تالاب‌های خوزستان ؛ روایتی از زندگی روی آب

به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، تالاب‌های خوزستان جاذبه‌های گردشگری فوق‌العاده با محیط‌زیست منحصربه‌فرد هستند. علی‌رغم وجود مناطق مختلف دیدنی، تاریخی و طبیعی در این استان اما بسیاری از نقاط آن از جمله تالاب‌ها برای عده‌ای ناشناخته هستند. در هورهای خوزستان شاهد مجموعه‌ای از آب، انواع پرندگان مهاجر و کمیاب، گیاهان بومی رشد یافته از دل هورها و حیات مردم روستانشین و مهمان‌نوازی هستیم که تنوعات زیستی ذکر شده برایشان مفرح ذات و ممد حیات است.

۲ تالاب شادگان و هورالعظیم از جاذبه‌های دیدنی خوزستان به شمار می‌آیند. هر چند این هورها در زمان‌هایی از جمله خشکسالی، تهی از آب شده بودند و تامین نشدن حقابه هورالعظیم و آتش‌سوزی نیزارها؛ کام تشنه آن را خشک‌تر کرد. یک‌سوم این تالاب بزرگ در ایران قرار دارد و ۲ سوم آن در عراق است. بخش عراقی در دوران رژیم بعث از عمد خشک شد و زندگی ساکنان بومی را به نابودی کشاند. سدسازی‌های گسترده کشور ترکیه در بالادست رودخانه‌های دجله و فرات نیز موجب وخیم شدن حال کلان تالاب شده و وضعیت، تعریف چندانی ندارد.

در بخش ایرانی نیز تخلفات شرکت ملی نفت ایران همواره مورد انتقاد بسیاری از فعالان محیط‌زیست بوده است. اما شکار پرندگان مهاجر و بومی نیز از سوی مردم محلی نگرانی‌هایی ایجاد کرده است.

صیادان بدون کوچک‌ترین نگرانی به شکار وسیع مشغول هستند. تالاب شادگان با وسعت ۴۵۰ هزار هکتار سالانه میزبان گونه‌های مختلفی از پرندگان است و هرساله هزاران قطعه فلامینگو در سواحل این تالاب جوجه‌های خود را به دنیا می‌آورند.

براساس مصوبه کنوانسیون رامسر، شادگان جزو ۲۴ تالاب بین‌المللی جهان است. هر چند برای مدتی وضعیت تالاب‌های خوزستان نامناسب بود، اما پس از بارش خوب باران، اوضاع روبراه شده و سامان یافته است.

زندگی روی آب در آرامش سپری می‌شود

در جای‌جای تالاب‌های خوزستان روستانشینانی زندگی می‌کنند، که معیشت زندگی را از هور و هر چه در آن است می‌گذرانند. به یکی از روستاها رفتیم تا با اهالی گپ و گفتی داشته باشیم. پیرمردی با دشداشه‌ای قهوه‌ای در حال رسیدگی به گاومیش‌های خود است نزدیک‌تر رفتم تا با او صحبتی کنم پیرمرد روستایی در گفتگو با ما گفت: زندگی در تالاب خیلی خوب است و در آرامش سپری می‌شود. دامداری شغل ماست و شیر حیوانات را پس از دوشیدن می‌فروشیم و زندگی را می‌گذرانیم.

قایق‌سازی یکی از درآمد هورنشینان خوزستان

ساخت قایق نیز از دیگر مشاغل هورنشینان است. جوانی قد بلند با دماغی کشیده و رنگ پوستی سبزه مشغول چکش‌کاری است که به سراغ او رفتیم، دست از کار کشیده و در گفتگو با خبرنگار ما بیان کرد: من همراه با عموی خود در زمینه ساخت قایق فعالیت داریم. روزانه یک یا ۲ مورد می‌سازیم و بیشتر مشتری‌ها از اهالی روستا هستند. خریدارهایی از اهواز، رفیع، شادگان، ماهشهر و سایر نقاط نیز وجود دارد. خدا را شکر کسب و کار خوب است و رزق و روی حلال در می‌آوریم، تالاب جای خوبی است و بعید می‌دانم اینجا را ترک کنم.

عموی علی که مردی میانسال است نیز گفت: درآمدی که از راه قایق‌سازی کسب می‌کنیم، کافی است و نیاز به شغل دیگری نداریم. هر چند ورق‌های به کار رفته در تولید قایق‌ها قبلا ارزان‌تر بودند، اما حالا گران شده است. امیدوارم مشکلات ناشی از کرونا با نابودی این ویروس حل شوند و بتوانیم راحت‌تر به کار خود ادامه دهیم. هر چند فعلا از کار خود راضی هستیم و به آن «افتخار» می‌کنیم.

حقابه تالاب‌های خوزستان پیگیری شود

او افزود: کار ما منبع درآمد دیگر اهالی نیز شده است. با قایق‌های ما به تالاب می‌روند و ماهی شکار کرده و از طریق آبزیان معاش خود را تامین می‌کنند. اگر حقابه هور به طور مرتب از سوی مسئولان پیگیری شود، ماهیان زیادی برای صید وجود دارد و ما نیز امکانات را برایشان تهیه می‌کنیم. نزدیک به ۳۰ سال است که قایق می‌سازیم، در گذشته با پدرم کار می‌کردم، آن زمان سر و کارمان با حلب نبود، بلکه قایق‌های چوبی و زیبا در اندازه‌های مختلف ساخته و به مشتری‌ها می‌فروختیم، اما حالا بیشتر با آلومینیوم برای ساخت قایق سر و کار داریم.

خانوارهای ساکن تالاب

خانمی با لباسی بلند و شالی سورمه‌ای بر سر گفت: از زندگی در این طبیعت راضی هستم و تحمل گذر عمر در جای دیگری را ندارم. اینجا ماهی شکار می‌کنیم و معاش خود را از طریق گاومیش‌ها می‌گذرانیم. زن‌ها برای تامین معیشت به همسران خود کمک می‌کنند و توانایی کمک در صید و صیادی را نیز دارند، ضمن آنکه دامداری هم می‌کنیم. صفا و صمیمیت و لذت از طبیعت، گیاهان سرسبز، ماهی و مرغابی، هوای مطلوب و مطبوع، ما را وابسته زندگانی در اطراف این تالاب‌ها کرده است.

مردی را می‌بینم که در تالاب دشداشه خود را بالا زده و پاهایش را در آب فرو برده به سراغش رفتم تا کمی از زندگی در اینجا برای ما روایت کند، با لهجه عربی شروع به صحبت کرد و گفت: تالاب را دوست دارم و نمی‌توانم جای دیگری زندگی کنم، زیرا از کودکی اینجا بودم و حدود ۲۰ سال است که ماهیگیری می‌کنیم. عمده زندگی ما از همین تالاب می‌گذرد و تنها برای رفع احتیاجات معیشتی به شهر می‌رویم. خدا را شکر امسال هم تالاب پر آب شده و ماهی‌ها زیاد، در نتیجه روزی‌مان می‌رسد.

تالاب‌های خوزستان محلی برای درآمدزایی از گیاهان بومی

یکی از افراد ساکن تالاب که در زمینه جمع‌آوری و فروش گیاهان بومی فعالیت می‌کند، گفت: گیاهی به نام لویی که در زیستگاه‌های مرطوب جهان به خصوص در تالاب‌ها رشد می‌کند در اینجا نیز وجود دارد، میوه این گیاهان را آرد کرده سپس آن را می‌پزند که هم خاصیت دارویی داشته و برای درد معده مناسب است و هم در غذاها استفاده می‌شود، ضمن آنکه به کشورهای خلیج فارس نیز صادر می‌شود. گیاه دیگری به نام جگن (زنبق زرد) نیز در اینجا می‌روید که برای علوفه حیوانات و به منظور استفاده در محل نگهداری احشام استفاده می‌شود.

تامین حقابه تالاب‌ها و ادامه حیات ساکنان محلی

زندگی ساکنان محلی تالاب‌های خوزستان از آب موجود در هورها تامین می‌شود، از آب هر جنبنده‌ای حیات می‌یابد و هر گیاهی رشد می‌کند و معیشت مردم بومی از فروش آبزیان و گیاهان فراهم می‌گردد. ضمن آنکه تالاب‌ها سالانه میزبان هزاران گونه پرنده هستند که برای گذران زمستان به این مناطق مهاجرت می‌کنند. لازم است تا با مهیا کردن حقابه مداوم هورها هم محیط‌زیست را به نابودی نکشانیم و هم آب باریکه هورنشینان را قطع نکنیم.

منبع:همشهری آنلاین