نوشته‌ها

نقش برجسته‌ای که از تمدن تا انقراض ایلام را روایت می‌کند

یکی از جاذبه‌های تاریخی و گردشگری استان ایلام نقش‌برجسته «گل گل ملکشاهی» مربوط به تمدن باستانی آشور است.

به گزارش خبرنگار حوزه میراث و گردشگری  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، ایران‌زمین در هر نقطه خود روایت‌هایی از تاریخ را برای ما بازگو می‌کند. شنیدن این روایت‌ها بدون لطف نیست، زیرا مرور آن‌ها در بسیاری از مواقع کاری ارزشمند و بنیادین  برای ساختن آینده‌ای بهتر است.
ما در این گزارش به استان ایلام سر می‌زنیم و سفری مجازی و کوتاه به شهرستان ملکشاهی خواهیم داشت. شهرستان ملکشاهی با مرکزیت ارکواز در دامنه کبیرکوه قرار گرفته است. نام این شهرستان با عنوان ورهشی در کتیبه‌های آشوری واقع در سرچشمه رودخانه «گل گل» در بخش گچی (یکی از بخش‌های تابعه شهرستان ملکشاهی) ذکر شده است.

نقش برجسته «گل گل ملکشاهی» در کنار رودخانه «گل گل ملکشاهی» قرار گرفته است. این نقش‌برجسته مربوط به تمدن باستانی آشور (سرزمینی قدیمی که در بخش میان‌رودی دجله و کوهستان‌های مجاور قرار داشت) است، به خط میخی و با زبان آشوری، فتح ایلام و انقراض تمدن ایلام باستان را روایت می‌کند.

در متن نقش برجسته گل گل ملکشاهی چنین می‌خوانیم: «به آشور و خدایان (بزرگ) که به طرفداری شاه محبوب آن‌ها ایستاده و چیره شده (بر زمین‌های دشمنانش (…) شاه جهان (…) پسر (…) آشور پدر خدایان مرا نامزد کرد برای پادشاهی در رحم مادرم (…) انلیل مرا برای تسلط بر روی زمین و مردم فرا خواند. سین و شماش با هم شگون‌های مساعدی در مورد بنیاد فرمانروایی من فراهم ساختند. نبو و مردوک مرا بصیرت وسیع و فهم عمیق بخشانیدند. خدایان بزرگ از راه لطف در محفل خود مرا بر روی تخت شاهی پدرم گذاشتند. آن‌ها تسلط بر روی زمین را به من واگذار کردند. شهر (…) آن‌ها بیرون رفتند (…) روی او ستایش کار‌هایی که من انجام داده‌ام. من نوشتم بر روی آن من به جای نهادم این سنگ نوشته را برای ترغیب شاهان و پسران من در آینده باشد که امیری در میان شاهان پسران من که او را آشور و خدایان بزرگ برای تسلط بر روی زمین و مردم نامزد کند. این ستون و تحسین خدایان بزرگ را ببیند و باشد که به تدفین آن بپردازد و قربانی‌ها بکند، اما آنکه آن مجسمه را از جای آن بردارد آشور و خدایان بزرگ و آن عده که روی این ستون نام برده شدند با نظر خشم به او نگاه کند. باشد که به طرفداری او در یک برخورد سلاح‌ها در میدان جنگ برخیزند و باشد که آن‌ها او را راهنمایی نکنند. (…) باشد که آن‌ها هم حکم شاهی او را براندازند و باشد که آن‌ها نامش و تخمه اش را در زمین ضایع کنند.»

گفتنی است نقش برجسته «گل گل ملکشاهی» در تاریخ ۶ دی ۱۳۵۵ ثبت ملی شد.

منبع:باشگاه خبرنگاران جوان

آشنایی با شهر تاریخی سراب‌کلان – ایلام

شهرتاریخی سراب‌کلان از توابع بخش مرکزی شهرستان سیروان در استان ایلام قرار دارد و یادگار دوره ساسانیان است.

سراب‌کلان در شهرستان تاریخی سیروان ایلام  واقع شده است. درواقع این شهر و محوطه تاریخی در محل روستای فعلی سراب‌کلان قرار دارد و این روستا روی خرابه‌های این شهر باستانی بنا شده است.

مردم این روستا از حدود یک قرن پیش تاکنون در این محل ساکن  هستند که همین موضوع به سراب‌کلان صدمات بسیاری وارد کرده‌است. زیرا مردم از سازه‌ها و اتاق‌های این شهر تاریخی و باستانی به‌عنوان کاهدان و گاهی، خانه استفاده می‌کنند. همچنین سراب‌کلان از شمال‌شرقی به تپه کلاه‌کلان محدود می‌شود.

این شهر تاریخی با قدمت بیش از ۱۴۰۰ سال یکی از زیباترین شهرهای مستحکم و تمام سنگی کشور محسوب می‌شود و مربوط به دوره ساسانیان و دوران‌های تاریخی پس از اسلام است که در ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۱۶۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

معماری این شهرتاریخی شامل برج و بارو، زیرزمین، سردابه و بناهای یک و دو طبقه است. در ساخت این بناها از مصالحی مانند سنگ و آهک استفاده شده که به استحکام آنها کمک کرده‌است. قطر دیوارها نیز بین ۶۰ تا ۹۰ سانتی‌متر است.

همچنین پایداری و استحکام شهر سبب شد تا به مرکز ایالت ماه‌سبدان(ماسبذان) تبدیل شود که امروزه به‌نام سراب‌کلان یا چشمه‌خرابه‌ها  شناخته می‌شود. مساحت این شهر تاریخی نیز حدود ۱۵ هکتار است. وجود پل‌ها، راه‌ها، محوطه‌ها، قلعه‌های فراوان و سکونت‌گاه‌های باستانی در این محوطه اهمیت این شهر را دوچندان کرده است.

کیفیت شهرسازی در ویرانه‌های این شهر ذوق معماری عصر ساسانی را نشان می‌دهد. روستای فعلی سراب‌کلان نیز روی بناهای متعدد و مختلف باقی‌مانده از این شهر تاریخی ساخته شده‌است. هنوز در وسط روستا مجموعه اتاق‌های به‌هم پیوسته‌ای به صورت یک تل بزرگ دیده می‌شود که بر فراز آن، پی اتاق‌های مربع شکل طبقات بالایی ساختمان مشخص و معلوم است. همچنین طبقه یا طبقات پایین که به عنوان انبار و کاهدان مورد استفاده اهالی قرار می‌گرفت، هنوز سالم و پابرجا باقی مانده‌است.

منبع:همشهری