آرادان، کهن‌‌شهری که باید دید
این شهرستان دارای آب و هوایی کوهپایه‌ای در مرکز، ییلاقی در شمال و کویری در جنوب شهرستان است. محصولات عمده کشاورزی، باغی و دامی این شهرستان شامل گندم، پنبه، خربزه، انجیر، گوجه‌سبز، گردو، زیتون، پرورش دام و طیور و زنبورداری است که به علت بهره‌مندی از دشت‌های حاصلخیز و مشروب شدن به‌وسیله رودخانه دائمی حبله‌رود یکی از قطب‌های کشاورزی استان سمنان محسوب می‌شود.
از جاذبه‌های آرادان می‌توان به امامزاده علی‌اکبر (ع) با قدمت ایلخانی، امامزاده شاه سلطان نظر (ع)، بازار تاریخی، تپه تاریخی شاه نظر، مسجد جامع و حسینیه، کاروانسرای دهنمک، روستای هدف گردشگری پاده و مناطق نمونه گردشگری رامه و قالیباف اشاره کرد.
اماکن تاریخی و جاذبه‌های دیدنی
بازار آرادان
این بنا در مرکز شهر آرادان واقع شده است. بازار آرادان در اوایل دوران قاجار با مصالح خشت و آجر ساخته شده و در اواسط دوران قاجار نماسازی جالبی توسط تاجری از خانواده یغمایی در آن صورت گرفته است. این بنا دارای ۳۱ حجره و سردرهای جنوبی و شمالی زیبایی است که با آجر تراش نماسازی شده است. در میانه بازار یک فضای رو باز و هشت‌ضلعی قرار دارد و در طرفین بازار برف‌انداز و بارانداز وجود داشته است. طاق‌های بنا از نوع جناغی و کاسه‌پوش و اکثر مغازه‌ها دارای طاق‌آهنگ است. این بازار در حال حاضر مورد استفاده مردم است.
امامزاده علی‌اکبر (ع)
بقعه امامزاده علی‌اکبر (ع) در جنوب آرادان و در قریه امامزاده علی‌اکبر واقع شده است، یکی از راه‌های دسترسی به این بقعه از سمت جاده گرمسار به آرادان است که در سه‌راه روستای یاتری علیا وارد روستا شده و میدان دوم روستا به سمت راست میدان ادامه داده تا به قریه امامزاده علی‌اکبر برسیم. تاریخ این بقعه دقیقاً قید نشده است ولی بنا بر شواهد و قرائن، قدمت این بقعه به ۸۵۰ سال پیش بر می‌گردد. گنبد اصلی این بنا ایلخانی و در دوره قاجار یک رواق، ایوان، جلوخان و هشتی به آن اضافه شده است. بقعه و بارگاه با نمای آجری ساخته شده و فاقد هرگونه کاشی‌کاری است.
امامزاده سلطان شاه نظر
در مرکز شهر آرادان، گنبد و بارگاهی وجود دارد که متعلق به امامزاده سلطان شاه نظر است. قدمت آن مربوط به اوایل دوره قاجاریه است. بقعه دارای طاق‌های جناقی و گنبدی شکل تقریباً مخروطی است. ساختمان بقعه از نظر معماری در نوع خود کم‌نظیر و داخل گنبد از گچ‌بری‌های زیبا برخوردار است. این بنا بر روی یک تپه واقع شده که قدمت آن به پیش از اسلام و حکومت اشکانیان می‌رسد.
تکیه آرادان
تکیه آرادان، در کنار خیابان اصلی در نزدیکی بقعه متبرکه امامزاده سلطان شاه نظر واقع شده است. این تکیه در دوره قاجاریه و برای نمایش تعزیه ساخته شده بود و دارای ارزش تاریخی است. بنا دارای ۲ در ورودی است که در اصلی و بزرگ آن از سمت خیابان و ورودی دیگر آن از سمت کوچه باز می‌شود. تکیه از حجره‌ها و طاق‌نماها و اتاق‌هایی تشکیل یافته و دارای یک صحن روباز برای نمایش تعزیه است. این تکیه دارای دو ایوان غربی و شرقی است که ایوان غربی آن در واقع راه دسترسی به تکیه است.
قلعه یاتری علیا
فاصله این قلعه تا مرکز شهرستان آرادان ۲ کیلومتر است و همان‌طور که از نام قلعه مشخص است در روستای یاتری علیا واقع شده است. راه دسترسی به این بقعه از سمت جاده گرمسار به آرادان است که در سه راه روستای یاتری علیا وارد روستا شده، بعد از میدان اول در سمت راست جاده اصلی این قلعه قابل مشاهده است. نام یاتری یک کلمه ترکی و به معنی خوابگاه ذکر شده است. یاتری در گذشته حکومت‌نشین خوار بوده است. این قلعه بسیار قدیمی بر روی تپه‌ای بنا شده بود که محدوده آن بسیار وسیع بوده است.
قلعه پاده
قلعه پاده مدخل ورودی روستای پاده است. این قلعه از دور نمایان است و از قسمت جنوب قلعه یک مدخل ورودی بدون دروازه است. این قلعه دارای ارتفاعی حدود ۱۴ متر و قطر ۹ متر است و در قسمت‌های شرقی و شمالی قطر دیوار به ۱۲ متر می‌رسد. قلعه پاده یکی از قلعه‌های دوران اشکانیان است که در نگاه اول می‌توان گفت که بناهای باقیمانده ارتفاع بالای قلعه جدیدتر و مربوط به دوران اسلامی است. ساختار موقعیت قلعه پاده یک دژ دیدبانی برای کنترل مسیر جاده ابریشم (سنگ‌فرش) بوده است که در فاصله ۲۱ کیلومتری شرق همین قلعه قرار گرفته و کاروان‌هایی که از مسیر عبور می‌کردند، کنترل می‌شدند.
آب انبار علی‌آباد
در مجاورت جاده اصلی آرادان به سمنان در ابتدای جاده آب انبار علی‌آباد واقع شده که منسوب به دوره قاجار است. معمار آن مرحوم حاج قربان معماریان بوده که از معماران صاحب‌نام منطقه بوده است. پوشش پلکانی مخزن، پشت بام راه‌پله و فرم کلی آن با آجر فرش شده است. این آب انبار تمامی مشخصات آب انبارهای منطقه از جمله سردر، پا شیر، مخزن و پوشش مخزن پله‌ای را دارد. سردر آب انبار دارای آجرکاری‌های کنگره‌ای و در بخشی دیگر اشکال هندسی برجسته است. از دیگر عوامل تزئین بصری به فرم پلکانی پوشش مخزن آن نیز می‌توان اشاره کرد.
آب انبار دهنمک
آب انبار دهنمک در روستای دهنمک و کنار کاروانسرای شاه‌عباسی این روستا قرار دارد. این آب انبار منسوب به دوره قاجار است و دارای پا شیر، مخزن و پوشش گنبدی مخزن که به شکل پلکانی ساخته شده، است که البته دارای سردری نیز بوده است. پلان مخزن مانند اکثر مخازن معمول آب انبارها منطقه بر اساس دایره ساخته شده که قطر خارجی آن در حدود ۵/۱۰ متر و عمق آن حدود ۵/۸ متر از سطح زمین است. این آب انبار دارای پوشش گنبدی بروی مخزن است که سطح خارجی آن به صورت پلکانی بوده و مصالح اصلی به کار رفته در آن آجر و ملات است.
کاروانسرای دهنمک
این کاروانسرا در ۲۰ کیلومتری شرق آرادان بر سر راه قدیمی و تاریخی جاده سنگ‌فرش بنا شده است. تاریخ احداث آن مربوط به دوره صفویه است و در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است، کاروانسرا از نوع کاروانسراهای چهار ایوانی است. در قسمت جنوبی آن تالاری معروف به نام شاه‌نشین قرار دارد. بنای آن از آجرهای خطایی ساخته شده و دارای ۲۴ حجره است. اندرون بنا محوطه بزرگی است که گرداگرد آن دارای اطاق‌های کوچک و یک در بدون روزن با پوشش آجری مشهود است و در قسمت شمالی آن یک صحن بزرگ با طاق مشاهده می‌شود. نکته مهم و قابل توجه اینکه آب مورد نیاز ساکنان این کاروانسرا به‌وسیله آب انبارهایی که در کنار جاده قرار داشته تأمین می‌شده است. این ساختمان جالب و شگفت‌انگیز از شاهکارهای عصر خود به شمار می‌رود. در ضلع غربی کاروانسرا نیز یک یخچال قدیمی نیز وجود دارد.
روستای نمونه گردشگری پاده
روستای پاده در ۴ کیلومتری شمال شرقی شهر آرادان واقع شده است. این روستا در منطقه کویری استقرار یافته و اقلیم نیمه بیابانی دارد. آب و هوای آن در تابستان گرم و در زمستان سرد است. روستای پاده با پیشینه طولانی، یکی از روستاهای قدیمی استان سمنان است. نام اصلی این روستا در گذشته پایین ده بود که به مرور به پاده تبدیل شده است. مردم روستای پاده با گویش الیکایی پاده‌ای سخن می‌گویند. مهم‌ترین آثار تاریخی این روستا شامل امامزاده سلطان ابوسعید، حسینیه، مسجد، قلعه، حمام، آب انبار و حوض آب است. مصالح به کار رفته در ساخت خانه‌های قدیمی شامل کاه‌گل، تیرچه‌های چوبی و خشت است که با سقف‌های گنبدی پوشش یافته‌اند. از رایج‌ترین غذاهای محلی روستای پاده می‌توان به اشکنه اشاره کرد.
منطقه نمونه گردشگری رامه
رامه در ۵۵ کیلومتری شمال شرق شهر گرمسار و ۳۰ کیلومتری روستای تاریخی دهنمک واقع شده است، روستاهای رامه و چهار طاق و لزوره منطقه نمونه گردشگری رامه را تشکیل می‌دهند. وجود قلعه‌های قدیمی از جمله قلعه ضحاک، چندین قبرستان قدیمی، ظروف سفالی و اشیاء عتیقه و سنگ نوشته‌های به دست آمده و درختان کهنسال گردو و آثار به جا مانده از بناهای بسیار قدیمی نمایانگر سابقه یک هزارساله زندگی در این منطقه است.