تیمگاد ، شهری به جامانده از دوران امپراطوری روم با قدمت ۱۰۰ سال قبل از میلاد است که در کوه آورس الجزایر واقع شده است. این شهر در سال ۱۹۸۲ در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

 

موقعیت شهر باستانی تیمگاد

ویرانه‌های شهر تیمگاد، در سرازیری‌های آورس، حدود ۳۵ کیلومتری شهر بتنا (Batna) در الجزایر کنونی واقع شده‌ است. شهر تیمگاد حدود ۲۰۰۰ سال قبل توسط تراژان، امپراطور روم، ساخته شد. طراحی شهر باستانی تیمگاد با دقت بسیار زیادی انجام شده و یکی از بهترین مثال‌های باقیمانده از طراحی‌های شبکه‌ای است که توسط طراحان قدیمی روم به کار گرفته می‌شده‌ است.

 

شهر تیمگاد، در اصل به منظور سنگری برای محافظت در مقابل بربرها که در نزدیکی کوه‌های آورس (Aures) بودند، به عنوان یک مستعمره نظامی توسط امپراطور تراژان،بنا گذاشته شد.

ساکنان اصلی شهر تیمگاد عمدتا سربازان کهنه‌کار پارتیان ارتش روم بودند که در مقابل خدمات و فداکاری‌های آنها در اینجا به آنها زمین داده‌ شده بود.

 

تیمگاد، منظم‌ترین نمونه شهرسازی رومی

تیمگاد با بافت شطرنجی منعطف، منظم‌ترین نمونه شهرسازی رومی و بدون خیابان متقاطع است. طرح اصلی شهر تیمگاد یک مربع کامل با اضلاعی به طول ۳۵۵ متر بود با یک طرح قائم که به وسیله دکمنوس ماکزیموس decumanus maximus (با خیابان‌های شرقی-غربی) و کاردو cardo (با خیابان‌های شمالی-جنوبی) برجسته و با ردیف ستون‌های قرنتیان (Corinthian) خط‌کشی شده‌ بود.

 

طرح به این منظور بود که فضایی را برای ۱۵۰۰۰ ساکن فراهم کند، ولی ساکنین شهر تیمگاد خیلی زود از این تعداد بیشتر شد و از این طراحی عمودی-افقی بیرون زد. این شهر گسترد‌گی بیشتری پیدا کرد ولی امروزی‌تر سازماندهی شد. تیمگاد طی ۳۰۰ سال بعد توسعه پیدا کرد، واحد‌های مسکونی به زمین اصلی اضافه و از سایز اصلی خودش ۴ برابر بزرگتر شد.

 

شهر تیمگاد، طی قرن‌های دوم و سوم، در صلح و آرامش زیست. قرار داشتن در راس دره آبیود و یک تقاطع حیاتی، به رومی‌ها امکان کنترل یکی از محل‌های عبور و مرور در کوه‌های آورس را می‌داد، بنابراین دسترسی به آن از طریق صحرا را ایجاد می‌کرد. در شروع قرن سوم تیمگاد به مرکزی برای فعالیت مسیحیان و در قرن چهارم به مرکز فعالیت فرقه دناتیست (Donatist) تبدیل شد. تیمگاد بعد از حمله وندال‌ها در قرن پنجم و متعاقب آن غارت و تخریب بربرها سقوط کرد.

 

در قرن ششم تیمگاد توسط امپراطوری جاستین‌ها که امپراطور بیزانس بود، دوباره احیا شد. دژی بیرون از شهر اصلی ساخته شد و در ساخت آن بسیاری از بلوک‌ها و دیوار‌های بتنی که در زمان روم ساخته شده‌بود، مجددا استفاده شد. ولی شهر تیمگاد یکبار دیگر در حمله اعراب در قرن هفتم سقوط کرد. تیمگاد، بالاخره در قرن هشتم متروکه و به دست فراموشی سپرده شد تا در حفاری‌های اکتشافی باستان‌شناسی از زیرزمین در سال ۱۸۸۱ پیدا شد.

 

تمام این قرون که تیمگاد در زیر شن‌های صحرا مدفون بود، به طور استثنایی خوب حفظ شده‌ بود. در انتهای غربی دکمنوس ماکزیموس هنوز کمان ۱۲ متری پیروزی که کمان تراژان نامیده می‌شود و تا حدودی در سال ۱۹۰۰ احیا شد و همچنبن معبدی که به همان ابعاد معبد پانتئوم روم بوده و به سیاره مشتری اختصاص داده شده بود، وجود دارد. دژی بزرگ متعلق به بیزانس‌ها در جنوب شرقی شهر تیمگاد ایستاده‌ است. همچنین یک سالن تئاتر با ۳۵۰۰ صندلی با وضعیتی خوب و علاوه بر آن یک کتابخانه، یک قصر سلطنتی و چهار گرمابه عمومی وجود دارد.

منبع:بیتوته