندان در ایران عنوان می‌کند: آنچه در صنف گردشگری در این مورد وجود دارد بیشتر به تورهای سازمانی کانون بازنشستگان برمی‌گردد که در مقابل جمعیت بالای بازنشسته‌ها عددی به حساب نمی‌آید. در این حوزه آژانسی با کانون بازنشستگان قراردادی می‌بندد و اعضای کانون را به سفر می‌برد یا در مواردی یک وزارتخانه تورهای محدودی را برای بازنشستگان خود تدارک می‌بیند. او یکی از مشکلات تورهای بازنشستگان را به حقوق اندک بازنشستگان مرتبط می‌داند و می‌افزاید: با توجه به مخارج بالای زندگی‌، اغلب بازنشستگان درآمد بالایی ندارند و حقوق‌شان نیز نسبت به تورم افزایش نداشته است ضمن اینکه برخی مزایا، تسهیلات و حمایت‌هایی که در دوران کار داشتند را نیز از دست داده‌اند و به آنها برخی مخارج درمانی هم اضافه شده است. این کارشناس گردشگری با اشاره به اینکه در تورهایی که افراد جوان حضور دارند شلوغی و سرو صدا زیاد است و در تورهای افراد میانسال فعالیت برجسته است، اضافه می‌کند: در مقابل در تورهای مرتبط با افراد سالمند باید استراحت و آرامش لحاظ شود ضمن اینکه این گروه نیاز به توجه پزشکی دارند.

عقدایی ادامه می‌دهد: چنانچه یک فرد سالمند قرار باشد چند روز را در خارج از خانه و در تور باشد باید امکانات اولیه پزشکی مانند سنجش قند‌، فشار خون و…برایش مهیا شود چنانچه تجربه‌های جهانی در این زمینه نیز چنین مواردی را نشان می‌دهد.در سایر کشورها ما شاهد حضور برخی مراکز سفر و آرامش برای سالمندان هستیم که تعریف کاملا متفاوتی با خانه یا مراکز نگهداری سالمندان دارند. او از تاجیکستان به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در این زمینه اشاره کرده و می‌گوید: در تاجیکستان ما در کوهستان مجموعه‌هایی داریم که فضای آرام و امنی را برای سالمندان تدارک می‌بینند و به آنها خدمات پزشکی اولیه می‌دهند. در این مراکز یک گردشگر سالمند می‌تواند برای یک هفته‌، دو هفته یا یک ماه روزهای آرامی را سپری کند.

این کارشناس گردشگری می‌افزاید: سالمندان برخلاف سایر گروه‌های سنی زمان بیشتری برای سفر دارند و به ویژه مانند گروه سنی میانسال نیستند که باید زودتر سر کار خود برگردند.

طبقه‌ای از سالمندان با توجه به سال‌ها کار و فعالیت دغدغه مالی هم ندارند و می‌خواهند در جایی به آرامش برسند که این مراکز فضای بسیار مناسبی را برای آنها فراهم می‌کند.عقدایی چنین سفرهایی را در حوزه گردشگری سلامت دسته‌بندی کرده و می‌گوید: در این مراکز سالمندان بخش اعظم زمان خود را در محلی که برای آنها فراهم شده می‌گذرانند و گاه در سفرهای کوتاهی به اطراف می‌روند.

به گفته این کارشناس گردشگری با وجود بازار بزرگ توریسم سالمندان، چنین حوزه‌ای در ایران چندان مورد توجه قرار نگرفته است. او عنوان می‌کند: یکی از چالش‌هایی که ما در ایران چه درموضوع گردشگری و چه حتی یک زیست ساده شهری برای سالمندان، افراد دارای معلولیت و..مواجهیم فقدان مناسب‌سازی سایت‌های گردشگری و فضاهای شهری ماست که همین امر تحرک آنها را حتی در یک فضای شهری کاهش داده و باعث حضور اندک آنها می‌شود.

گردشگری سالمندان در حالی در کشورمان مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد که بر اساس آمارها تا سال ۲۰۵۰، از هر ۶ نفر یک نفر بیش از ۶۵ سال سن دارد و از هر ۴ نفر یک نفر در اروپا و یک نفر در آمریکای شمالی می‌تواند ۶۵ سال یا بیشتر داشته باشد. بیش از ۴۶ درصد افراد سالخورده (بالای ۶۰ سال) از قبل دارای نوعی از کم‌توانی هستند. این نوع مسافران عمدتا همراه با ۲ تا ۳ نفر به مسافرت می‌روند. در ایالات‌متحده میزان درآمد از سفر افراد کم‌توان حدود ۵۹ میلیارد دلار بوده است.

سفرهایی که شهروندان کم توان انگلیسی با همراهان خود در سال ۲۰۱۵ داشتند حدود ۱۵درصد از سفرهای شبانه را به خود اختصاص داده است و در سال ۲۰۱۸ حدود ۲۰ درصد از بازدیدهای روزانه را شامل می‌شدند.

در اسپانیا نیز متوسط هزینه گردشگران کم‌توان در سفرها بیش از ۸۰۰ یورو است در حالی که این رقم برای افراد معمولی ۶۰۰ یورو برآورد شده است. همچنین در استرالیا میزان درآمد از این مشتریان حدود ۱۱ میلیارد دلار استرالیا بوده است.

این آمارها نشان می‌دهد متولیان و کارآفرینان گردشگری از حوزه‌ای غفلت می‌کنند که می‌تواند درآمدزایی بالایی برای آنها به همراه داشته باشد، ضمن اینکه نشاط را در این قشر افزایش دهد.

منبع:دنیای اقتصاد